พระนามว่า ปทุมุตตระ. บทว่า มยา ภตฺตํ กาเรตฺวาน เธอมีความว่า
เมื่อเราได้ช่วยกันสร้างพระวิหารแล้ว ได้ช่วยกันบำรุงนิตยภัตรแด่พวกภิกษุ
ประมาณโกฏิรูปผู้จำพรรษาอยู่แล้ว ได้มอบถวายแด่พระมเหสีเจ้า. บทว่า
ชลชุตฺตมนามโก ความว่า ชื่อว่า ชลชะ เพราะเกิดจากน้ำ, อันนั้นคืออะไร,
คือดอกปทุม, อธิบายว่า พระผู้มีพระภาคเจ้ามีพระนามว่า ปทุมุตตระ
เพราะมีนามเสมอกับดอกปทุมและเพราะเป็นผู้สูงสุด. คำที่เหลือในที่
ทั้งปวงมีเนื้อความง่ายทั้งนั้นแล.
จบอรรถกถารัฐปาลเถราปทาน
จบอรรถกถายสวรรคที่ 56
อรรถกถาอปทาน ชื่อว่า วิสุทธชนวิลาสินี เป็นอรรถกถาอปทาน
ของพระพุทธเจ้า พระปัจเจกพุทธเจ้า พระสาวก และพระเถระ
จบบริบูรณ์เพียงเท่านี้แล.

นิคมนกถา

ขอมนุษยโลกทั้งหมดพร้อมทั้งเทวโลก จงทราบถึงอรรถกถาแห่ง
อปทานนี้ ซึ่งบัณฑิตผู้ได้มีความฉลาดทำการอาราธนาโดยเฉพาะตั้ง 7 เดือน
ผู้แสวงหาโพธิสมภาร ผู้ทรงไว้ซึ่งพระไตรปิฎก ได้นำมาแล้ว เพื่อตัดข่ม
ด้วยคุณมากรอบด้าน ผู้ทรงไว้ซึ่งพระไตรปิฎก ได้นำมาแล้ว เพื่อตัดข่ม
และติชม ตัณหา มานะ และทิฏฐิเป็นต้น ของสัตว์ทั้งปวง มีพระอานันท-
เถระเป็นอาทิ ผู้เป็นประทีปในหมู่เถรวงศ์ ผู้มีคุณเช่นความมักน้อยเป็นต้น
อยู่ในเกาะสิงหลแล.

ด้วยกุศลกรรมนี้ ขอมลทินมีความโลภ
เป็นต้น โรคมีโรคตาเป็นต้น ความทุกข์ต่าง ๆ
ชนิด ภัยมีการทะเลาะเป็นต้น จนกลายเป็นได้
รับความทุกข์ ผู้ก่อการอันไม่เป็นประโยชน์มีโจร
เป็นต้น ของปวงประชาในโลกนี้ จงพินาศไป.
ขอเวรและบาปธรรม 5 ประการของ
ข้าพเจ้า จงพินาศไปดุจฝนและลมกำจัดความร้อน
ให้พินาศไปฉะนั้น ขอให้ข้าพเจ้าจงได้กำจัดความร้อน
ให้พินาศไปฉะนั้น ขอให้ข้าพเจ้าจงได้ดำเนินถึง
พระนิพพาน ด้วยหนทางอันประเสริฐคือมรรคมี
องค์ 8 ประการเถิด.
ขอให้ข้าพเจ้า จงย่ำยีทิฏฐิทั้งปวงและ
ปาปธรรมมีราคะโทสะเป็นต้นได้ จงตัดสังสาร-
วัฏ เข้าถึงสวรรค์และนิพพานเถิด. ในอาณาเขต
ทั้งหมด คือตั้งแต่ภวัคคพรหมจนถึงในอเวจีนรก
ขอสัตว์ทั้งปวง จงได้พากันประพฤติตามธรรม
เถิด โลกทั้ง 3 ก็จักได้มีความอบอุ่นแล.

4. เถรีอุปทาน

สุเมธาวรรคที่ 1

สุเมธาเถรีอปทานที่ 1 (1)

ผลของการถวายวิหาร

ลำดับนี้จงสดับอปทานของพระเถรีต่อไป
[141] เมื่อพระผู้มีพระภาคเจ้าพระนาม
ว่า โกนาคมนะ ประทับอยู่ที่สังฆาราม เราซึ่ง
เป็นหญิงสหายกัน 3 คน ได้ถวายวิหารทาน
เราทั้ง 3 คนเกิดในเทวโลก 10 ครั้ง
100 ครั้ง 1,000 ครั้ง ในมนุษยโลกไม่จำต้อง
พูดถึง
ในเทวโลกเราเป็นคนมีฤทธิ์มาก ใน
มนุษย์ก็ไม่จำต้องพูดถึง ดิฉันเป็นนางแก้ว พระ-
มเหสี ของพระเจ้าจักรพรรดิ
ดิฉันสร้างสมกุศลไว้ในชาตินั้น ชน 3
คนคือ นางธนัญชานี นางเขมาและดิฉันมีสกุล
และบุตรอันสำเร็จดีแล้ว ได้สร้างพระอารามอย่าง
เสร็จแล้ว มอบถวายแด่สงฆ์มีพระพุทธเจ้าเป็น
ประมุขเป็นผู้เบิกบานใจเพราะกรรมนั้นส่งผล ใน

บาลี 33 ในเสรีอปทานไม่มีอรรถกถาอธิบาย