อรรถกถาทุกขาหารกถา

ว่าด้วยการกล่าวว่าทุกข์

บัดนี้ ชื่อว่า เรื่องการกล่าวว่าทุกข์. ในปัญหานั้น ลัทธิแห่งชน
เหล่าใด ดุจลัทธิของนิกายปุพพเสลิยะทั้งหลาย ในขณะนี้ว่า เมื่อ
ผู้ใด กล่าววาจาว่า ทุกข์ ทุกข์ ดังนี้ ผู้นั้นชื่อว่าย่อมนำมาซึ่งญาณ
ในทุกข์นี้ ท่านเรียกว่า ทุกขาหาร และทุกขาหารนั้นนั่นแหละ ท่าน
ว่าเป็นมัคคังคะ คือองค์แห่งมรรค และนับเนื่องด้วยมรรค ดังนี้
สกวาทีหมายถึงชนเหล่านั้น จึงถามปรวาทีว่า การกล่าวว่าทุกข์ การ
นำมาซึ่งญาณในทุกข์ คำตอบรับรองเป็นของปรวาที. ในปัญหาแรก
ว่า ผู้ใดผู้หนึ่ง ปรวาทีหมายเอาผู้ไม่เห็นแจ้ง จึงตอบปฏิเสธ.
ในปัญหาข้อที่ 2 ปรวาทีตอบรับรอง หมายเอาผู้เห็นแจ้ง. ก็การเห็น
แจ้ง หรือการไม่เห็นแจ้งนั้นสักว่าเป็นลัทธิของปรวาทีนั่นเทียว เพราะ
ฉะนั้น เพื่อทำลายวาทะว่าชนเหล่านั้นทั้งปวงเห็นแจ้ง หรือไม่เห็นแจ้ง
ของปรวาทีนั้น สกวาทีจึงถามว่า พาลปุถุชน เป็นต้น. ข้อความ
นั้นมีอรรถง่ายทั้งนั้นแล.
อรรถกถาทุกขาหารกถา จบ

จิตตฐิติกถา

[624] สกวาที จิตดวงหนึ่งอยู่ได้ตลอดวัน หรือ ?
ปรวาที ถูกแล้ว.
ส. กิ่งวันเป็นอุปปาทขณะ กึ่งวันเป็นวยขณะ หรือ ?
ป. ไม่พึงกล่าวอย่างนั้น ฯ ล ฯ
[625] ส. จิตดวงหนึ่งตั้งอยู่ได้ตลอด 2 วัน หรือ ?
ป. ถูกแล้ว.
ส. วันหนึ่งเป็นอุปปาทขณะ อีกวันหนึ่งเป็นวย-
ขณะ หรือ ?
ป. ไม่พึงกล่าวอย่างนั้น ฯ ล ฯ
[626] ส. จิตดวงหนึ่งตั้งอยู่ได้ตลอด 4 วัน ฯ ล ฯ ตั้งอยู่
ได้ตลอด 8 วัน ตั้งอยู่ได้ตลอด 10 วัน ตั้งอยู่ได้ตลอด 20 วัน ตั้งอยู่
ได้ตลอดเดือน 1 ตั้งอยู่ได้ตลอด 2 เดือน ตั้งอยู่ได้ตลอด 4 เดือน
ตั้งอยู่ได้ตลอด 8 เดือน ตั้งอยู่ได้ตลอด 10 เดือน ตั้งอยู่ได้ตลอดปี 1
ตั้งอยู่ได้ตลอด 2 ปี ตั้งอยู่ได้ตลอด 4 ปี ตั้งอยู่ได้ตลอด 8 ปี
ตั้งอยู่ได้ตลอด 10 ปี ตั้งอยู่ได้ตลอด 20 ปี ตั้งอยู่ได้ตลอด 30 ปี
ตั้งอยู่ได้ตลอด 40 ปี ตั้งอยู่ได้ตลอด 50 ปี ตั้งอยู่ได้ตลอด 100 ปี
ตั้งอยู่ได้ตลอด 200 ปี ตั้งอยู่ได้ตลอด 400 ปี ตั้งอยู่ได้ตลอด 500 ปี
ตั้งอยู่ได้ตลอด 1,000 ปี ตั้งอยู่ได้ตลอด 2,000 ปี ตั้งอยู่ได้ตลอด
4,000 ปี ตั้งอยู่ได้ตลอด 8,000 ปี ตั้งอยู่ได้ตลอด 16,000 ปี ตั้งอยู่