6. บุคคลนี้ใด มิได้ตรัสรู้สัจจะทั้งหลายด้วยตนเองในธรรมทั้งหลาย
ที่ไม่ได้สดับมาแล้วในกาลก่อน ทั้งไม่ได้ทำที่สุดทุกข์ในทิฏฐธรรมเทียว ยังมา
สู่ความเป็นอย่างนี้ บุคคลเหล่านั้น พึงเห็นว่าเป็น พระโสดาบัน พระ-
สกทาคามี ด้วยการมาสู่ความเป็นอย่างนี้นั้น.
จบบุคคล 6 จำพวก

อรรถกถาฉักกนิทเทส

อธิบายบุคคล 6 จำพวก

บทว่า "ตตฺร" ได้แก่ บรรดาบุคคลเหล่านั้น. ข้อว่า "สมฺมา-
สมฺพุทฺโธ เตน ทฏฺฐพฺโพ" ความว่า บุคคลเหล่านั้น บัณฑิตพึงเห็นว่า
เป็นพระสัพพัญญูพุทธเจ้าด้วยพระสัพพัญญุตญาณนั้น อันพระองค์ให้เกิดขึ้น
ด้วยพระองค์เองไม่มีใคร ๆ เป็นอาจารย์นี้ จัดเป็นพวกที่ 1. แม้ในคำว่า
"ปจฺเจกสมฺพุทฺโธ เตน" เป็นต้น บัณฑิตพึงทราบวินิจฉัยต่อไป.
บุคคลเหล่านั้น บัณฑิตพึงเห็นว่า เป็นพระปัจเจกสัมพุทธเจ้า ด้วย
ปัจเจกสัมโพธิญาณนั้น นี้จัดเป็นพวกที่ 2. บุคคลเหล่านั้น บัณฑิตพึงเห็น
ว่าเป็นพระอัครสาวก คือ พระสารีบุตร และพระโมคคัลลานะ ด้วยสาวกบารมี
ญาณนั้น นี้จัดเป็นพวกที่ 3. บุคคลเหล่านั้น บัณฑิตพึงเห็นว่า เป็นพระ-
อรหันต์ทั้งหลาย ด้วยการกระทำสิ่งที่สุดแห่งทุกข์นั้น นี้จัดเป็นพวกที่ 4.
บุคคลเหล่านั้น บัณฑิตพึงเห็นว่า เป็นพระอนาคามี เพราะไม่มาสู่โลกนี้อีก
นี้จัดเป็นพวกที่ 5. บุคคลเหล่านั้น บัณฑิตพึงเห็นว่า เป็นพระโสดาบันและ
พระสกทาคามี เพราะการมาสู่โลกนี้นั้น นี้จัดเป็นพวกที่ 6. รวมเป็น 6
จำพวก ดังนี้แล.
อธิบายบุคคล 6 จำพวก จบเพียงเท่านี้