เมนู

ป. ถ้าอย่างนั้น ญาณโลกุตตระ ก็มีวัตถุ 12 น่ะสิ.
ญาณกถา จบ

อรรถกถาญาณกถา


ว่าด้วย ญาณ


บัดนี้ ชื่อว่าเรื่องญาณ. ในเรื่องนั้น ชนเหล่าใดมีความเห็นผิด
ดุจลัทธินิกายปุพพเสลิยะ อปรเสลิยะทั้งหลายว่า ญาณมีวัตถุ 12
โดยหมายเอาญาณมีอาการ 12 ในธัมมจักกัปปวัตตนสูตรว่าเป็น
โลกุตตรญาณ ดังนี้ คำถามของสกวาทีหมายถึงชนเหล่านั้น คำตอบ
รับรองเป็นของปรวาที. ลำดับนั้น สกวาทีจึงกล่าวคำว่า ญาณโลกุตตระ
วัตถุ 12 หรือ เพื่อท้วงด้วยคำว่า ถ้าโลกุตตรญาณนั้นมีวัตถุ 12 ไซร้
มรรคญาณทั้งหลายก็พึงมี 12 ดังนี้ ปรวาทีตอบปฏิเสธหมายเอาโลกุตตรญาณ
นั้นเป็นสภาพเดียวกันกับมรรคญาณ. และตอบปฏิเสธหมายเอาความ
ต่างกันแห่งญาณในแต่ละสัจจะด้วยสามารถเเห่งสัจจญาณ กิจจญาณ
และกตญาณทั้งหลาย. ในคำว่า โสดาปัตติมรรคเป็น 12 หรือ ก็นัยนี้
นั่นแหละ. พระสูตรว่า พระผู้มีพระภาคเจ้าตรัสไว้ว่า ดูก่อนภิกษุ
ทั้งหลาย จักษุเกิดขึ้นแล้ว ญาณเกิดขึ้นแล้ว ฯลฯ มิใช่หรือ ดังนี้ ย่อม
แสดงถึงความแตกต่างกันแห่งญาณอันเป็นส่วนเบื้องต้นและเบื้องปลาย
ที่ได้บรรลุ มิใช่แสดงซึ่งความที่อริยมรรคว่ามี 12 ฉะนั้น พระสูตรนี้
จึงมิใช่ข้ออ้างว่าญาณโลกกุตตระมีวัตถุ 12 ดังนี้แล.
อรรถกถาญาณกถา จบ