อดีตว่า อดีต ดังนี้ได้ มนสิการอนาคตได้ อนาคต ดังนี้ได้ หรือ ?
ป. ถูกแล้ว
ส. เป็นการประชุมกันแห่งผัสสะ 3 ฯลฯ แห่งจิต 3 หรือ ?
ป. ไม่พึงกล่างอย่างนั้น ฯลฯ
[1658] ป. ไม่พึงกล่าวว่ามนสิการรวบยอดได้ หรือ?
ส. ถูกแล้ว
ป. พระผู้มีพระภาคเจ้าได้ตรัสไว้ว่า เมื่อใดเห็นด้วย
ปัญญาว่า สังขารทั้งหลายไม่เที่ยง เมื่อนั้น ย่อมหน่ายในทุกข์ นี่เป็นทาง
แห่งวิสุทธิ เมื่อใด เห็นด้วยปัญญาว่า สังขารทั้งปวงเป็นทุกข์ เมื่อนั้น
ย่อมหน่ายในทุกข์ นี่ทางแห่งวิสุทธิ เมื่อใดเห็นด้วยปัญญาว่า ธรรม
ทั้งปวงเป็นอนัตตา เมื่อนั้น ย่อมหน่ายในทุกข์ นี่ทางแห่งวิสุทธิ ดังนี้¹
เป็นสูตรมีอยู่จริง มิใช่หรือ ?
ส. ถูกแล้ว
ป. ถ้าอย่างนั้นก็มนสิการรวบยอดได้น่ะสิ.
อธิคคัยหมนสิการกถา จบ

อรรถกถาอธิคคัยหมนสิการกถา

ว่าด้วย มนสิการรวบยอด

บัดนี้ ชื่อว่าเรื่องมนสิการรวบยอด คือ การรวบรวมสังขารมา
พิจารณา. ในเรื่องนั้น มนสิการ มี 2 คือ นยโตมนสิการ และ อารัมมณโต-

1. ขุ.ธ. 25/30.