บัณฑิตผู้รู้แจ้ง พึงทราบวินิจฉัยใน
ลำดับคำสอน โดยวิภาค 1 โดยวิเคราะห์
ศัพท์ 1 โดยประเภทมีลักษณะเป็นต้น 1
โดยอรรถ 1 โดยถอดความ 1 โดยไม่หย่อน
ไม่ยิ่ง 1 โดยลำดับ 1 โดยกิจแห่งญาณใน
อริยสัจ 1 โดยประเภทแห่งธรรมที่หยั่งลง
ภายใน 1 โดยอุปมา 1 โดยจตุกะ (หมวด4) 1
โดยสุญญตา (ว่าง) 1 โดยเป็นธรรมอย่างเดียว
กันเป็นต้น 1 โดยสภาคะและวิสภาคะ 1.

ว่าด้วยวินิจฉัยโดยวิภาค

บรรดาอุเทศเหล่านั้น คำว่า โดยวิภาค ได้แก่ อรรถแห่งอริยสัจ 4
มีทุกข์เป็นต้น พระองค์ทรงจำแนกไว้สัจจะละ 4 ประการ เป็นของแท้
เป็นของไม่ผิด ไม่เป็นอย่างอื่น ที่กุลบุตรผู้จะตรัสรู้ทุกข์เป็นต้น พึงตรัสรู้
เหมือนอย่างที่ตรัสไว้ว่า^* ทุกข์ มีอรรถว่าบีบคั้น มีอรรถว่าอันปัจจัยปรุงแต่ง
มีอรรถว่าให้เร่าร้อน มีอรรถว่าปรวนแปร อรรถ 4 แห่งทุกข์นี้ เป็นอรรถของ
ทุกข์ เป็นของแท้ เป็นของไม่ผิด ไม่เป็นอย่างอื่น สมุทัย มีอรรถว่า
ประมวลมา มีอรรถว่าเป็นเหตุมอบให้ซึ่งผล มีอรรถว่าประกอบไว้ มีอรรถว่า
เป็นเครื่องกังวล ฯลฯ นิโรธ มีอรรถว่าสลัดออก มีอรรถว่าสงัด มีอรรถว่า
อันปัจจัยปรุงแต่งไม่ได้ มีอรรถว่าเป็นอมตะ ฯลฯ มรรค มีอรรถว่าการนำออก
มีอรรถว่าเป็นเหตุ มีอรรถว่าเป็นทัสสนะ (เห็น) มีอรรถว่าเป็นอธิบดี อรรถ 4
^* ขุ. ป. เล่ม 31 545/449