เมนู

ธาตุตั้งขึ้นด้วยปัจจัยอันไม่สมกันเท่านั้น ชื่อว่า โรครูปอื่นจากนั้นหามีอยู่ไม่
เพราะฉะนั้น เมื่อว่าโดยประมวลมารวมกันแล้วก็มีรูปเพียง 26 เท่านั้น.

ว่าโดยสมุฏฐานของรูป


ข้อว่า สมุฏฐาน ความว่า รูปเท่าไร มีสมุฏฐานเท่าไร ? รูป-
สิบ มีสมุฏฐาน 1 รูปหนึ่งมีสมุฏฐาน 2 รูปสามมีสมุฏฐาน 3
รูปเก้า
มีสมุฏฐาน 4 รูปสองไม่ตั้งขึ้นแต่สมุฏฐานอะไรเลย บรรดารูปเหล่านั้น
รูปสิบ ชื่อว่า มีสมุฏฐาน 1 คือ รูป 8 เหล่านี้ คือ จักขุประสาท ฯลฯ
ชีวิตินทรีย์ ตั้งขึ้นแต่กรรมอย่างเดียว รูป 2 คือ กายวิญญัตติ และวจีวิญญัตติ
ตั้งขึ้นแต่จิตอย่างเดียว รูปหนึ่งชื่อว่า มีสมุฏฐาน 2 คือ สัททรูปตั้งขึ้น
แต่อุตุและจิต. ในสัททรูปนั้น เสียงอันเกิดแต่สิ่งไม่มีวิญญาณตั้งขึ้นแต่อุตุ เสียง
อันเกิดแต่สิ่งที่มีวิญญาณตั้งขึ้นแต่จิต. ส่วนวิการรูป 3 มีลหุตาเป็นต้น ชื่อว่า
มีสมุฏฐาน 3 คือ ย่อมตั้งขึ้นแต่อุตุ จิต และอาหาร. รูป 9 ที่เหลือ
ย่อมตั้งขึ้นแต่สมุฏฐาน 4 คือ แต่อุตุ จิต อาหาร และกรรม ฉะนั้นจึงชื่อว่า
รูป 9 มีสมุฏฐาน 4.
ส่วนชรตารูปและอนิจจตารูป ย่อมไม่ตั้งขึ้นแต่สมุฏฐาน 4 เหล่า-
นั้น แม้สมุฏฐานเดียว เพราะฉะนั้น จึงชื่อว่า รูป 2 ไม่ตั้งขึ้นแต่สมุฏฐาน
อะไรเลย.
ถามว่า เพราะเหตุไร ?
ตอบว่า เพราะรูปทั้ง 2 นี้ ไม่เกิด.
ถามว่า เพราะเหตุไร รูปทั้ง 2 นี้ จึงไม่เกิด.
ตอบว่า เพราะรูปที่เกิดแล้วก็ต้องแก่และแตกดับ.