นิคมจตุกกะ

[10] ส. เราไม่พึงถูกนิคคหะอย่างนี้ ด้วยเหตุนั้นแหละ ที่
ท่านนิคคหะเราว่า หากว่าท่านไม่หยั่งเห็นบุคคลโดยสัจฉิกัตถปรมัตถะ
ด้วยเหตุนั้นนะท่านจึงต้องกล่าวว่า สภาวะใด เป็นสัจฉิกัตถะ เป็น
ปรมัตถะ ข้าพเจ้าไม่หยั่งเห็นบุคคลนั้น ตามสภาวะนั้น โดยสัจฉิกัตถ-
ปรมัตถะ ที่ท่านกล่าวไว้ในปัญหานั้นว่า พึงกล่าวได้ว่า ข้าพเจ้าไม่หยั่ง
เห็นบุคคล โดยสัจฉิกัตถปรมัตถะ แต่ไม่พึงกล่าวว่า สภาวะใด เป็น
สัจฉิกัตถะ เป็นปรมัตถะ ข้าพเจ้าไม่หยั่งเห็นบุคคลนั้น ตามสภาวะนั้น
โดยสัจฉิกัตถปรมัตถะ ดังนี้ ผิด, แต่ถ้าไม่พึงกล่าวว่า สภาวะใด เป็น
สัจฉิกัตถะ เป็นปรมัตถะ ข้าพเจ้าไม่หยั่งเห็นบุคคลนั้น ตามสภาวะนั้น
โดยสัจฉิกัตถปรมัตถะ ก็ต้องไม่กล่าวว่า ข้าพเจ้าไม่หยั่งเห็นบุคคลโดย
สัจฉิกัตถปรมัตถะ ที่ท่านกล่าวไว้ในปัญหานั้นว่า พึงกล่าวได้ว่า ข้าพ-
เจ้าไม่หยั่งเห็นบุคคลโดยสัจฉิกัตถปรมัตถะ, แต่ไม่พึงกล่าวว่า สภาวะใด
เป็นสัจฉิกัตถะ เป็นปรมัตถะ ข้าพเจ้าไม่หยั่งเป็นบุคคลนั้น ตามสภาวะ
นั้น โดยสัจฉิกัตถปรมัตถะ ดังนี้ ผิด " ดังนี้ จึงกลับเป็นความ
ผิดของท่านด้วยเหตุนั้นแหละ นิคคหะที่ท่านทำแล้ว จึงทำไม่ชอบ
ปฏิกรรมข้าพเจ้าได้ทำชอบแล้ว การดำเนินความข้าพเจ้าได้ทำชอบแล้ว
แล.
นิคคมจตุกกะ จบ
นิคคหะที่ 2 จบ

อรรถกถาปฐมสัจฉิกัตถะ

ในปฐมสัจฉิกัตถะนั้น ท่านกล่าวไว้ว่า :-
ปฐมปัญจกะ สกวาทีทำนิคคหะอัน
บริสุทธิ์แก่ปรวาที แต่การชนะในการทำตอบ
ของปรวาทีในปัญหานั้นนั่นแหละ ไม่บริสุทธิ์.
ในทุติยปัญจกะปรวาทีทำนิคคหะแก่สกวาที
เป็นนิคคหะที่ไม่บริสุทธิ์ แต่ชัยชนะในการ
ทำตอบของสกวาทีในที่นั้นนั่นแหละ บริสุทธิ์
วิเศษแล้ว. เพราะฉะนั้นในฐานะแม้ทั้ง 2
ความชนะของสกวาทีเทียวชื่อว่าชนะโดยธรรม
ความชนะโดยอธรรมของปรวาทีจักมีแต่ที่ไหน.
ความมีชัยและความปราชัยในสัจฉิกัตถะอัน
ประดับด้วยหมวด 2 แห่งปัญจกะนี้ท่านกล่าว
แล้วด้วยสามารถแห่งธรรม และอธรรม ฉันใด
ในสัจฉิกัตถะทั้งปวงอื่นจากนี้ บัณฑิตพึงยัง
ความมีชัยและปราชัยทั้ง 2 ให้แจ่มแจ้ง ฉัน-
นั้นนั่นแหละ ดังนี้แล.
อรรถกถานิคคหะที่ 2 จบ