ปัญหาปุจฉกะ

[502] สัมมัปปธาน 4 คือ
1. ภิกษุในศาสนานี้ ทำฉันทะให้เกิด พยายาม ปรารภ
ความเพียร ประคองจิตไว้ ทำความเพียร เพื่อป้องกันบาปอกุศล
ธรรมที่ยังไม่เกิดขึ้นมิให้เกิดขึ้น.
2. ทำฉันทะให้เกิด พยายาม ปรารภความเพียร ประคอง
จิตไว้ ทำความเพียร เพื่อละบาปอกุศลธรรมที่เกิดขึ้นแล้ว
3. ทำฉันทะให้เกิด พยายาม ปรารภความเพียร ประคอง
จิตไว้ ทำความเพียร เพื่อสร้างกุศลธรรมที่ยังไม่เกิดขึ้นให้เกิดขึ้น
4. ทำฉันทะให้เกิด พยายาม ปรารภความเพียร ประคอง
จิตไว้ ทำความเพียร เพื่อความดำรงอยู่ ความไม่สาบสูญ ความ
ภิญโญยิ่ง ความไพบูลย์ ความเจริญ ความบริบูรณ์ แห่งกุศลธรรม
ที่เกิดขึ้นแล้ว.

ติกมาติกาปุจฉา ทุกมาติกาปุจฉา

บรรดาสัมมัปปธาน 4 สัมมัปปธานไหน เป็นกุศล, สัมมัปปธานไหน
เป็นอกุศล, สัมมัปปธานไหน เป็นอัพยากตะ ฯลฯ สัมมัปปธานไหน เป็น
สรณะ, สัมมัปปธานไหน เป็นอรณะ ?

ติกมาติกาวิสัชนา

[503] สัมมัปปธาน 4 เป็นกุศลอย่างเดียว
สัมมัปปธาน 4 เป็นสุขเวทนาสัมปยุตก็มี เป็นอทุกขมสุขเวทนาสัมปยุต
ก็มี

สัมมัปปธาน 4 เป็นวิปากธัมมธรรม
สัมมัปปธาน 4 เป็นอนุปาทินนานุปาทานิยะ
สัมมัปปธาน 4 เป็นอสังกิลิฏฐาสังกิเลสิกะ
สัมมัปปธาน 4 เป็นสวิตักกสวิจาระก็มี เป็นอวิตักกวิจารมัตตะก็มี
เป็นอวิตักกาวิจาระก็มี
สัมมัปปธาน 4 เป็นปีติสหคตะก็มี เป็นสุขสหคตะก็มี เป็นอุเปกขา-
สหคตะก็มี
สัมมัปปธาน 4 เป็นเนวทัสสเนนนภาวนายปหาตัพพะ สัมมัปปธาน
เป็นเนวทัสสเนนนภาวนายปหาตัพพเหตุกะ
สัมมัปปธาน 4 เป็นอปจยคามี
สัมมัปปธาน 4 เป็นเสกขะ
สัมมัปปธาน 4 เป็นอัปปมาณะ
สัมมัปปธาน 4 เป็นอัปปมาณารัมมณะ
สัมมัปปธาน 4 เป็นปณีตะ
สัมมัปปธาน 4 เป็นสัมมัตตนิยตะ
สัมมัปปธาน 4 ไม่เป็นมัคคารัมมณะ
สัมมัปปธาน 4 เป็นมัคคเหตุกะ สัมมัปปธาน 4 เป็นมัคคาธิปติก็มี
กล่าวไม่ได้ว่า เป็นมัคคาธิปติก็มี
สัมมัปปธาน 4 เป็นอุปปันนะก็มี เป็นอนุปปันนะก็มี กล่าวไม่ได้ว่า
เป็นอุปปาที
สัมมัปปธาน 4 เป็นอดีตก็มี เป็นอนาคตก็มี เป็นปัจจุบันก็มี

กล่าวไม่ได้ว่า แม้เป็นอตีตารัมมณะ แม้เป็นอนาคตารัมมณะ แม้
เป็นปัจจุปปันนารัมมณะ.
สัมมัปปธาน 4 เป็นอัชฌัตตะก็มี เป็นพหิทธาก็มี เป็นอัชฌัตตพหิทธา
ก็มี
สัมมัปปธาน 4 เป็นพหิทธารัมมณะ
สัมมัปปธาน 4 เป็นอนิทัสสนอัปปฏิฆะ.

ทุกมาติกาวิสัชนา

1. เหตุโคจฉกวิสัชนา

[504] สัมมัปปธาน 4 เป็นนเหตุ, สัมมัปปธาน 4 เป็นสเหตุกะ,
สัมมปปธาน 4 เป็นเหตุสัมปยุต, กล่าวไม่ได้ว่า เป็นเหตุสเหตุกะ แต่เป็น
สเหตุกนเหตุ กล่าวไม่ได้ว่า เป็นเหตุเหตุสัมปยุต แต่เป็นเหตุสัมปยุตต-
นเหตุและนเหตุสเหตุกะ.

2. จูฬันตรทุกวิสัชนา

สัมมัปปธาน 4 เป็นสัปปัจจยะ, สัมมัปปธาน 4 เป็นสังขตะ, สัม-
มัปปธาน 4 เป็นอนิทัสสนะ, สัมมัปปธาน 4 เป็นอัปปฏิฆะ, สัมมัปปธาน
4 เป็นอรูป, สัมมัปปธาน 4 เป็นโลกุตตระ, สัมมัปปธาน 4 เป็นเกนจิวิญ-
เญยยะ เป็นเกนจินวิญเญยยะ.