เมนู

คำตั้งแต่เริ่มต้นเรื่องว่า แม้พระเถระรูปนี้ ก็ได้เคยบำเพ็ญกุศลมา
แล้วในพระพุทธเจ้าพระองค์ก่อน ๆ ดังนี้ทั้งหมดมีเนื้อความพอจะรู้ได้โดยง่าย
ตามแนวพระบาลีนั้นนั่นแล.
จบอรรถกถานันทกเถราปทาน

กาฬุทายีเถราปทานที่ 6 (546)



ว่าด้วยบุพจริยาของพระกาฬุทายีเถระ



[136] ในกัปที่แสนแต่ภัทรกัปนี้ไป
พระพิชิตมารพระนามว่าปทุมุตตระ ผู้มีจักษุใน
ธรรมทั้งปวง เป็นผู้นำ ได้เสด็จอุบัติขึ้นแล้ว
พระองค์เป็นครูผู้ประเสริฐกว่าพวกผู้นำ เป็น
พระพิชิตมารผู้เข้าใจสิ่งดีและสิ่งที่ชั่วแจ้งชัด และ
เป็นคนกตัญญูกตเวทีย่อมประกอบสัตว์ทั้งหลาย
เข้าในอุบาย อันเป็นเหตุให้ถึงนิพพาน
พระองค์ทรงรู้ธรรมทั้งปวง เป็นที่อาศัย
อยู่แห่งความเอ็นดู เป็นที่สั่งสมแห่งอนันตคุณ
ทรงพิจารณาด้วยพระญาณนั้นแล้ว ทรงแสดง
ธรรมอันประเสริฐ
พระองค์เป็นผู้มีความเพียรใหญ่ ผู้มีพระ
ปัญญาไม่มีที่สุด บางครั้ง ทรงแสดงธรรมไพเราะ
ปฏิสังยุตด้วยสัจจะ 4 แก่หมู่ชนไม่มีที่สุด

สัตว์จำนวนแสนได้บรรลุธรรม เพราะ
ได้ฟังธรรมอันประเสริฐ อันงามในเบื้องต้น งาม
ในท่ามกลางและงามในที่สุดนั้น
ครั้งนั้น แผ่นดินสั่นสะเทือน เมฆ
กระหึ่ม ทวยเทพ พรหม มนุษย์และอสูร ต่างก็
แซ่ซ้องสาธุการว่า
โอ พระศาสดา ประกอบด้วยพระกรุณา
โอ พระสัทธรรมเทศนา โอ พระพิชิตมารทรง
ฉุดหมู่สัตว์ที่จมลงในสมุทรคือภพขึ้นมาแล้ว
เมื่อสัตว์พร้อมทั้งมนุษย์ เทวดาและ
พรหม เกิดความสังเวชเช่นนี้แล้ว พระพิชิตมาร
ได้ทรงสรรเสริญสาวก ผู้เลิศกว่าภิกษุทั้งหลาย
ฝ่ายทำสกุลให้เลื่อมใส
ครั้งนั้น เราเกิดในสกุลอำมาตย์ในพระ-
นครหังสวดี เป็นผู้นำมาซึ่งความเลื่อมใส น่าดู
มีทรัพย์และธัญญาหารเหลือล้น
เราเข้าไปยังพระวิหารหังสาราม ถวาย
บังคมพระตถาคตพระองค์นั้น ได้สดับธรรมอัน
ไพเราะ และทำสักการะแด่พระผู้คงที่ หมอบลง
แทบบาทมูลแล้ว ได้กราบทูลว่า ข้าแต่พระมุนี
ผู้มีความเพียรใหญ่ ภิกษุใดในศาสนาของพระ-
องค์ เป็นผู้เลิศกว่าภิกษุทั้งหลายฝ่ายผู้ทำสกุลให้

เลื่อมใส ขอให้ข้าพระองค์ได้เป็นเหมือนภิกษุนั้น
ในศาสนาของพระพุทธเจ้าผู้ประเสริฐสุดเถิด
ครั้งนั้น พระศาสดาผู้ประกอบด้วยพระ-
มหากรุณา เมื่อจะเอาน้ำอมฤตรดเรา ได้ตรัสกะ
เราว่า ลุกขึ้นเถิดลูก ท่านจะได้ฐานันดรนี้
สมมโนรถปรารถนา บุคคลทำสักการะในพระ-
พิชิตมารแล้ว จะพึงเป็นผู้ปราศจากผล อย่างไร
ได้เล่า
ในกัปที่แสนแต่กัปนี้ พระศาสดามี
พระนามว่าโคดม ผู้สมภพในวงศ์พระเจ้า-
โอกกากราช เสด็จอุบัติขึ้นในโลก ท่านจัก
ได้ธรรมทายาทของพระศาสดาพระองค์นั้น
เป็นโอรสอันธรรมเนรมิต จักเป็นสาวกของพระ-
ศาสดา มีนามว่ากาฬุทายี
ครั้งนั้น เราได้สดับพระพุทธพยากรณ์
แล้ว เป็นผู้เบิกบาน มีจิตประกอบด้วยเมตตา
บำรุงพระพิชิตมารซึ่งเป็นผู้นำชั้นพิเศษด้วยปัจจัย
ทั้งหลาย ตราบเท่าสิ้นชีวิต
เพราะวิบากของกรรมนั้น และเพราะ
ตั้งเจตน์จำนงไว้ เราละร่างมนุษย์แล้ว ได้ไป
สวรรค์ชั้นดาวดึงส์

ก็ในภพสุดท้ายในบัดนี้ เราเกิดในสกุล
มหาอำมาตย์ ของพระเจ้าแผ่นดิน พระนามว่า
สุทโธทนะ ในพระนครกบิลพัสดุ์อันรื่นรมย์
ครั้งนั้น พระสิทธัตถราชกุมาร ผู้ประ-
เสริฐกว่านรชน ได้ประสูติแล้วที่สวนลุมพินีอัน
รื่นรมย์ เพื่อประโยชน์และความสุขแก่โลกทั้ง
มวล เราก็เกิดในวันเดียวกัน เติบโตมาพร้อม
กันกับพระสิทธัตถราชกุมารนั้นแหละ เป็นสหาย
รักใคร่ชอบใจของกัน คุ้นเคยกัน ฉลาดในทาง
นิติบัญญัติ
พระสิทธัตถราชกุมารนั้น มีพระชนมายุ
29 พรรษา ได้เสด็จออกมหาภิเนษกรมณ์ ยับยั้ง
อยู่ 6 พรรษา ก็ได้เป็นพระพุทธเจ้าผู้นำชั้นเลิศ
พระพุทธองค์ทรงชำนะมารพร้อมทั้งเสนามาร ยัง
อาสวะให้สิ้นไป ข้ามห้วงอรรณพคือภพแล้ว
เป็นพระพุทธเจ้าในโลกนี้พร้อมทั้งเทวโลก
เสด็จไปยังป่าอิสิปตนะ ทรงแนะนำภิกษุ
ปัญจวัคคีย์ ต่อจากนั้นพระผู้มีพระภาคเจ้าก็เสด็จ
ไป ในที่นั้น ๆ แล้วทรงแนะนำเวไนยสัตว์
พระพิชิตมารพระองค์นั้น ทรงแนะนำเวไนยสัตว์
ทรงสงเคราะห์มนุษย์พร้อมทั้งทวยเทพ ได้เสด็จ
ไปถึงภูเขาในแคว้นมคธ แล้วประทับอยู่

ในคราวครั้งนั้น เราอันพระเจ้าแผ่นดิน
พระนามว่า สุทโธทนะ ทรงส่งไป ได้ไปเฝ้าพระ-
ทศพล บวชแล้ว ได้เป็นพระอรหันต์
ครั้งนั้น เราทูลอ้อนวอนพระศาสดา
ผู้ทรงแสวงหาคุณอันยิ่งใหญ่ ให้เสด็จไปนคร
กบิลพัสดุ์ ต่อจากนั้น เราได้ล่วงหน้าไปก่อน
กุลใหญ่ ๆ ให้เลื่อมใส
พิชิตมารผู้ประเสริฐกว่าบุรุษ ทรง
พอพระทัยในคุณข้อนั้นของเรา จึงได้ทรงแต่งตั้ง
เราไว้ว่า เป็นผู้เลิศกว่าภิกษุทั้งหลายฝ่ายที่ทำสกุล
ให้เลื่อมใส
เราเผากิเลสทั้งหลายแล้ว. . .คำสอนของ
พระพุทธเจ้า เราได้ทำเสร็จแล้ว ดังนี้.
ทราบว่า ท่านพระกาฬุทายีเถระได้ภาษิตคาถาเหล่านี้ ด้วยประการ
ฉะนี้แล.

จบกาฬุทายีเถราปทาน

546. อรรถกถากาฬุทายีเถราปทาน



พึงทราบเรื่องราวในอปทานที่ 6 ดังต่อไปนี้ :-
อปทานของท่านพระกาฬุทายีเถระ มีคำเริ่มต้นว่า ปทุมุตฺตโร นาม
ชิโน
ดังนี้.
แม้พระเถระรูปนี้ ก็ได้เคยบำเพ็ญกุศลมาแล้วในพระพุทธเจ้าพระ-
องค์ก่อน ๆ ได้สั่งสมบุญอันเป็นอุปนิสัยแห่งพระนิพพานไว้เป็นอันมากในภพ
นั้น ๆ ในกาลแห่งพระผู้มีพระภาคเจ้าพระนามว่า ปทุมุตตระ ท่านได้บังเกิด
ในเรือนอันมีสกุลในหังสวดีนคร ได้บรรลุนิติภาวะแล้ว ขณะฟังพระธรรม
เทศนาของพระศาสดา มองเห็นภิกษุรูปหนึ่ง ซึ่งพระศาสดาทรงสถาปนาเธอ
ไว้ในตำแหน่งที่เลิศกว่าพวกภิกษุผู้ทำสกุลให้เลื่อมใสแล้ว เร่งกระทำบุญกรรม
สู่สมไว้เพื่อได้ตำแหน่งนั้น ได้ปรารถนาตำแหน่งนั้นแล้ว. ถึงแม้พระศาสดา
ก็ได้ทรงพยากรณ์แล้ว. เขาได้บำเพ็ญกุศลกรรมไว้จนตลอดชีวิตแล้ว ท่อง
เที่ยวไปในเทวโลกและมนุษยโลก ในวันที่พระโพธิสัตว์ของพวกเราถือปฏิสนธิ
ในพระครรภ์มารดา (เขาก็) จุติจากเทวโลกแล้ว ได้ถือปฏิสนธิในตระกูลอำมาตย์
ในกรุงกบิลพัสดุ์นั่นเอง. เขาได้เกิดในวันเดียวกันกับพระโพธิสัตว์ทีเดียว ใน
วันนั้นนั่นเอง มารดาบิดาให้เขานอนบนที่นอนที่ทำด้วยผ้าเนื้อดีชนิดหนึ่งแล้ว
พาไปสู่ที่บำรุงของพระโพธิสัตว์ จริงอยู่ ต้นโพธิ์พฤกษ์ มารดาของพระ-
ราหุล ขุมทรัพย์ 4 แห่ง ช้างทรง ม้ากัณฐกะ นายฉันนะ และกาฬุทายี
อำมาตย์ รวม 7 อย่างเหล่านี้ ได้เป็นสหชาติกับพระโพธิสัตว์ เพราะเกิด
ในวันเดียวกัน. ครั้นถึงวันตั้งชื่อ มารดาบิดาได้ตั้งชื่อเขาว่า อุทายี เพราะ
เหตุที่เขาเกิดในวันที่ชาวพระนครทั้งสิ้นมีจิตเบิกบาน. แต่กลับปรากฏชื่อว่า
กาฬุทายี เพราะเขามีธาตุดำไปหน่อย. เขาเมื่อจะเล่นตามประสาเด็ก ๆ
ก็เล่นกับพระโพธิสัตว์ได้ถึงความเจริญวัยแล้ว.