6. รุรุมิคจริยา

ว่าด้วยจริยาวัตรของพระยาเนื้อ

[16] อีกเรื่องหนึ่ง ในกาลเมื่อเราเป็นพระยาเนื้อ
ชื่อรุรุ มีขนสีเหลืองคล้ายหลอมทองคำ ประ-
กอบด้วยศีลอันบริสุทธิ์ยิ่ง เราเข้าไปอาศัยอยู่
ณ ประเทศน่ารื่นรมย์ เป็นรมณียสถาน สงัด
เงียบปราศจากมนุษย์ เป็นที่ยินดีแห่งใจ ใกล้
ฝั่งคงคา ครั้งนั้น บุรุษถูกเจ้าหนี้ทวงถาม จึง
โดดลงในแม่น้ำ ในกระแสน้ำข้างเหนือ ด้วย
โดดว่า เราจะเป็นหรือตายก็ตามที เขาถูกกระแส
น้ำพัดไปในแม่น้ำใหญ่ ตลอดคืน ตลอดวัน
ร้องไห้คร่ำครวญขอความช่วยเหลือ ลอยไปใน
ท่ามกลางคงคา เราฟังเสียงของเขาผู้ร้องไห้คร่ำ
ครวญขอความช่วยเหลือแล้ว ไปยืนอยู่ที่ฝั่ง
คงคา ได้ถามว่า ท่านเป็นใคร เขาอันเราถาม
แล้ว ได้แจ้งเหตุของตนในกาลนั้นว่า เราเป็น
ผู้ถูกเจ้าหนี้ทำให้สะดุ้งกลัว จึงแล่นมายังมหา-
นทีนี้ เราทำความกรุณาแก่เขา สละชีวิตของเรา

ว่ายน้ำไปนำเขามาในเวลากลางคืนข้างแรม เรา
รู้กาลว่า เขาหายเหน็ดเหนื่อยเมื่อยล้าแล้วได้
กล่าวกะเขาดังนี้ว่า เราจะขอพรกะท่านสักข้อ
หนึ่ง คือท่านอย่าบอกเราแก่ใคร ๆ เขาไปยัง
พระนครแล้ว พระราชาตรัสถาม จึงกราบทูล
เพราะต้องการทรัพย์ เขาได้พาพระราชาเข้ามา
ยังที่อยู่ของเรา เรากราบทูลเหตุการณ์ทุกอย่าง
แด่พระราชา พระราชาทรงสดับคำของเราแล้ว
ทรงสอดลูกศรจะยิงบุรุษนั้น ตรัสว่า เราจักฆ่า
คนลามกผู้ประทุษร้ายมิตรเสียในที่นี้แหละ เรา
ตามรักษาคนประทุษร้ายมิตรนั้น ได้มอบตน
ของเราถวายว่า ข้าแต่มหาราชา ขอได้ทรงโปรด
งดก่อนเถิดพระเจ้าข้า ข้าพระบาทจะกระทำ
ตามพระราชประสงค์ของพระองค์ เราตาม
รักษาศีลของเรา ไม่ใช่เราตามรักษาชีวิตของเรา
เพราะในกาลนั้น เราเป็นผู้มีศีลเพราะเหตุแห่ง
โพธิญาณนั่นเอง ฉะนี้แล.
จบ รุรุมิคจริยาที่ 6

อรรถกถารุรุมิคราชจริยาที่ 6

พึงทราบวินิจฉัยในอรรถกถารุรุมิคราชจริยาที่ 6 ดังต่อไปนี้ . บทว่า
สุตฺตกนกสนฺนิโภ คือมีขนสีเหลียงคล้ายหลอมทองคำใส่เข้าไปในไฟ โดย
ปราศจากสีดำตลอดตัว. บทว่า มิคราชา รุรุ นาม คือมีชื่อโดยสัญชาติว่า
รุรุมิคราชโดยเชื้อชาติว่า รุรุ อธิบายว่า เป็นราชาแห่งเนื้อทั้งหลาย. บทว่า
ปรมสีลสมาหิโต คือตั้งมั่นอยู่ในศีลอันอุดม พึงทราบเนื้อความในบทนี้
อย่างนี้ว่าศีลบริสุทธิ์และมีจิตตั้งมั่น หรือมีจิตตั้งมั่นโดยชอบในศีลอันบริสุทธิ์.
ในกาลนั้นพระโพธิสัตว์บังเกิดในกำเนิดเนื้อชื่อว่า รุรุ ผิวในร่างกาย
ของเนื้อนั้นมีสีเหมือนแผ่นทองคำที่เผาแล้วขัดเป็นอย่างดี เท้าทั้ง 4 ดุจฉาบ
ด้วยครั้ง หางดุจหางจามรี เขามีสีเหมือนพวงเงิน ตาดุจก้อนแก้วมณีที่ขัดดี
แล้ว ปากดุจลูกคลีหนังหุ้มผ้ากัมพลสีแดงสอดตั้งไว้. เนื้อนั้นละความคลุกคลี
ประสงค์จะอยู่อย่างสงบ จึงทิ้งบริวารอยู่ผู้เดียวเท่านั้น ในป่าใหญ่สะพรั่งด้วย
ดอกไม้บานปนต้นสาละน่ารื่นรมย์ใกล้แม่น้ำคงคา. ดังที่พระผู้มีพระภาคเจ้า
ตรัสไว้ว่า :-
เราเข้าไปอาศัยอยู่ ณ ประเทศที่น่ารื่นรมย์
เป็นรมณียสถาน สงัดเงียบปราศจากมนุษย์
เป็นที่ยินดีแห่งใจใกล้ฝั่งคงคา.
ใบบทเหล่านั้น บทว่า รมฺเม ปเทเส คือในอรัญญประเทศ
น่ารื่นรมย์ เพราะประกอบด้วยภูมิภาคสีขาวปนทราย เช่นกับพ่นแก้วมุกดา