เมนู

อรรถกถาตถตากถา



ว่าด้วย ตถตา คือความเป็นอย่างนั้นแห่งธรรม



บัดนี้ ชื่อว่าเรื่อง ตถตา คือความเป็นอย่างนั้นแห่งธรรม หรือ
ความเป็นจริงแห่งธรรม อีกอย่างหนึ่งเรียกว่าสัจจธรรม. ในเรื่องนั้นชน
เหล่าใดมีความเห็นผิดดุจลัทธินิกายอุตตราปถกะบางพวกว่า ชื่อว่าตถตา
คือความเป็นอย่างนั้นอันบัณฑิตนับพร้อมแล้วว่าความเป็นสภาวะแห่งรูป
เป็นต้นแห่งธรรมทั้งปวงมีรูปเป็นต้น อันใด มีอยู่อันตถตานั้นเป็นอสังขตะ
เพราะความเป็นธรรมไม่นับเนื่องในรูปเป็นต้นที่เป็นอสังขตะ ดังนี้
คำถามของสกวาทีหมายถึงชนเหล่านั้น คำตอบรับรองเป็นของปรวาที.
คำที่เหลือแม้ในที่นี้ชัดเจนแล้วนั่นแหละ เพราะมีลักษณะตามที่ข้าพเจ้า
กล่าวไว้แล้วในหนหลังนั่นแล.
อรรถกถาตถตากถา จบ

กุสลกถา



[1788] สกวาที นิพพานธาตุ เป็นกุศล หรือ ?
ปรวาที ถูกแล้ว.
ส. นิพพานธาตุ เป็นธรรมมีอารมณ์ ความนึก ฯลฯ
ความตั้งใจแห่งนิพพานธาตุนั้น มีอยู่ หรือ ?
ป. ไม่พึงกล่าวอย่างนั้น ฯลฯ
ส. นิพพานธาตุ เป็นธรรมไม่มีอารมณ์ ความนึก ฯลฯ
ความตั้งใจแห่งนิพพานนั้น ไม่มี มิใช่หรือ ?
ป. ถูกแล้ว.
ส. หากว่า นิพพานธาตุ เป็นธรรมไม่มีอารมณ์ ความนึก
ฯลฯ ความตั้งใจแห่งนิพพานธาตุนั้น ไม่มี ก็ต้องไม่กล่าวว่า นิพพานธาตุ
เป็นกุศล.
[1783] ส. อโลภะ เป็นกุศล เป็นธรรมมีอารมณ์ ความนึก ฯลฯ
ความตั้งใจแห่งอโลภะนั้น มีอยู่ หรือ ?
ป. ถูกแล้ว.
ส. นิพพานธาตุ เป็นกุศล เป็นธรรมมีอารมณ์ ความนึก
ฯลฯ ความตั้งใจแห่งนิพพานธาตุนั้น มีอยู่ หรือ ?
ป. ไม่พึงกล่าวอย่างนั้น ฯลฯ
ส. อโทสะ เป็นกุศล ฯลฯ อโมหะ เป็นกุศล ฯลฯ ศรัทธา
วิริยะ สติ สมาธิ ฯลฯ ปัญญา เป็นกุศล เป็นธรรมมีอารมณ์ ความนึก
ฯลฯ ความตั้งใจแห่งปัญญานั้น มีอยู่ หรือ ?
ป. ถูกแล้ว.