รูปธาตุ

[1088] ในรูปธาตุ มีขันธ์เท่าไร ฯลฯ มีจิตเท่าไร
ในรูปธาตุ มีขันธ์ 5 อายตนะ 6 ธาตุ 9 สัจจะ 3 อินทรีย์ 14 เหตุ
8 อาหาร 3 ผัสสะ 4 เวทนา 4 สัญญา 4 เจตนา 4 จิต 4.
ขันธ์ 5 ในรูปธาตุ เป็นไฉน ?
คือ รูปขันธ์ ฯลฯ วิญญาณขันธ์ เหล่านี้เรียกว่า ขันธ์ 5 ในรูป
ธาตุ.
อายตนะ 6 ในรูปธาตุ เป็นไฉน ?
คือ จักขายตนะ รูปายตนะ โสตายตนะ สัททายตนะ มนายตนะ
ธัมมายตนะ เหล่านี้เรียกว่า อายตนะ 6 ในรูปธาตุ.
ธาตุ 9 ในรูปธาตุ เป็นไฉน ?
คือ จักขุธาตุ รูปธาตุ จักขุวิญญาณธาตุ โสตธาตุ สัททธาตุ โสต-
วิญญาณธาตุ มโนธาตุ ธัมมธาตุ มโนวิญญาณธาตุ เหล่านี้เรียกว่า ธาตุ 9
ในรูปธาตุ.
สัจจะ 3 ในรูปธาตุ เป็นไฉน ?
คือ ทุกขสัจจะ สมุทยสัจจะ มัคคสัจจะ เหล่านี้เรียกว่า สัจจะ 3
ในรูปธาตุ.
อินทรีย์ 14 ในรูปธาตุ เป็นไฉน?
คือ จักขุนทรีย์ โสตินทรีย์ มนินทรีย์ ชีวิตินทรีย์ โสมนัสสินทรีย์
อุเปกขินทรีย์ สัทธินทรีย์ วิริยินทรีย์ สตินทรีย์ สมาธินทรีย์ ปัญญินทรีย์
อนัญญตัญญัสสามีตินทรีย์ อัญญินทรีย์ อัญญาตาวินทรีย์ เหล่านี้เรียกว่า
อินทรีย์ 14 ในรูปธาตุ.

เหตุ 8 ในรูปธาตุ เป็นไฉน ?
คือ กุศลเหตุ 3 อกุศลเหตุ 2 อัพยากตเหตุ 3.
บรรดาเหตุ 8 ในรูปธาตุนั้น กุศลเหตุ 3 เป็นไฉน ?
คือ กุศลเหตุคืออโลภะ กุศลเหตุคืออโทสะ กุศลเหตุคืออโมหะ
เหล่านี้เรียกว่า กุศลเหตุ 3.
อกุศลเหตุ 2 เป็นไฉน ?
คือ อกุศลเหตุคือโลภะ อกุศลเหตุคือโมหะ เหล่านี้เรียกว่า อกุศล-
เหตุ 2.
อัพยากตเหตุ 3 เป็นไฉน ?
คือ อโลภะ อโทสะ อโมหะ ฝ่ายวิบากแห่งกุศลธรรมทั้งหลาย หรือ
ในกิริยาอัพยากตธรรมทั้งหลาย เหล่านี้เรียกว่า อัพยากตเหตุ 3.
เหล่านี้เรียกว่า เหตุ 8 ในรูปธาตุ.
อาหาร 3 ในรูปธาตุ เป็นไฉน ?
คือ ผัสสาหาร มโนสัญเจตนาหาร วิญญาณาหาร เหล่านี้เรียกว่า
อาหาร 3 ในรูปธาตุ.
ผัสสะ 4 ในรูปธาตุ เป็นไฉน ?
คือ จักขุสัมผัส โสตสัมผัส มโนธาตุสัมผัส มโนวิญญาณธาตุสัมผัส
เหล่านี้เรียกว่า ผัสสะ 4 ในรูปธาตุ.
เวทนา 4 สัญญา 4 เจตนา 4 จิต 4 ในรูปธาตุ เป็นไฉน ?
คือ จักขุวิญญาณ โสตวิญญาณ มโนธาตุ มโนวิญญาณธาตุ เหล่านี้
เรียกว่า จิต 4 ในรูปธาตุ.

อรูปธาตุ

[1089] ในอรูปธาตุ มีขันธ์เท่าไร ฯลฯ มีจิตเท่าไร.
ในอรูปธาตุ มีขันธ์ 4 อายตนะ 2 ธาตุ 2 สัจจะ 3 อินทรีย์ 11
เหตุ 8 อาหาร 3 ผัสสะ 1 เวทนา 1 สัญญา 1 เจตนา 1 จิต 1.
บรรดาธรรมเหล่านั้น ขันธ์ 4 ในอรูปธาตุ เป็นไฉน ?
คือ เวทนาขันธ์ สัญญาขันธ์ สังขารขันธ์ วิญญาณขันธ์ เหล่านี้
เรียกว่า ขันธ์ 4 ในอรูปธาตุ.
อายตนะ 2 ในอรูปธาตุ เป็นไฉน ?
คือ มนายตนะ ธัมมายตนะ เหล่านี้เรียกว่า อายตนะ 2 ในอรูป-
ธาตุ.
ธาตุ 2 ในอรูปธาตุ เป็นไฉน ?
คือ มโนวิญญาณธาตุ ธัมมธาตุ เหล่านี้เรียกว่า ธาตุ 2 ในอรูปธาตุ
สัจจะ 3 ในอรูปธาตุ เป็นไฉน ?
คือ ทุกขสัจจะ สมุทยสัจจะ มัคคสัจจะ เหล่านี้เรียกว่า สัจจะ 3
ในอรูปธาตุ.
อินทรีย์ 11 ในอรูปธาตุ เป็นไฉน ?
คือ มนินทรีย์ ชีวิตินทรีย์ โสมนัสสินทรีย์ อุเปกขินทรีย์ สัท-
ธินทรีย์ วิริยินทรีย์ สตินทรีย์ สมาธินทรีย์ ปัญญินทรีย์ อัญญินทรีย์
อัญญาตาวินทรีย์ เหล่านี้เรียกว่า อินทรีย์ 11 ในอรูปธาตุ.
เหตุ 8 ในอรูปธาตุ เป็นไฉน ?
คือ กุศลเหตุ 3 อกุศลเหตุ 2 อัพยากตเหตุ 3 เหล่านี้เรียกว่า
เหตุ 8 ในอรูปธาตุ.