อรรถกถาสัจจนิทเทส

ใน สัจจนิทเทส ทุกะติกะจตุกกะแม้ทั้งปวง ทรงแสดงไว้ชัดแล้วใน
พระบาลี. แต่เพราะคำวิสัชนา แม้ในมัคคสัจจะในทุกะติกะทั้งหลายเช่นกับ
สมุทัยสัจจะนั่นแหละ ฉะนั้นจึงตรัสมัคคสัจจะนั้น ในลำดับแห่งสมุทัยสัจจะ.
จบอรรถกถาสัจจนิทเทส

อินทริยนิทเทส

[46] จักขุนทรีย์ สงเคราะห์ได้ด้วยขันธ์ อายตนะ ธาตุ เท่าไร ?
จักขุนทรีย์ สงเคราะห์ได้ด้วยขันธ์ 1 อายตนะ 1 ธาตุ 1. สงเคราะห์ไม่ได้ด้วย
ขันธ์ อายตนะ ธาตุ เท่าไร ? สงเคราะห์ไม่ได้ด้วยขันธ์ อายตนะ 11
ธาตุ 17.
[47] โสตินทรีย์ ฆานินทรีย์ ชิวหินทรีย์ กายินทรีย์
อิตถินทรีย์ ปุริสินทรีย์ ฯลฯ สงเคราะห์ได้ด้วยขันธ์ 1 อายตนะ 1 ธาตุ 1.
สงเคราะห์ไม่ได้ด้วยขันธ์ อายตนะ ธาตุ เท่าไร ? สงเคราะห์ไม่ได้ด้วย
ขันธ์ 4 อายตนะ 11 ธาตุ 17.
[48] มนินทรีย์ สงเคราะห์ได้ด้วยขันธ์ 1 อายตนะ 1 ธาตุ 7.
สงเคราะห์ไม่ได้ด้วยขันธ์ อายตนะ ธาตุ เท่าไร ? สงเคราะห์ไม่ได้ด้วยขันธ์
4 อายตนะ 11 ธาตุ 11.

[49] ชีวิตินทรีย์ ฯลฯ สงเคราะห์ได้ด้วยขันธ์ 2 อายตนะ 1
ธาตุ 1. สงเคราะห์ไม่ได้ด้วยขันธ์ อายตนะ ธาตุ เท่าไร ? สงเคราะห์ไม่ได้ด้วย
ขันธ์ 3 อายตนะ 11 ธาตุ 17.
[50] สุขินทรีย์ ทุกขินทรีย์ โสมนัสสินทรีย์ โทมนัสสิน-
ทรีย์ อุเปกขินทรีย์ สัทธินทรีย์ วิริยินทรีย์ สตินทรีย์ สมาธินทรีย์
ปัญญินทรีย์ อนัญญตัญญัสสามีตินทรีย์ อัญญินทรีย์ อัญญาตาวิน-
ทรีย์ ฯลฯ สงเคราะห์ได้ด้วยขันธ์ 1 อายตนะ1 ธาตุ 1. สงเคราะห์ไม่ได้ด้วยขันธ์
อายตนะ ธาตุ เท่าไร ? สงเคราะห์ไม่ได้ด้วยขันธ์ 4 อายตนะ 11 ธาตุ 17.
[51] จักขุนทรีย์และโสตินทรีย์ ฯลฯ สงเคราะห์ได้ด้วยขันธ์ 1
อายตนะ 2 ธาตุ 2. สงเคราะห์ไม่ได้ด้วยขันธ์ อายตนะ ธาตุ เท่าไร? สงเคราะห์
ไม่ได้ด้วยขันธ์ 4 อายตนะ 1. ธาตุ 16.
[52] จักขุนทรีย์และฆานินทรีย์ จักขุนทรีย์และชิวหินทรีย์
จักขุนทรีย์และกายินทรีย์ จักขุนทรีย์ละอิตถินทรีย์ จักขุนทรีย์
และปุริสินทรีย์ ฯลฯ สงเคราะห์ได้ด้วยขันธ์ 1 อายตนะ 2 ธาตุ 2. สงเคราะห์
ไม่ได้ด้วยขันธ์ อายตนะ ธาตุ เท่าไร ? สงเคราะห์ไม่ได้ด้วยขันธ์ 4
อายตนะ 10 ธาตุ 16.
[53] จักขุนทรีย์และมนินทรีย์ ฯลฯ สงเคราะห์ได้ด้วยขันธ์ 2
อายตนะ 2 ธาตุ 8. สงเคราะห์ไม่ได้ด้วยขันธ์ อายตนะ ธาตุ เท่าไร ?
สงเคราะห์ไม่ได้ด้วยขันธ์ 3 อายตนะ 10 ธาตุ 10.
[54] จักขุนทรีย์และชีวิตินทรีย์ ฯลฯ สงเคราะห์ได้ด้วยขันธ์ 2
อายตนะ 2 ธาตุ 2. สงเคราะห์ไม่ได้ด้วยขันธ์ อายตนะ ธาตุ เท่าไร ?
สงเคราะห์ไม่ได้ด้วยขันธ์ 3 อายตนะ 10 ธาตุ 16.

[55] จักขุนทรีย์และสุขินทรีย์ จักขุนทรีย์และทุกขินทรีย์
จักขุนทรีย์และโสมนัสสินทรีย์ จักขุนทรีย์และโทมนัสสินทรีย์ จัก-
ขุนทรีย์และอุเปกขินทรีย์ จักขุนทรีย์และสัทธินทรีย์ จักขุนทรีและ
วิริยินทรีย์ จักขุนทรีย์และสตินทรีย์ จักขุนทรีย์และสมาธินทรีย์
จักขุนทรีย์และปัญญินทรีย์ จักขุนทรีย์และอนัญญตัญญัสสามีตินทรีย์
จักขุนทรีย์และอัญญินทรีย์ จักขุนทรีย์และอัญญาตาวินทรีย์ ฯลฯ สง-
เคราะห์ได้ด้วยขันธ์ 2 อายตนะ 2 ธาตุ 2. สงเคราะห์ไม่ได้ด้วยขันธ์ อายตนะ
ธาตุ เท่าไร ? สงเคราะห์ไม่ได้ด้วยขันธ์ 3 อายตนะ 10 ธาตุ 16.
[56] อินทรีย์ 22 สงเคราะห์ได้ด้วยขันธ์ อายตนะ ธาตุ เท่าไร ?
อินทรีย์ 22 สงเคราะห์ได้ด้วยขันธ์ 4 อายตนะ 7 ธาตุ 13. สงเคราะห์ไม่ได้
ด้วยขันธ์ อายตนะ ธาตุ เท่าไร ? สงเคราะห์ไม่ได้ด้วยขันธ์ 1 อายตนะ 5
ธาตุ 5.

อรรถกถาอินทริยนิทเทส

ใน นิทเทสแห่งอินทรีย์ คำว่า " ชีวิตินฺทฺริยฺ ทฺวีหิ ขนฺเธหิ "
ความว่า รูปชีวิตินทรีย์นับสงเคราะห์ได้ด้วยรูปขันธ์ อรูปชีวิตินทรีย์นับสงเคราะห์
ได้ด้วยสังขารขันธ์. พึงทราบอินทรีย์ที่เหลือโดยทำนองแห่งนัยที่กล่าวแล้วนั่น
แหละ. ส่วนการกำหนดพระบาลีในนิทเทสนี้เช่นกับอายตนนิทเทส และธาตุ
นิทเทสนั่นแล.
จบอรรถกถาอินทริยนิทเทส