อรรถกถาอารุปเปรูปกถา

ว่าด้วย รูปในอรูปสัตว์

บัดนี้ ชื่อว่าเรื่องรูปในอรูปสัตว์ คือ สัตว์ผู้ไม่มีรูป ได้แก่ อรูปพรหม.
ในเรื่องนั้น ชนเหล่าใดมีความเห็นผิดดุจนิกายอันธกะทั้งหลายว่า สุขุม
รูปอาศัยโอฬาริกรูปมีอยู่แม้ในอรูปภพ เพราะพระบาลีว่า วิญฺญาณปจฺจยา
นามรูปํ แปลว่า นามรูปมีเพราะวิญญาณเป็นปัจจัย ดังนี้ คำถามของ
สกวาทีว่า รูปมีอยู่ในอรูปสัตว์ทั้งหลายหรือ หมายถึงชนเหล่านั้น คำตอบ
รับรองเป็นของปรวาที. คำที่เหลือในที่นี้ มีอรรถตื้นทั้งนั้น แล.
อรรถกถาอารุปเปรูปกถา จบ

รูปังกัมมันติกถา

[1242] สกวาที กายกรรมที่ตั้งขึ้นด้วยกุศลจิต เป็นไป เป็นกุศล
หรือ ?
ปรวาที ถูกแล้ว.
ส. เป็นธรรมมีอารมณ์ ความนึก ความผูกใจ ความสนใจ
ความทำไว้ในใจ ความจงใจ ความปรารถนา ความตั้งใจของกายกรรม
นั้นมีอยู่ หรือ ?
ป. ไม่พึงกล่าวอย่างนั้น ฯลฯ
ส. กายกรรมนั้น เป็นธรรมไม่มีอารมณ์ ความนึก ความ
ผูกใจ ความสนใจ ความทำไว้ในใจ ความจงใจ ความปรารถนา ความ
จงใจ ของกายกรรมนั้น ไม่มี มิใช่หรือ ?
ป. ถูกแล้ว.
ส. หากว่า กายกรรมนั้น เป็นธรรมไม่มีอารมณ์ ความ
นึก ฯลฯ ความตั้งใจ ของกายกรรมนั้น ไม่มี ก็ต้องไม่กล่าวว่า กายกรรม
ที่ตั้งขึ้นด้วยกุศลจิต เป็นไป เป็นกุศล.
[1243] ส. ผัสสะที่ตั้งขึ้นด้วยกุศลจิตเป็นกุศล เป็นธรรมมีอารมณ์
ความนึก ฯลฯ ความตั้งใจของผัสสะนั้น มีอยู่หรือ ?
ป. ถูกแล้ว.
ส. กายกรรมที่ตั้งขึ้นด้วยกุศลจิต เป็นไป เป็นกุศล เป็น
ธรรม มีอารมณ์ ความนึก ฯลฯ ความตั้งใจของกายกรรมนั้นมีอยู่หรือ ?
ป. ไม่พึงกล่าวอย่างนั้น ฯลฯ
ส. เวทนา ฯลฯ สัญญา เจตนา สัทธา วิริยะ สติ สมาธิ