3. กุรุธรรมจริยา

ว่าด้วยจริยาวัตรของพระเจ้าธนญชัย

[3] อีกเรื่องหนึ่ง เมื่อเราเป็นพระราชามีนามว่า
ธนญชัย อยู่ในอินทปัตถบุรีอันอุดม ประกอบ
ด้วยกุศลกรรมบถ 10 ประการในกาลนั้น พวก
พราหมณ์ชาวกาลิงครัฐ ได้มาหาเรา ขอ
พระยาคชสารทรง อันประกอบด้วยมงคลหัตถี
กะเราว่าชนบทฝนไม่ตกเลย เกิดทุพภิกขภัย
อดอยากอาหารมาก ขอพระองค์จงทรงพระ-
ราชทานพระยาคชสารตัวประเสริฐ มีสีกาย
เขียวชื่ออัญชนะเถิด เราคิดว่า การห้ามยาจก
ทั้งหลายที่มาถึงแล้ว ไม่สมควรแก่เราเลย
กุศลสมาทานของเราอย่าทำลายเสียเลย เรา
จักให้คชสารตัวประเสริฐ เราได้จับงวงพระยา
คชสาร วางลงบนมือพราหมณ์ แล้วจึงหลั่งน้ำ
ในเต้าทองลงบนมือได้ให้พระยาคชสารแล้ว
พราหมณ์ เมื่อเราได้ให้พระยาคชสารแล้ว
พวกอำมาตย์ได้กล่าวดังนี้ว่า เหตุไรหนอ

พระองค์จึงพระราชทานพระยาคชสารตัวประ-
เสริฐ อันประกอบด้วยธัญญลักษณ์ สมบูรณ์
ด้วยมงคล ชนะในสงครามอันสูงสุด แก่
ยาจก เมื่อพระองค์ทรงพระราชทานคชสาร
แล้ว พระองค์จักเสวยราชสมบัติได้อย่างไร
( เราได้ตอบว่า ) แม้ราชสมบัติทั้งหมดเราก็
พึงให้ ถึงสรีระของตนเราก็พึงให้ เพราะ
สัพพัญญุตญาณเป็นที่รักของเรา ฉะนั้น เรา
จึงได้ให้พระยาคชสาร ดังนี้แล.
จบ กุรุธรรมจริยาที่ 3

อรรถกถากุรุธรรมจริยาที่ 3

พึงทราบวินิจฉัยในกุรุธรรมจริยาที่สามดังต่อไปนี้. บทว่า อินฺท-
ปตฺเถ ปุรุตฺตเม คือเมืองอุดม เมืองประเสริฐ แห่งแคว้นกุรุ ชื่อว่า
อินทปัตถะ. บทว่า ราชา ชื่อว่า ราชา คือยังบริษัทให้ยินดีด้วยสังคห-
วัตถุ 4 โดยธรรม โดยเสมอ. บทว่า กุสเล ทสหุปาคโม คือ
ประกอบด้วยกุสลกรรมบท 10 ประการ หรือด้วยบุญกิริยาวัตถุ 10 มีทาน-
มัยเป็นต้น. บทว่า กาลิงฺครฏฺฐวิสยา คือพวกพราหมณ์ชาวกาลิงครัฐ.
บทว่า พฺราหฺมณา อุปคญฺฉุ มํ คือพราหมณ์ 8 คน อันพระเจ้ากาลิงคะ