ชรามรณวิปาโกติกถา

[1169] สกวาที ชรามรณะ เป็นวิบาก หรือ ?
ปรวาที ถูกแล้ว.
ส. ชรามรณะ มีสุขเวทนา มีทุกขเวทนา มีอทุกขมสุข
เวทนา ประกอบด้วยสุขเวทนา ประกอบด้วยทุกขเวทนา ประกอบด้วย
อทุกขมสุขเวทนา ประกอบด้วยผัสสะ ประกอบด้วยเวทนา ประกอบด้วย
สัญญา ประกอบด้วยเจตนา ประกอบด้วยจิต มีอารมณ์ ความนึก ความ
ผูกใจ ความสนใจ ความทำไว้ในใจ ความจงใจ ความปรารถนา ความ
ตั้งใจ ของชรามรณะนั้น มีอยู่หรือ ?
ป. ไม่พึงกล่าวอย่างนั้น ฯลฯ
ส. ชรามรณะไม่มีสุขเวทนา ไม่มีทุกขเวทนา ฯลฯ ไม่มี
อารมณ์ ความนึก ฯลฯ ความตั้งใจ ของชรามรณะนั้น ไม่มี มิใช่หรือ ?
ป. ถูกแล้ว.
ส. หากว่า ชรามรณะไม่มีสุขเวทนา ไม่มีทุกขเวทนา
ฯลฯ ไม่มีอารมณ์ ความนึก ฯลฯ ความตั้งใจ ของชรามรณะนั้นไม่มี ก็
ต้องไม่กล่าวว่า ชรามรณะ เป็นวิบาก.
[1170] ส. ผัสสะ เป็นวิบาก และผัสสะมีสุขเวทนา มีทุกขเวทนา
ฯลฯ มีอารมณ์ ความนึก ฯลฯ ความตั้งใจของผัสสะนั้นมีอยู่ หรือ ?
ป. ถูกแล้ว.
ส. ชรามรณะ เป็นวิบาก และชรามรณะมีสุขเวทนา มี
ทุกขเวทนา ฯลฯ มีอารมณ์ ความนึก ฯลฯ ความตั้งใจของชรามรณะนั้น

มีอยู่หรือ ?
ป. ไม่พึงกล่าวอย่างนั้น ฯลฯ
[1171] ส. ชรามรณะ เป็นวิบาก แต่ชรามรณะไม่มีสุขเวทนา
ไม่มีทุกขเวทนา ฯลฯ ไม่มีอารมณ์ ความนึก ฯลฯ ความตั้งใจแห่งชรามรณะ
นั้นไม่มี หรือ ?
ป. ถูกแล้ว.
ส. ผัสสะ เป็นวิบาก แต่ผัสสะไม่มีสุขเวทนา ไม่มีทุกข
เวทนา ฯลฯ ไม่มีอารมณ์ ความนึก ฯลฯ ความตั้งใจของชรามรณะนั้น
ไม่มีหรือ ?
ป. ไม่พึงกล่าวอย่างนั้น ฯลฯ
[1172] ส. ชรามรณะแห่งอกุศลธรรม เป็นวิบากแห่งอกุศลธรรม
หรือ ?
ป. ถูกแล้ว.
ส. ชรามรณะแห่งกุศลธรรม เป็นวิบากแห่งกุศลธรรม
หรือ ?
ป. ไม่พึงกล่าวอย่างนั้น ฯลฯ
[1173] ส. ชรามรณะแห่งกุศลธรรม ไม่พึงกล่าวว่าเป็นวิบาก
แห่งกุศลธรรม หรือ ?
ป. ถูกแล้ว.
ส. ชรามรณะแห่งอกุศลธรรม ไม่พึงกล่าวว่าเป็นวิบาก
แห่งอกุศลธรรม หรือ ?
ป. ไม่พึงกล่าวอย่างนั้น ฯลฯ

[1174] ส. ชรามรณะแห่งกุศลธรรม เป็นวิบากแห่งอกุศลธรรม
หรือ ?
ป. ถูกแล้ว.
ส. ชรามรณะแห่งอกุศลธรรม เป็นวิบากแห่งกุศลธรรม
หรือ ?
ป. ไม่พึงกล่าวอย่างนั้น ฯลฯ
[1175] ส. ชรามรณะแห่งอกุศลธรรม ไม่พึงกล่าวว่าเป็นวิบาก
แห่งกุศลธรรม หรือ ?
ป. ถูกแล้ว.
ส. ชรามรณะแห่งกุศลธรรม ไม่พึงกล่าวว่าเป็นวิบาก
แห่งอกุศลธรรม หรือ ?
ป. ไม่พึงกล่าวอย่างนั้น ฯลฯ
[1176] ส. ชรามรณะแห่งกุศลธรรมและอกุศลธรรม เป็นวิบาก
แห่งอกุศลธรรม หรือ ?
ป. ถูกแล้ว.
ส. ชรามรณะแห่งกุศลธรรมและอกุศลธรรม เป็นวิบาก
แห่งกุศลธรรม หรือ ?
ป. ไม่พึงกล่าวอย่างนั้น ฯลฯ
[1177] ส. ชรามรณะแห่งกุศลธรรมและอกุศลธรรม ไม่พึง
กล่าวว่า เป็นวิบากแห่งกุศลธรรม หรือ ?
ป. ถูกแล้ว.
ส. ชรามรณะแห่งกุศลธรรมและอกุศลธรรม ไม่พึง

กล่าวว่าเป็นวิบากแห่งอกุศลธรรม หรือ ?
ป. ไม่พึงกล่าวอย่างนั้น ฯลฯ
[1178] ป. ไม่พึงกล่าวว่า ชรามรณะเป็นวิบาก หรือ ?
ส. ถูกแล้ว.
ป. กรรมที่ยังสัตว์ให้เป็นไปพร้อมเพื่อความเป็นผู้มี
ผิวพรรณขี้ริ้ว กรรมที่ยังสัตว์ให้เป็นไปพร้อมเพื่อความเป็นผู้มีอายุน้อย
มีอยู่ มิใช่หรือ ?
ส. ถูกแล้ว.
ป. หากว่า กรรมที่ยังสัตว์ให้เป็นไปพร้อมเพื่อความเป็น
ผู้มีผิวพรรณขี้ริ้ว กรรมที่ยังสัตว์ให้เป็นไปพร้อมเพื่อความเป็นผู้มีอายุน้อย
น้อย มีอยู่ ด้วยเหตุนั้นนะท่านจึงต้องกล่าวว่า ชรามรณะเป็นวิบาก.
ชรามรณวิปาโกติกถา จบ

อรรถกถาชรามรณังวิปาโกติกถา

ว่าด้วย ชรามรณะเป็นวิบาก

บัดนี้ ชื่อว่าเรื่องชรามรณะเป็นวิบาก คือความแก่ความตายเป็น
วิบาก. ในปัญหานั้น ชื่อว่าชรา เพราะความที่เป็นผู้มีผิวพรรณทราม
ชื่อว่า มรณะ เพราะความเป็นผู้มีอายุน้อย อนึ่ง กรรมที่ยังสัตว์ให้เป็น
ไปพร้อมเพื่อความเป็นผู้มีผิวพรรณทราม และให้มีอายุน้อยนั้นมีอยู่ ในคำว่า
กรรมที่ยังสัตว์ให้เป็นไปพร้อมเพื่อความเป็นผู้มีผิวพรรณทราม และให้มี
อายุน้อยนั้นมีอยู่ ในคำว่า กรรมที่ยังสัตว์ให้เป็นไปพร้อมเพื่อความเป็น
ผู้มีผิวพรรณขี้ริ้ว กรรมที่ยังสัตว์ให้เป็นไปพร้อมเพื่อความเป็นผู้มีอายุ