5. มหิสราชจริยา

ว่าด้วยจริยาวัตรของพระยากระบือ

[15] อีกเรื่องหนึ่ง ในกาลเมื่อเราเป็นกระบือ
เที่ยวอยู่ในป่าใหญ่ มีกายอ้วนพี มีกำลังมาก
ใหญ่โต ดูน่ากลัวพิลึก ประเทศไร ๆ ในป่า
ใหญ่นี้อันเป็นที่อยู่ของฝูงกระบือ มีอยู่ที่เงื้อม
เขาก็ดี ที่ซอกห้วยธารเขาก็ดี ที่โคนไม้ก็ดี
ที่ใกล้บึงก็ดี เราเที่ยวไปในที่นั้น ๆ เมื่อเรา
เที่ยวไปในป่าใหญ่ ได้เห็นสถานที่อันเจริญ
เราจึงเข้าไปสู่ที่นั้น แล้วยืนพักอยู่และนอนอยู่
ครั้งนั้น ลิงป่าผู้ลามก หลุดหลิก ล่อกแล่ก
มา ณ ที่นั้น ถ่ายอุจจาระปัสสาวะรดเราที่คอ
ที่หน้าผาก ที่คิ้ว ย่อมเบียดเบียนเราวันหนึ่ง
ครั้งหนึ่ง วันที่ 2 วันที่ 3 แม้วันที่ 4 ก็วัน
ละครั้ง เราจึงเป็นผู้อันลิงนั้นเบียดเบียนตลอด
กาลทั้งปวง เทวดาเห็นเราถูกลิงเบียดเบียน
ได้กล่าวกะเราดังนี้ว่า ท่านจงยังลิงลามกตัวนี้
ให้ฉิบทายตานโหงเสีย ด้วยเขาและกีบเถิด

เมื่อเทวดากล่าวอย่างนี้ในครั้งนั้นแล้ว เราได้
ตอบเทวดานั้นว่าเหตุไร ท่านจะให้เราเปื้อน
ซากศพอันลามกไม่เจริญเล่า ถ้าเราฟังโกรธ
ต่อลิงนั้น เราก็ฟังเป็นผู้เลวกว่ามัน ศีลของ
เราก็จะฟังแตก และวิญญูชนทั้งหลายก็จะฟัง
ติเตียนเรา เราเป็นผู้บริสุทธิ์ ตายด้วยความ
บริสุทธิ์ ยังประเสริฐ ว่าความเป็นอยู่ที่น่า
ละอายเสียอีก อย่างไรเราจักเบียดเบียนผู้อื่น
แม้เพราะเหตุแห่งชีวิตเล่า บุคคลผู้มีปัญญา
อดกลั้นคำดูหมิ่นในเพราะของคนเลว คน
ปานกลางและคนชั้นสูง ย่อมได้อย่างนี้ตามใจ
ปรารถนา ฉะนี้แล.
จบ มหิสราชจริยาที่ 5

อรรถกถามหิสราชจริยาที่ 5

พึงทราบวินิจฉัยในอรรถกถามหิสราชจริยาที่ 5 ดังต่อไปนี้. บทว่า
มหึโส ปวนจารโก โยชนาแก้ว่าในกาลเมื่อเราเป็นกระบือป่าเที่ยวอยู่ใน
ป่าใหญ่. บทว่า ปวฑฺฒกาโย มีกายอ้วนพี คือมีกายเติบใหญ่ด้วยวัย