มานสัญโญชน์ก่อนร่วมเป็นอันเดียวกันกับภวราคสัญโญชน์และอวิชชา
สัญโญชน์. วิจิกิจฉาสัญโญชน์ก็ฉันนั้นเหมือนกัน จริงอยู่ วิจิกิจฉาสัญโญชน์
นั้นย่อมเกิดร่วมกันอย่างเดียว คือร่วมกันกับอวิชชาสัญโญชน์. แม้ในภวราค-
สัญโญชน์ก็นัยนี้แหละ สัญโญชน์ 2-3 เกิดร่วมกันในกิเลสเหล่านั้น ด้วย
ประการฉะนี้.

ว่าด้วยนีวรณโคจฉกทุกะ

พระดำรัสใดที่ตรัสไว้ในนีวรณโคจฉกะ (บาลีข้อ 935) ว่า ยตฺถ
เทฺว ตีณิ นีวรณานิ เอกโต อุปฺปชฺชนฺติ (นิวรณ์ 2-3 อย่างบังเกิด
ร่วมกันในจิตตุปบาทใด) ดังนี้ แม้ในพระดำรัสนั้น บัณฑิตก็พึงทราบความ
บังเกิดร่วมกันแห่งนิวรณ์ทั้งหลายมี 8 อย่าง.
จริงอยู่ ในบรรดานิวรณ์เหล่านั้น กามฉันทเกิดร่วมกัน 2 อย่าง
พยาบาทเกิดร่วมกัน 4 อย่าง อุทธัจจะเกิดร่วมกันอย่างเดียว วิจิกิจฉาก็เกิด
ร่วมกันอย่างเดียวเหมือนกัน ข้อนี้เป็นอย่างไร ? คือ กามฉันทะก่อนย่อมเกิด
ร่วมกัน 2 อย่าง คือ เกิดร่วมกับอุทธัจจนิวรณ์และอวิชชานิวรณ์ในอสังขา-
ริกจิต 1 เกิดร่วมกันกับถีนนิวรณ์ มิทธนิวรณ์ อุทธัจจนิวรณ์และอวิชชา-
นิวรณ์ในสสังขาริกจิต 1. ก็คำใดที่ตรัสว่า นิวรณ์เกิดร่วมกัน 2-3 นั้น
คำนั้น ข้าพเจ้ากล่าวโดยการกำหนดไว้ในเบื้องต้นแล้ว เพราะฉะนั้น การบัง
เกิดร่วมกันแห่งนิวรณ์แม้ทั้ง 4 ก็ย่อมถูกต้องทีเดียว.
ส่วนพยาบาท บังเกิดร่วมกัน 4 อย่าง คือ เกิดร่วมกับอุท-
ธัจจนิวรณ์ และอวิชชานิวรณ์ในอสังขาริกจิต 1 เกิดร่วมกับถีนนิวรณ์
มิทธนิวรณ์ อุทธัจจนิวรณ์ และอวิชชานิวรณ์ในสสังขาริกจิต 1 เกิดร่วม
กับอุทธัจจนิวรณ์ กุกกุจจนิวรณ์ และอวิชชานิวรณ์ในอสังขาริกจิต 1
เกิดร่วมกับถีนมิทธนิวรณ์ อุทธัจจนิวรณ์ กุกกุจจนิวรณ์ และอวิชชา-