เมนู

อารุปปกถา



[1096] สกวาที อากาสานัญจายตนะเป็นอสังขตะหรือ ?
ปรวาที ถูกแล้ว.
ส. เป็นนิพพาน เป็นที่ต้านทาน เป็นที่เร้น เป็นที่พึ่ง เป็น
ที่หมาย เป็นฐานะอันไม่เคลื่อน เป็นอมตะ หรือ ?
ป. ไม่พึงกล่าวอย่างนั้น ฯลฯ
ส. อากาสานัญจายตนะเป็นอสังขตะ นิพพานเป็นอสังขตะ
หรือ ?
ป. ถูกแล้ว.
ส. อสังขตะ เป็น 2 อย่าง หรือ ?
ป. ไม่พึงกล่าวอย่างนั้น ฯลฯ
ส. อสังขตะ เป็น 2 อย่าง หรือ ?
ป. ถูกแล้ว.
ส. ที่ต้านทาน เป็น 2 อย่าง ฯลฯ มีระหว่างขั้นแห่งนิพ-
พาน 2 อย่างนั้น หรือ ?
ป. ไม่พึงกล่าวอย่างนั้น ฯลฯ
ส. อากาสานัญจายตนะเป็นอสังขตะ หรือ ?
ป. ถูกแล้ว.
ส. อากาสานัญจายตนะเป็นภพ เป็นคติ เป็นสัตตาวาส
เป็นสงสาร เป็นกำเนิด เป็นที่ตั้งแห่งวิญญาณ เป็นการได้อัตภาพ หรือ ?
ป. ถูกแล้ว.
ส. อสังขตะเป็นภพ เป็นคติ เป็นสัตตาวาส เป็นสงสาร

เป็นกำเนิด เป็นที่ตั้งแห่งวิญญาณ เป็นการได้อัตภาพ หรือ ?
ป. ไม่พึงกล่าวอย่างนั้น ฯลฯ
ส. กรรมที่เป็นเหตุเข้าถึงอากาสานัญจายตนะ มีอยู่ หรือ?
ป. ถูกแล้ว.
ส. กรรมที่เป็นเหตุเข้าถึงอสังขตะ มีอยู่หรือ ?
ป. ไม่พึงกล่าวอย่างนั้น ฯลฯ
ส. สัตว์ทั้งหลายผู้เข้าถึงอากาสานัญจายตนะ มีอยู่หรือ ?
ป. ถูกแล้ว.
ส. สัตว์ทั้งหลายผู้เข้าถึงอสังขตะ มีอยู่หรือ ?
ป. ไม่พึงกล่าวอย่างนั้น ฯลฯ
[1097] ส. สัตว์ทั้งหลาย เกิด แก่ ตาย จุติ อุบัติ ในอากาสานัญ-
จายตนะ ได้หรือ ?
ป. ถูกแล้ว.
ส. สัตว์ทั้งหลาย เกิด แก่ ตาย จุติ อุบัติ ในอสังขตะ
ได้หรือ ?
ป. ไม่พึงกล่าวอย่างนั้น ฯลฯ
[1098] ส. เวทนา สัญญา สังขาร วิญญาณ มีอยู่ในอากาสานัญ-
จายตนะ หรือ ?
ป. ถูกแล้ว.
ส. เวทนา สัญญา สังขาร วิญญาณ มีอยู่ในอสังขตะ หรือ ?
ป. ไม่พึงกล่าวอย่างนั้น ฯลฯ
ส. อากาสานัญจายตนะ เป็นจตุโวการภพ หรือ ?

ป. ถูกแล้ว.
ส. อสังขตะ เป็นจตุโวการภพ หรือ ?
ป. ไม่พึงกล่าวอย่างนั้น ฯลฯ
[1099] ป. ไม่พึงกล่าวว่า อรูป 4 เป็นอสังขตะ หรือ ?
ส. ถูกแล้ว.
ป. อรูป 4 พระผู้มีพระภาคเจ้าตรัสว่า เป็นสภาพไม่
หวั่นไหว มิใช่หรือ ?
ส. ถูกแล้ว.
ป. ถ้าอรูป 4 พระผู้มีพระภาคเจ้าตรัสว่า เป็นสภาพ
ไม่หวั่นไหว ด้วยเหตุนั้นนะท่านจึงต้องกล่าวว่า อรูป 4 เป็นอสังขตะ
อรุปปกถา จบ

อรรถกถาอรุปปกถา


ว่าด้วย ภพไม่มีรูป


บัดนี้ ชื่อว่าเรื่อง อารุปปะ คือภพไม่มีรูป ในเรื่องนั้น ชนเหล่าใด
มีความเห็นผิดว่า ธรรมเหล่านั้นแม้ทั้งปวง เป็นอสังขตะ เพราะอาศัย
พระบาลีว่า ภพไม่มีรูปทั้ง 4 เป็นสภาพไม่หวั่นไหว ดังนี้ คำถามของ
สกวาทีว่า อากาสานัญจายตนะ เป็นต้นโดยหมายถึงชนเหล่านั้น คำตอบ
รับรองเป็นของปรวาที. คำที่เหลือในที่นี้มีอรรถง่ายทั้งนั้น. แม้พระสูตร
ที่สาธกนั้น ก็ไม่เป็นเช่นกับที่นำมานั่นแหละ เพราะไม่รู้อรรถแล้วนำมา
ดังนี้แล.
อรรถกถาอารุปปกถา จบ