เมนู

ยสวรรคที่ 56

1

ยสเถราปทานที่ 1 (551)



ว่าด้วยบุพจริยาของพระยสเถระ



[141] ครั้งเมื่อข้าพเจ้าเกิดเป็นพญานาค
ได้นำพระพุทธเจ้า พระนามว่า สุเมธะ พร้อม
ด้วยพระภิกษุสงฆ์ผู้ดำลงสู่มหาสมุทร สู่ภาคพื้นที่
อยู่ของข้าพเจ้า อันสำเร็จด้วยการเนรมิตเป็นอย่าง
ดี มีสระโบกขรณี ที่เนรมิตเป็นอย่างดี มีเสียง
นกจากพรากร่ำร้องขับกล่อมอยู่.
ภพที่อยู่นั้น มุงบังด้วยดอกมณฑารพ
ด้วยดอกปทุมและดอกอุบล นที ก็ไหลผ่านไปใน
ที่นั้น ๆ มีท่าขึ้นลงเป็นที่รื่นรมย์ใจ.
คลาคล่ำไปด้วยหมู่ปลาและเต่า หมู่นก
นานาพันธุ์ ก็โบยบินอยู่เบื้องบน นกยูงและนก
กะเรียนก็ร่อนร้อง นกดุเหว่าก็ร่ำร้องซ้องสำเนียง
เสนาะ.
นกเขา นกคับแค นกจากพราก นก
เป็ดน้ำ นกกะทา นกสาลิกา นกกะปูด นก
ออกก็มีอยู่ในที่นั้น.


1. วรรคนี้ในบาลีไทย ขาดหายไป แต่ของฉบับภาษาอื่นและอรรถกถา จึงนำมาเพิ่ม
ให้ครบ พร้อมทั้งเพิ่มเลขข้อต่อจากข้อ 140 ไปตามลำดับ

หมู่หงส์ และนกกระเรียน ส่งเสียงร้อง
ดัง นกแสกสีน้ำตาลก็มีมาก ภพที่อยู่นั้น สมบูรณ์
ด้วยรัตนะทั้งประการ เช่นแก้วมณี แก้วมุกดา
และแล้วประพาฬ.
ต้นไม้เล่า ก็สำเร็จด้วยทองทั้งสิ้น ลำต้น
ต่างก็โอนเอนไปมา ส่องแสงแวววาวทั้งวันทั้งคืน
ภพที่อยู่มีทุกสิ่งตลอดกาล.
มีนักดนตรีหญิงหกหมื่น ขับกล่อมทั้ง
เย็นทั้งเช้า มีสตรีหนึ่งหมื่นหกพันนาง แวดล้อม
บำรุงเราตลอดการ.
ข้าพเจ้ามีจิตเลื่อมใส มีใจเป็นสุข ถวาย
บังคมพระพุทธเจ้า พระนามว่า สุเมธะ ผู้เป็น
นายกของโลกผู้มีพระยศใหญ่นั้น ในกาลที่พระ-
องค์เสด็จออกจากภพของข้าพเจ้า.
ครั้นข้าพเจ้าถวายบังคมพระสัมพุทธเจ้า
แล้ว ทูลนิมนต์พระองค์ พร้อมด้วยภิกษุสงฆ์
พระสุเมธพุทธเจ้าผู้จอมปราชญ์ ผู้เป็นนายกของ
โลก พระองค์นั้น ทรงรับนิมนต์แล้ว.
ครั้นแล้ว ทรงแสดงธรรมถลาแก่ข้าพ-
เจ้า ข้าพเจ้าได้ส่งพระมหามุนีเสด็จกลับแล้ว
ถวายบังคมพระสัมพุทธเจ้าแล้ว จึงกลับเข้าสู่ภพ
ของข้าพเจ้า.

ข้าพเจ้า บอกกับบริวารชนทั้งหมดที่
กำลังประชุมกันอยู่ ณ ที่นั้นว่า ในเวลาเช้าวัน
รุ่งขึ้น พระพุทธเจ้าจักเสด็จมายังภพของเรา.
พวกเราเหล่าใด ทั้งที่อยู่ในสำนักของ
พระองค์แม้พวกเราเหล่านั้น ไม่ใช่จะได้ลาภโดย
ง่ายนัก จึงพวกเราจักบูชาพระพุทธเจ้า ผู้ประ-
เสริฐ ผู้เป็นพระศาสดา.
เมื่อเรา จัดตั้งภัตตาหารและน้ำฉันเสร็จ
แล้ว จึงไปกราบทูลภัตกาล พระพุทธเจ้า ผู้เป็น
นายกของโลกพร้อมด้วยพระภิกษุสงฆ์ผู้ชำนาญ
ในฤทธิ์จำนวนหนึ่งแสนรูป จะเสด็จเข้ามาแล้ว.
ข้าพเจ้าได้ทำการต้อนรับพระองค์ ด้วย
การประโคมด้วยดนตรีเครื่องห้า พระองค์ ผู้เป็น
บุรุษสูงสุด ประทับนั่งบนตั่งอันสำเร็จด้วยทองคำ
ล้วน.
ได้มีการมุงบังในเบื้องบน ครั้งนั้น
อาสนะสำเร็จด้วยทองทั้งนั้น พัดวีชนี ก็พัด
โบกพระองค์ผู้ไม่มีใครยิ่งกว่า พร้อมด้วยพระ-
ภิกษุสงฆ์.
ได้อังคาส พระพุทธองค์ พร้อมด้วย
พระภิกษุสงฆ์ ให้อิ่มหนำ ด้วยข้าวและน้ำอัน
เพียงพอ แล้วได้ถวายคู่ผ้าแด่พระองค์ และพระ-
ภิกษุสงฆ์องค์ละคู่.

พระสุเมธพุทธเจ้า พระองค์นั้น ผู้ควร
รับเครื่องบูชา ประทับนั่งในท่ามกลางพระภิกษุ
สงฆ์แล้ว จะตรัสพระดำรัส จึงตรัสพระคาถา
เหล่านี้ ว่า
บุคคลใด อังคาสเราด้วยข้าวและน้ำ ให้
เราเหล่านี้ทั้งหมดอิ่มพอแล้ว เราจะสรรเสริญผู้นั้น
พวกท่านจงฟังเรากล่าวเถิด.
ตลอดกาล 1,800 กัป ผู้นั้น จักชื่นชม
ยินดีอยู่ในเทวโลก จักชื่นชมอยู่ในความเป็น
พระราชา 1,000 ครั้ง แล้วจักเป็นพระเจ้าจักร-
พรรดิ.
เมื่ออุบัติในกำเนิดใด ก็อุบัติแต่ในกำเนิด
เทวดาและมนุษย์เท่านั้น เครื่องมุงบังอันสำเร็จ
ด้วยทองล้วน ก็จักกั้นอยู่เบื้องบนเขา.
ในกัปที่สามหมื่น พระมหาบุรุษ พระ-
นามว่า โคตมะ โดยพระโคตร จักทรงสมภพใน
พระราชวงศ์แห่งพระเจ้าโอกกากราช จักเป็น
พระศาสดาในโลก.
เขาจักเป็นทายาทในธรรมของพระองค์
จักเป็นพระโอรส โดยธรรมเนรมิต เพราะกำหนด
รู้อาสวะทั้งสิ้นแล้ว จักเป็นผู้ไม่มีอาสวะปรินิพ-
พาน.

เมื่อเขานั่งในท่ามกลางพระภิกษุสงฆ์
เขาจักบรรลือสีหนาท มนุษย์ทั้งหลาย จักสร้าง
ฉัตรเบื้องบนจิตกาธารแล้วฌาปนกิจบนจิตการธาร
ภายใต้ฉัตร.
สามัญผลเกิดขึ้นแก่ข้าพเจ้าโดยลำดับ
บรรดากิเลสทั้งหลาย ข้าพเจ้าได้เผาหมดสิ้นแล้ว
เมื่ออยู่ในเรือนยอด หรือโคนต้นไม้ ข้าพเจ้าก็
ไม่มีความหวาดกลัวเลย.
ในกัปที่สามหมื่น ข้าพเจ้า ได้ถวาย
ทานใดไว้ในกาลนั้น เพราะทานนั้นในกาลนี้
ข้าพเจ้ามิได้รู้จักทุคติเลย อันนี้เป็นผลของการ
ถวายทานทั้งสิ้น.
ข้าพเจ้าเผากิเลสทั้งหลายหมดสิ้นแล้ว
ภพทั้งหลาย ข้าพเจ้าถอนขึ้นแล้ว ข้าพเจ้าตัด
เครื่องผูกพันขาดสิ้นแล้ว เสมือนช้างตัดเครื่อง
ผูกออกแล้วฉะนั้น ข้าพเจ้าเป็นผู้ไม่มีอาสวะอยู่.
ข้าพเจ้าได้เป็นผู้มาดีแล้วแล ข้าพเจ้า
ได้บรรลุวิชชาสามในสำนักของพระพุทธเจ้า ของ
เรา คำสอนของพระพุทธเจ้า ข้าพเจ้าได้กระทำ
เสร็จแล้ว.

ปฏิสัมภิทา 4 วิโมกข์ 8 อภิญญา 6
ข้าพเจ้าได้กระทำให้แจ้งชัดแล้ว คำสอนของ
พระพุทธเจ้า ข้าพเจ้าได้กระทำเสร็จแล้ว.

ทราบว่า ท่านพระยสเถระ ได้กล่าวคาถาเหล่านั้น ด้วยประการฉะนี้
แล.
จบยสเถราปทาน

ยศวรรคที่ 56



551.อรรถกถาสเถราปทาน



พึงทราบเรื่องราวในอปทานที่ 1 แห่งวรรคที่ 56 ดังต่อไปนี้:-
อปทานของท่านพระยสเถระ มีคำเริ่มต้นว่า มหาสนุทฺทํ โอคฺคยฺห
ดังนี้.
แม้พระเถระรูปนี้ ก็ได้เคยบำเพ็ญกุศลมาแล้วในพระพุทธเจ้าพระองค์
ก่อน ๆ ได้สั่งสมบุญอันเป็นอุปนิสัยแห่งพระนิพพานไว้เป็นอันมากในภพนั้น ๆ
ในกาลแห่งพระผู้มีพระภาคเจ้าพระนามว่า สุเมธะ ท่านได้เป็นนาคราชผู้มี
อานุภาพมาก ได้นำภิกษุสงฆ์มีพระพุทธเจ้าเป็นประมุขไปยังภพของตนแล้ว
ได้ถวายมหาทาน. ได้ถวายไตรจีวรที่มีค่ามากให้พระผู้มีพระภาคเจ้าทรงครอง
ได้ถวายคู่แห่งผ้า และเครื่องสมณบริขารทั้งปวงอันมีค่ามากกะพระภิกษุรูปละ
คู่. ด้วยบุญกรรมอันนั้น เขาได้ท่องเที่ยวไปในเทวโลกและมนุษยโลก ในกาล
แห่งพระผู้มีพระภาคเจ้าพระนามว่า สิทธัตถะ ได้เกิดเป็นบุตรเศรษฐี นำเอา