เมนู

นิวรณ์ในสสังขาริกจิต 1. ส่วนอุทธัจจนิวรณ์เกิดร่วมกันมีอย่างเดียว คือ เกิด
ร่วมกับอวิชชานิวรณ์เพียงอย่างเดียว วิจิกิจฉะก็เกิดร่วมกันอย่างเดียว คือ
เกิดกับอุทธัจจนิวรณ์และอวิชชานิวรณ์.

ว่าด้วยกิเลสโคจฉกทุกะ


แม้พระดำรัสนี้ใดที่ตรัสไว้ในกิเลสโคจฉกะ (ข้อ 968) ว่า ยตฺถ
เทฺว ตโย กิเลสา เอกโต อุปฺปชฺชนฺติ
(กิเลส 2-3 อย่าง เกิด
ร่วมกันในจิตตุปบาทใด) ดังนี้. ในพระบาลีนั้นบัณฑิตพึงทราบเนื้อความ
อย่างนี้ว่า กิเลส 2-3 อย่าง เกิดร่วมกับกิเลสเหล่าอื่น หรือกิเลส 3 อย่าง
เกิดร่วมกับกิเลสเหล่าอื่น ดังนี้ เพราะเหตุไร เพราะไม่มีกิเลส 2 หรือ 3
อย่างเกิดร่วมกัน ในพระบาลีนั้น การเกิดขึ้นร่วมกันแห่งกิเลสมี 10 อย่าง.
จริงอยู่ ในบรรดากิเลส 10 เหล่านี้ โลภกิเลสย่อมเกิดร่วมกัน 6 อย่าง
ปฏิฆกิเลสเกิดร่วมกัน 2 อย่าง โมหกิเลสก็พึงทราบ 2 อย่างเหมือนกัน.
พึงทราบอย่างไร ? คือ โลภะก่อนเกิดร่วมกัน 6 อย่าง คือ เกิดร่วมกับโมหะ
อุทธัจจะ อหิริกะ อโนตตัปปะในอสังขาริกทิฏฐิวิปปยุตตจิต 1 เกิดร่วมกับ
โมหะ ถีนะ อุทธัจจะ อหิริกะ อโนตตัปปะในสสังขาริกทิฏฐิวิปปยุตตจิต 1
เกิดร่วมกับโมหะ มานะ อุทธัจจะ อหิริกะ อโนตตัปปะในอสังขาริกจิต
นั่นแหละ 1 เกิดร่วมกับโมหะ มานะ อุทธัจจะ อหิริกะ อโนตตัปปะใน
สสังขาริกจิตนั่นแหละ 1 อนึ่ง เกิดร่วมกับโมหะ อุทธัจจะ ทิฏฐิ อหิริกะ
อโนตตัปปะในอสังขาริกอันสัมปยุตด้วยทิฏฐิ 1 เกิดร่วมกับโมหะ ทิฏฐิ ถีนะ
มิทธะ อุทธัจจะ อหิริกะ อโนตัปปะในสสังขาริกประกอบด้วยทิฏฐิ 1.

ส่วนปฏิฆะเกิดร่วมกัน 2 อย่าง อย่างนี้ คือ เกิดร่วมกับโมหะ
อุทธัจจะ อหิริกะ อโนตตัปปะในอสังขาริกจิต 1 เกิดร่วมกับโมหะ ถีนะ
อุทธัจจะ อหิริกะ อโนตตัปปะในสสังขาริกจิต 1.
ส่วนโมหะเกิดร่วมกัน 2 อย่าง คือ เกิดพร้อมกับวิจิกิจฉา อุทธัจจะ
อหิรกะ อโนตตัปปะในจิตที่สัมปยุตด้วยวิจิกิจฉา 1 เกิดพร้อมกับอุทธัจจะ
อหิริกะ อโนตตัปปะในจิตที่สัมปยุตด้วยอุทธัจจะ 1. คำที่เหลือในที่ทั้งปวง มี
เนื้อความตื้นทั้งนั้นแล.
อัฏฐกถากัณฑวรรณนา
แห่งอัฏฐสาลินี อรรถกถาธรรมสังคณี จบ

นิคมกถา


ก็ด้วยคำมีประมาณเท่านี้
พระโลกนารถเจ้า เมื่อจะทรงจำแนก
จิตตุปปากัณฑ์ รูปกัณฑ์ นิกเขปกัณฑ์ และ
อัตถุทธารกัณฑ์ อันน่ารื่นรมย์ใจ ทรงแสดง
พระธรรมสังคณีใด การพรรณนาเนื้อความ
แห่งพระธรรมสังคณีที่ได้ทรงรวบรวมธรรม