เมนู

อรรถกถาขุททกวัตถุวิภังค์


การกำหนดบทมาติกา


บัดนี้ พระผู้มีพระภาคเจ้าทรงตั้งปฐมมาติกาแม้ในขุททกวัตถุวิภังค์
อันเป็นลำดับแห่งญาณวิภังค์นั้น แล้วทรงทำคำอธิบาย โดยลำดับแห่งบทที่
พระองค์ทรงตั้งไว้.

กำหนดแม่บท (มาติกา]) ในขุททกวิภังค์


ธรรมหมวดที่หนึ่ง (เอกกมาติกา) พระผู้มีพระภาคเจ้า ทรงตั้งไว้
73 บท มีคำว่า ความมัวเมาในชาติ เป็นต้นก่อน ต่อจากนั้น ทรงตั้ง
ธรรมหมวดสอง (ทุกมาติกา) 18 บท มีคำว่า ความโกรธ และความ
ผูกโกรธ
เป็นต้น. ทรงตั้งธรรมหมวดสาม (ติกมาติกา) 35 บท มีคำว่า
อกุศลมูล 3 เป็นต้น. ทรงตั้งธรรมหมวดสี่ (จตุกกมาติกา) 14 บท มี
อาสวะ 4 เป็นต้น. ทรงตั้งธรรมหมวดห้า (ปัญจกมาติกา) 15 บท มีคำว่า
โอรัมภาคิยสังโยชน์ 5 เป็นต้น. ทรงตั้งธรรมหมวดหก (ฉักกมาติกา) 14
บท มีคำว่า วิวาทมูล 6 เป็นต้น . ทรงตั้งธรรมหมวดเจ็ด (สัตตกมาติกา)
7 บท มีอนุสัย 7 เป็นต้น ทรงตั้งธรรมหมวดแปด (อัฏฐกมาติกา) 8 บท
มีกิเลสวัตถุ 8 เป็นต้น. ทรงตั้งธรรมหมวดเก้า (นวกมาติกา) 9 บท มี
อาฆาตวัตถุ 9 เป็นต้น. ทรงตั้งธรรมหมวดสิบ (ทสกมาติกา) 7 บท มี
กิเลสวัตถุ 10 เป็นต้น. และพึงทราบว่า ทรงตั้งตัณหาวิจริต 18 มีคำว่า
ตัณหาวิจริต* อาศัยอายตนะภายใน 18 และอาศัยอายตนะภายนอก 18
ประมวลเข้าด้วยกันเป็น 36 เป็นต้น (ตัณหา 36 * กาล 3 = 108) ดังนี้.
นี้เป็นการกำหนดบทมาติกา ก่อน.

* ในบาลีนิทเทส กล่าวว่า ตัณหาวิจริตอาศัยเบญจขันธ์ภายใน 18 ภายนอก 18...