เมนู

ส. บุคคลผู้โคตรภู ชื่อว่าละเครื่องกลุ้มรุมคือทิฏฐิ
ได้แล้ว เพราะทำอธิบายว่าจักไม่เกิดขึ้น หรือ ?
ป. ไม่พึงกล่าวอย่างนั้น ฯ ล ฯ
[778] ส. บุคคลที่ 8 ชื่อว่าละเครื่องกลุ้มรุมคือวิจิกิจฉา
ได้แล้ว เพราะทำอธิบายว่าจักไม่เกิดขึ้น หรือ ?
ป. ถูกแล้ว.
ส. บุคคลผู้โคตรภูชื่อว่าละเครื่องกลุ้มรุมคือวิจิกิจฉา
ได้แล้ว เพราะทำ อธิบายว่าจักไม่เกิดขึ้น หรือ ?
ป. ไม่พึงกล่าวอย่างนั้น ฯลฯ
อัฏฐมกกถา จบ

อรรถกถาอัฏฐมกกถา


ว่าด้วยบุคคลที่ 81


บัดนี้ ชื่อว่า เรื่องบุคคลที่ 8 คือ พระอริยบุคคลผู้ตั้งอยู่ใน
โสดาปัตติมรรค. ในเรื่องนั้น ลัทธิแห่งชนเหล่าใดดุจลัทธิของนิกาย
อันธกะ และสมิติยะทั้งหลายในขณะนี้ว่า บุคคลผู้ตั้งอยู่ในโสดาปัตติ-
1. ในคัมภีร์นี้ ท่านลำดับพระอริยบุคคลอย่างนี้ คือ บุคคลผู้ตั้งอยู่
ในอรหัตผล เป็นที่ 1 บุคคลผู้ตั้งอยู่ในอรหัตมรรค เป็นที่ 2 บุคคลผู้ตั้งอยู่
ในอนาคามิผล เป็นที่ 3 ฯลฯ บุคคลผู้ตั้งอยู่ในโสดาปัตติมรรค เป็นที่ 8.

มรรคซึ่งเป็นบุคคลที่ 8 ละปริยุฏฐานกิเลสทั้ง 2 แล้ว คือทิฏฐิและ
วิจิกิจฉา เพราะไม่มีกิเลสทั้งหลายเกิดขึ้นในขณะแห่งอนุโลม โคตรภู
และมรรค ดังนี้ คำถามของสกวาทีหมายชนพวกใด พวกหนึ่งเหล่านั้น
คำตอบรับรองของปรวาที หมายเอาความไม่เกิดขึ้นแห่งทิฏฐิ จำเดิมแต่
ขณะแห่งมรรค. ธรรมดาว่า ทิฏฐินี้ พระโสดาบันเป็นผู้ละแล้ว มิใช่
บุคคลที่ 8 เหตุในเพราะเหตุนั้น ลำดับนั้น สกวาทีจึงซักว่า บุคคล
ที่ 8 เป็นพระโสดาบันหรือ ดังนี้เป็นต้น. แม้ในปัญหาว่าด้วย วิจิ-
กิจฉา
ก็นัยนี้นั่นแหละ.
ในปัญหาว่าด้วย อนุสัย ลัทธิท่านว่า อนุสัยเป็นอย่างอื่น
นอกจากปริยุฏฐาน
เพราะฉะนั้น จึงตอบปฏิเสธว่า ไม่พึงกล่าว
อย่างนั้น. ในปัญหาว่าด้วย สีลัพพตปรามาส ปรวาทีไม่เห็นโวหารว่า
สีลัพพตปรามาสเป็น ปริยุฏฐาน จึงตอบปฏิเสธ. ลัทธิว่า บุคคลที่ 8
ละปริยุฏฐานได้แล้วเท่านั้น. ในปัญหาว่า บุคคลที่ 8 ยังมรรคให้
เกิดแล้ว
ความว่า ในขณะนั้น กำลังเจริญมรรค มิใช่เจริญเสร็จ
แล้ว เพราะฉะนั้นท่านจึงตอบปฏิเสธ. ในคำซักถามว่า ละได้แล้ว
ด้วยธรรมที่มิใช่มรรค
เป็นต้น ปรวาทีตอบปฏิเสธ หมายเอาความ
ที่กิเลสเหล่านั้นท่านละได้แล้วด้วยมรรคที่ 1 นั่นแหละ. ลัทธิของท่าน
ว่า ก็ถ้าว่าบุคคลพึงละกิเลสด้วยธรรมที่มิใช่มรรคได้ไซร้ บุคคลแม้
ผู้โคตรภูบุคคลเป็นต้น ก็พึงละกิเลสได้

คำถามของปรวาทีว่า เครื่องกลุ้มรุม คือ ทิฏฐิยังจักเกิดขึ้น
หรือ
คำวิสัชชนาเป็นของสกวาที. คำที่เหลือในที่ทั้งปวง มีอรรถ
ง่ายทั้งนั้น แล.
อรรถกถาอัฏฐมกกถา จบ

อัฏฐมกัสส อินทริยกถา


[779] สกวาที บุคคลที่ 8 ไม่มีสัทธินทรีย์ หรือ ?
ปรวาที ถูกแล้ว.
ส. บุคคลที่ 8 ไม่มีศรัทธา หรือ ?
ป. ไม่พึงกล่าวอย่างนั้น ฯลฯ
[780] ส. บุคคลที่ 8 ไม่มีวิริยินทรีย์ ฯลฯ ไม่มีสตินทรีย์
ฯ ล ฯ ไม่มีสมาธินทรีย์ ฯลฯ ไม่มีปัญญินทรีย์หรือ ?
ป. ถูกแล้ว.
ส. บุคคลที่ 8 ไม่มีปัญญา หรือ ?
ป. ไม่พึงกล่าวอย่างนั้น ฯ ล ฯ
[781] ส. บุคคลที่ 8 มีศรัทธา หรือ ?
ป. ถูกแล้ว.
ส. บุคคลที่ 8 มีสัทธินทรีย์ หรือ ?
ป. ไม่พึงกล่าวอย่างนั้น ฯลฯ
ส. บุคคลที่ 8 มีวิริยะ ฯลฯ มีสติ ฯลฯ มีสมาธิ
ฯลฯ มีปัญญา หรือ ?
ป. ถูกแล้ว.
ส. บุคคลที่ 8 มีปัญญินทรีย์ หรือ ?
ป. ไม่พึงกล่าวอย่างนั้น ฯ ล ฯ