ธรรมวิปปยุตจากนิวรณ์ และไม่เป็นอารมณ์ของนิวรณ์
เป็นไฉน ?
มรรค 4 ที่เป็นโลกุตระ สามัญผล 4 และนิพพาน สภาวธรรม
เหล่านี้ชื่อว่า ธรรมวิปปยุตจากนิวรณ์และไม่เป็นอารมณ์ของนิวรณ์.
ธรรมสัมปยุตด้วยนิวรณ์ จะกล่าวว่าธรรมวิปปยุตจากนิวรณ์แต่เป็น
อารมณ์ของนิวรณ์ก็ไม่ได้ ว่าธรรมวิปปยุตจากนิวรณ์และไม่เป็นอารมณ์ของ
นิวรณ์ ก็ไม่ได้.
นีวรณโคจฉกะ จบ

ปรามาสโคจฉกะ

[937] ปรามาสธรรม เป็นไฉน ?
ทิฏฐิปรามาสะ บังเกิดในจิตตุปบาทที่สัมปยุตด้วยทิฏฐิ 4 ดวง
สภาวธรรมเหล่านี้ชื่อว่า ปรามาสธรรม.
ธรรมไม่เป็นปรามาสะ เป็นไฉน ?
อกุศลที่เหลือเว้นปรามาสะเสีย กุศลในภูมิ 4 วิบากในภูมิ 4 กิริยา-
อัพยากฤตในภูมิ 3 รูป. และนิพพาน สภาวธรรมเหล่านี้ชื่อว่า ธรรมไม่เป็น
ปรามาสะ.
[938] ธรรมเป็นอารมณ์ของปรามาสะ เป็นไฉน ?
กุศลในภูมิ 3 อกุศล วิบากในภูมิ 3 กิริยาอัพยากฤตในภูมิ 3 และ
รูปทั้งหมด สภาวธรรมเหล่านี้ชื่อว่า ธรรมเป็นอารมณ์ของปรามาสะ.
ธรรมไม่เป็นอารมณ์ของปรามาสะ เป็นไฉน ?
มรรค 4 ที่เป็นโลกกุตระ สามัญผล 4 และนิพพาน สภาวธรรม
เหล่านี้ชื่อว่า ธรรมไม่เป็นอารมณ์ของปรามาสะ.