เมนู

อัทธากถา



[1615] สกวาที อัทธา คือ ระยะกาล เป็นปรินิปผันนะ ได้แก่
สภาวะที่สำเร็จแล้ว หรือ ?
ปรวาที ถูกแล้ว.
ส. เป็นรูป หรือ ?
ป. ไม่พึงกล่าวอย่างนั้น ฯลฯ
ส. เป็นเวทนา ฯลฯ เป็นสัญญา ฯลฯ เป็นสังขาร ฯลฯ
เป็นวิญญาณ หรือ ?
ป. ไม่พึงกล่าวอย่างนั้น ฯลฯ
ส. อัทธาส่วนอดีต เป็นปรินิปผันนะ หรือ ?
ป. ถูกแล้ว.
ส. เป็นไป หรือ ?
ส. ไม่พึงกล่าวอย่างนั้น ฯลฯ
ป. เป็นเวทนา ฯลฯ เป็นสัญญา ฯลฯ เป็นสังขาร ฯลฯ
เป็นวิญญาณ หรือ ?
ป. ไม่พึงกล่าวอย่างนั้น ฯลฯ
ส. อัทธาส่วนอนาคต เป็นปรินิปผันนะ หรือ ?
ป. ถูกแล้ว.
ส. เป็นไป หรือ ?
ป. ไม่พึงกล่าวอย่างนั้น ฯลฯ
ส. เป็นเวทนา ฯลฯ เป็นสัญญา ฯลฯ เป็นสังขาร ฯลฯ
เป็นวิญญาณ หรือ ?

ป. ไม่พึงกล่าวอย่างนั้น ฯลฯ
ส. อัทธาส่วนปัจจุบัน เป็นปรินิปผันนะ หรือ ?
ป. ถูกแล้ว.
ส. เป็นรูป หรือ ?
ป. ไม่พึงกล่าวอย่างนั้น ฯลฯ
ส. เป็นเวทนา ฯลฯ เป็นสัญญา ฯลฯ เป็นสังขาร ฯลฯ
เป็นวิญญาณ หรือ ?
ป. ไม่พึงกล่าวอย่างนั้น ฯลฯ
ส. รูป เวทนา สัญญา สังขาร วิญญาณ ที่เป็นอดีต
เป็นอัทธาส่วนอดีต หรือ ?
ป. ถูกแล้ว.
ส. อัทธาส่วนอดีต เป็น 5 หรือ ?
ป. ไม่พึงกล่าวอย่างนั้น ฯลฯ
ส. รูป เวทนา สัญญา สังขาร วิญญาณ ที่เป็นอนาคต
เป็นอัทธาส่วนอนาคต หรือ ?
ส. ถูกแล้ว.
ส. อัทธาส่วนอนาคต เป็น 5 หรือ ?
ป. ไม่พึงกล่าวอย่างนั้น ฯลฯ
ส. รูป เวทนา สัญญา สังขาร วิญญาณ ที่เป็นปัจจุบัน
เป็นอัทธาส่วนปัจจุบัน หรือ ?
ป. ถูกแล้ว.
ส. อัทธาส่วนปัจจุบัน เป็น 5 หรือ ?

ป. ไม่พึงกล่าวอย่างนั้น ฯลฯ
ส. ขันธ์ 5 ที่เป็นอดีต เป็นอัทธาส่วนอดีต ขันธ์ 5 ที่
เป็นอนาคต เป็นอัทธาส่วนอนาคต ขันธ์ 5 ที่เป็นปัจจุบัน เป็นอัทธาส่วน
ปัจจุบัน หรือ ?
ป. ถูกแล้ว.
ส. อัทธา เป็น 15 หรือ ?
ป. ไม่พึงกล่าวอย่างนั้น ฯลฯ
ส. อายตนะ 12 ที่เป็นอดีตเป็นอัทธาส่วนอดีต อายตนะ
12 ที่เป็นอนาคตเป็นอัทธาส่วนอนาคต อายตนะ 12 ที่เป็นปัจจุบันเป็น
อัทธาส่วนปัจจุบัน หรือ ?
ป. ถูกแล้ว.
ส. อัทธา เป็น 36 หรือ ?
ป. ไม่พึงกล่าวอย่างนั้น ฯลฯ
ส. ธาตุ 18 ที่เป็นอดีตเป็นอัทธาส่วนอดีต ธาตุ 18 ที่
เป็นอนาคตเป็นอัทธาส่วนอนาคต ธาตุ 18 ที่เป็นปัจจุบันเป็นอัทธาส่วน
ปัจุจบัน หรือ ?
ป. ถูกแล้ว.
ส. อัทธา เป็น 54 หรือ ?
ป. ไม่พึงกล่าวอย่างนั้น ฯลฯ
ส. อินทรีย์ 22 ที่เป็นอดีตเป็นอัทธาส่วนอดีต อินทรีย์
22 ที่เป็นอนาคตเป็นอัทธาส่วนอนาคต อินทรีย์ 22 ที่เป็นปัจจุบันเป็น
อัทธาส่วนปัจจุบัน หรือ ?

ป. ถูกแล้ว.
ส. อัทธาเป็น 66 หรือ ?
ป. ไม่พึงกล่าวอย่างนั้น ฯลฯ
[1616] ป. ไม่พึงกล่าวว่า อัทธา เป็นปรินิปผันนะ หรือ ?
ส. ถูกแล้ว
ป. พระผู้มีพระภาคเจ้าได้ตรัสไว้ว่า ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย
กถาวัตถุมี 3 อย่าง. 3 อย่างเป็นไฉน ? บุคคลพึงกล่าวกถาปรารภระยะ
กาลส่วนอดีตว่า ระยะกาลที่ล่วงแล้วได้เป็นแล้วอย่างนี้ ดังนี้บ้าง พึง
กล่าวกถาปรารภระยะกาลส่วนอนาคตว่า ระยะกาลส่วนอนาคตจักเป็น
อย่างนี้ ดังนี้บ้าง พึงกล่าวกถาปรารภระยะกาลส่วนปัจจุบัน ณ บัดนี้ว่า
ปัจจุบันเป็นอยู่ในบัดนี้อย่างนี้ ดังนี้บ้าง ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย กถาวัตถุ
มี 3 อย่าง ฉะนี้
ดังนี้1 เป็นสูตรมีอยู่จริง มิใช่หรือ ?
ส. ถูกแล้ว.
ป. ถ้าอย่างนั้น อัทธาก็เป็นปรินิปผันนะ น่ะสิ.
อัทธากถา จบ

อรรถกถาอัทธากถา



ว่าด้วย ระยะกาล



บัดนี้ ชื่อว่าเรื่องระยะกาล. ในเรื่องนั้น ชนเหล่าใดมีความเห็น
ผิดว่า ชื่อว่า กาลกล่าวคือ เวลาเป็นสภาพสำเร็จแล้วมีอยู่ เพราะอาศัย

1. องฺ. ติก. 20/507.