ในระหว่างภูมินี้ คือ เบื้องต่ำกำหนดเอาพรหมโลกเป็นที่สุด เบื้องบนกำหนด
เอาเหล่าเทวดาชั้นอกนิฏฐาเป็นที่สุด เหล่านี้ ชื่อว่า ธรรมที่เป็นรูปาวจร.
ธรรมที่ไม่ใช่รูปาวจร เป็นไฉน ?
คือ ธรรมที่เป็นกามาวจร ธรรมที่เป็นอรูปาวจร ธรรมที่เป็น
โลกุตตระ เหล่านี้ชื่อว่า ธรรมที่ไม่ใช่รูปาวจร.

อรูปาวจรภูมิ

เป็นไฉน ?
คือ จิตและเจตสิกธรรม ของบุคคลผู้เข้าสมาบัติ หรือผู้เกิดแล้ว
หรือผู้อยู่เป็นสุขในทิฏฐธรรม อันท่องเที่ยวอยู่ในระหว่างภูมินี้ อันนับเนื่อง
อยู่ในระหว่างภูมินี้ คือ เบื้องต่ำกำหนดเอาเหล่าเทวดาผู้เข้าถึงอากาสานัญจา-
ยตนภพเป็นที่สุด เบื้องบนกำหนดเอาเหล่าเทวดาผู้เข้าถึงเนวสัญญานาสัญญา-
ยตนภพเป็นที่สุด เหล่านี้ชื่อว่า ธรรมที่เป็นอรูปาวจร.
ธรรมที่ไม่ใช่อรูปาวจร เป็นไฉน ?
คือ ธรรมที่เป็นกามาวจร ธรรมที่เป็นรูปาวจร ธรรมที่เป็นโลกุต-
ตระ เหล่านั้นชื่อว่า ธรรมที่ไม่ใช่อรูปาวจร.
ธรรมที่เป็นโลกิยะ เป็นไฉน ?
คือ กุศลธรรม อกุศลธรรม อัพยากตธรรม ที่เป็นอารมณ์ของ
อาสวะ อันเป็นกามาวจร รูปาวจร อรูปาวจร ได้แก่ รูปขันธ์ เวทนาขันธ์
สัญญาขันธ์ สังขารขันธ์ วิญญาณขันธ์ เหล่านี้ชื่อว่า ธรรมที่เป็นโลกิยะ.
ธรรมที่เป็นโลกุตตระ เป็นไฉน ?
คือ มรรค ผลแห่งมรรค และอสังขตธาตุ (คือนิพพาน) เหล่านี้
ชื่อว่า ธรรมที่เป็นโลกุตตระ.

อุปปาทกัมมอายุปมาณวาระ

[1104] คำว่า เทวดา ได้แก่ เทวดา 3 จำพวก คือ สมมติเทวดา
อุปปัตติเทวดา วิสุทธิเทวดา.
พระราชา พระเทวี พระราชกุมาร เรียกว่า สมมติเทวดา.
เหล่าเทวดาชั้นบน นับแต่เหล่าเทวดาชั้นจาตุมหาราชขึ้นไป เรียกว่า
อุปปัตติเทวดา. พระอรหันต์ทั้งหลาย เรียกว่า วิสุทธิเทวดา.

กรรมที่เป็นเหตุให้เกิดเป็นมนุษย์และเทวดา

[1105] คนทั้งหลาย ให้ทาน สมาทานศีล ทำอุโบสถกรรม
แล้ว เกิดที่ไหน ?
คนทั้งหลาย ให้ทาน สมาทานศีล ทำอุโบสถกรรมแล้ว บางคน
เข้าถึงความเป็นพวกแห่งกษัตริย์ผู้มหาศาล บางคนเข้าถึงความเป็นพวกแห่ง
พราหมณ์ผู้มหาศาล บางคนเข้าถึงความเป็นพวกแห่งคหบดีผู้มหาศาล บางคน
เข้าถึงความเป็นพวกแห่งเหล่าเทวดาชั้นจาตุมหาราช บางคนเข้าถึงความเป็น
พวกแห่งเหล่าเทวดาชั้นดาวดึงส์ บางคนเข้าถึงความเป็นพวกแห่งเหล่าเทวดา
ชั้นยามา บางคนเข้าถึงความเป็นพวกแห่งเหล่าเทวดาชั้นดุสิต บางคนเข้าถึง
ความเป็นพวกแห่งเหล่าเทวดาชั้นนิมมานรดี บางคนเข้าถึงความเป็นพวกแห่ง
เหล่าเทวดาชั้นปรนิมมิตวสวัตดี.

ประมาณแห่งอายุของมนุษย์

[1106] อายุของเหล่ามนุษย์ มีประมาณเท่าไร ?
คือ ประมาณ 100 ปี ต่ำกว่าบ้าง เกินกว่าบ้างก็มี.