เมนู

อรรถกาอุทธังโสโตอกนิฏฐคามีบุคคล


วินิจฉัยในนิเทศแห่งพระอนาคามี ผู้ชื่อว่า อุทธังโสโตบุคคล.
ตณฺทาโสตํ กระแส คือ ตัณหา หรือวฏฺฏโสตํ กระแส คือ วัฏฏะ
ของพระอนาคามีนั้นมีอยู่ในเบื้องบน เพราะเป็นธรรมชาตินำไปในเบื้องบน
ฉะนั้นท่านจึงชื่อว่า อุทฺธํโสโต แปลว่า ผู้มีกระแส คือ ตัณหา หรือวัฏฏะใน
เบื้องบน. อีกอย่างหนึ่ง มคฺคโสตํ กระแส คือ มรรคของพระอนาคามีนั้น
มีอยู่ในเบื้องบน เพราะท่านไปสู่ภพเบื้องบนแล้วจึงได้ เพราะฉะนั้น ท่านจึง
ชื่อว่า อุทฺธํโสโต แปลว่า ผู้มีกระแส คือ มรรคในเบื้องบน. สองบทว่า
" อกนิฏฐํ คจฺฉติ " ได้แก่ ผู้มีปกติไปสู่ อกนิฏฐภพ.
พึงทราบวินิจฉัยในคำว่า "อวิหาโต จุโต อตปฺปํ คจฺฉติ" เป็นต้น
ดังนี้ว่า พระอนาคามีเมื่ออยู่ในอวิหาภูมิตลอด 1,000 มหากัป ไม่อาจบรรลุ
อรหัต จึงไปสู่สุทัสสีภูมิ. เมื่อท่านแม้อยู่ในสุทัสสีภูมิตลอด 8,000 มหากัป
ก็ไม่อาจบรรลุพระอรหัต ย่อมไปสู่อกนิฏฐภูมิ. อธิบายว่า เมื่อท่านอยู่ใน
อกนิฏฐภูมินั้น ย่อมให้อริยมรรคเกิดได้.
อนึ่ง เพื่อต้องการทราบประเภทของพระอนาคามีเหล่านี้ นักศึกษา
พึงทราบหมวด 4 แห่งพระอนาคามี ผู้ชื่อว่า อุทฺธํโสโตอกนิฏฺฐคามี.
บรรดาพระอนาคามีเหล่านั้นองค์ใดชำระเทวโลกทั้ง 4 ให้สะอาด
จำเดิมแต่อวิหาภูมิ และไปสู่อกนิฏฐภูมิจึงปรินิพพาน องค์นี้ชื่อว่า อุทฺธํโสโต-
อกนิฏฺฐคามี.

ก็องค์ใด ชำระเทวโลกทั้ง 3 เบื้องต่ำให้สะอาด แล้วดำรงอยู่ใน
สุทัสสีเทวโลก จึงปรินิพพาน องค์นี้ชื่อว่า อุทฺธํโสโต น อกนิฏฺฐคามี
แปลว่า ผู้มีกระแสในเบื้องบน แต่ไม่ไปสู่อกนิฏฐภูมิ.