ฌาน 4 เป็นสัมมัตตนิยะก็มี เป็นอนิยตะก็มี, ฌาน 3 ไม่เป็น
มัคคารัมมณะ เป็นมัคคเหตุกะ เป็นมัคคาธิปติ กล่าวไม่ได้ว่า แม้เป็น
มัคคเหตุกะ แม้เป็นมัคคาธิปติก็มี จตุตถฌาน เป็นมัคคารัมมณะก็มี เป็น
มัคคเหตุกะก็มี เป็นมัคคาธิปติก็มี กล่าวไม่ได้ว่า แม้เป็นมัคคารัมมณะ แม้
เป็นมัคคเหตุกะ แม้เป็นมัคคาธิปติก็มี.
ฌาน 4 เป็นอุปปันนะก็มี เป็นอนุปปันนะก็มี เป็นอุปปาทีก็มี.
ฌาน 4 เป็นอตีตะก็มี เป็นอนาคตะก็มี เป็นปัจจุบันก็มี.
ฌาน 3 กล่าวไม่ได้ว่า แม้เป็นอตีตารัมมณะ แม้เป็นอนาคตารัมมณะ
แม้เป็นปัจจุปปันนารัมมณะ จตุตถฌาน เป็นอตีตารัมมณะก็มี เป็นอนาคตา-
รัมมณะก็มี เป็นปัจจุปปันนารัมมณะก็มี กล่าวไม่ได้ว่า แม้เป็นอตีตารัมมณะ
แม้เป็นอนาคตารัมมณะ แม้เป็นปัจจุปปันนารัมมณะก็มี
ฌาน 4 เป็นอัชฌัตตะก็มี เป็นพหิทธาก็มี เป็นอัชฌัตตพหิทธาก็มี
ฌาน 3 เป็นพหิทธารัมมณะ จตุตถฌาน เป็นอัชฌัตตารัมมณะก็มี เป็น
พหิทธารัมมณะก็มี เป็นอัชฌัตตพหิทธารัมมณะก็มี กล่าวไม่ได้ว่า แม้เป็น
อัชฌัตตารัมมณะ แม้เป็นพหิทธารัมมณะ แม้เป็นอัชฌัตตพหิทธารัมมณะก็มี.
ฌาน 4 เป็นอนิทัสสนอัปปฏิฆะ.

ทุกมาติกาวิสัชนา

1. เหตุโคจฉกวิสัชนา

[739] ฌาน 4 เป็นเหตุ ฌาน 4 เป็นสเหตุกะ ฌาน 4 เป็น
เหตุสัมปยุต ฌาน 4 กล่าวไม่ได้ว่า เป็นเหตุสเหตุกะ แต่เป็นสเหตุกนเหตุ
ฌาน 4 กล่าวไม่ได้ว่า เป็นเหตุเหตุสัมปยุต แต่เป็นเหตุสัมปยุตตนเหตุ
ฌาน 4 เป็นนเหตุสเหตุกะ.