เมนู

[443] ธรรมเหล่าใด ประกอบได้ด้วยสังกิลิฏฐโนกิเลสธรรม
กิเลสสัมปยุตตโนกิเลสธรรม สวิตักกธรรม สวิจารธรรม สัปปีติก-
ธรรม ปีติสหคตธรรม สุขสหคตธรรม อุเปกขาสหคตธรรม ฯลฯ

ธรรมเหล่านั้นสงเคราะห์ได้ด้วยขันธ์ อายตนะ ธาตุ เท่าไร ? ธรรมเหล่านั้น
สงเคราะห์ได้ด้วยขันธ์ 1 อายตนะ 1 ธาตุ 1. สงเคราะห์ไม่ได้ด้วยขันธ์
อายตนะ ธาตุ เท่าไร ? สงเคราะห์ไม่ได้ด้วยขันธ์ อายตนะ 11 ธาตุ 17.
จบสัมปยุตเตนสังคหิตาสังคหิตปทนิทเทส

อรรถกถาสัมปยุตเตนสังคหิตาสังคหิตปทนิทเทส


บัดนี้ เพื่อจำแนกบท สัมปยุตเตน สังคหิตะ อสังคหิตะ พระผู้-
มีพระภาคเจ้าทรงเริ่มคำว่า "เวทนากฺขนฺเธน" เป็นอาทิ. ในนิทเทสนั้น
ธรรมเหล่าใดมีเวทนาขันธ์เป็นต้น ที่พระองค์ทรงยกขึ้นแสดงในนิทเทสแห่ง
สัมปยุตเตน สัมปยุตตบท ธรรมเหล่านั้นนั่นแหละ ทรงยกขึ้นในคำปุจฉาทั้ง
ปวง. ในปัญหานั้น ธรรมเหล่าใด สัมปยุตกับด้วยบทที่ยกขึ้นแสดงเพื่อปุจฉา
การนับสงเคราะห์เข้ากันได้ หรือการนับสงเคราะห์เข้ากันไม่ได้ของธรรมเหล่า
นั้น ด้วยธรรมเหล่าใด บัณฑิตพึงทราบการแยกธรรมมีขันธ์เป็นต้น ด้วย
สามารถแห่งธรรมเหล่านั้น. ในปัญหานั้น มีนัยดังนี้. ก็เวทนาขันธ์ สัมปยุต
ด้วยธรรมทั้งหลายมีสัญญาเป็นต้น . ธรรมเหล่านั้นมีสัญญาเป็นต้น นับสงเคราะห์
ได้ ด้วยขันธ์ 3 มีสัญญาเป็นต้น ด้วยอายตนะ 2 คือ ธัมมายตนะ มนายตนะ

ด้วยธาตุ 8 คือ ด้วยธัมมธาตุ 1 วิญญาณธาตุ 7 แต่นับสงเคราะห์ไม่ได้ด้วย
ขันธ์ อายตนะ และธาตุที่เหลือ. บัณฑิตพึงทราบเนื้อความในปัญหาทั้งปวง
โดยอุบายนี้ แล.
จบอรรถกถาสัมปยุตเตนสังคหิตาสังคหิตปทนิทเทส

13. อสังคหิเตนสัมปยุตตวิปปยุตตปทนิทเทส


[444] ธรรมเหล่าใด สงเคราะห์ไม่ได้ด้วยรูปขันธ์ โดยขันธ-
สังคหะ อายตนสังคหะ ธาตุสังคหะ ธรรมเหล่านั้นประกอบได้ด้วยขันธ์
อายตนะ ธาตุ เท่าไร ? ธรรมเหล่านั้นประกอบได้ด้วยขันธ์ 3 อายตนะ 1
ธาตุ 1 บางอย่าง. ประกอบไม่ได้ด้วยขันธ์ อายตนะ ธาตุ เท่าไร ? ประกอบ
ไม่ได้ด้วยขันธ์ 1 อายตนะ 10 ธาตุ 10 และประกอบไม่ได้ด้วยอายตนะ 1
ธาตุ 1 บางอย่าง.
[445] ธรรมเหล่าใด สงเคราะห์ไม่ได้ด้วยธัมมายตนะ ธัมมธาตุ
อิตถินทรีย์ ปุริสินทรีย์ ชีวิตินทรีย์ นามรูปเพราะวิญญาณเป็นปัจจัย
อสัญญาภพ เอกโวการภพ ชาติ ชรา มรณะ ฯลฯ
โดยขันธสังคหะ
อายตนสังคหะ ธาตุสังคหะ ธรรมเหล่านั้นประกอบได้ด้วยขันธ์ 3 อายตนะ 2
ธาตุ 1 บางอย่าง. ประกอบไม่ได้ด้วยขันธ์ อายตนะ ธาตุ เท่าไร ? ประกอบ
ไม่ได้ด้วยขันธ์ 1 อายตนะ 10 ธาตุ 10 และประกอบไม่ได้ด้วยอายตนะ 1
ธาตุ 1 บางอย่าง.
[446] ธรรมเหล่าใด สงเคราะห์ไม่ได้ด้วยอรูปภพ เนวสัญญา-
นาสัญญาภพ จตุโวการภพ อิทธิบาท ฯลฯ
โดยขันธสังคหะ อายตน-