เราเผากิเลสทั้งหลายแล้ว . . . คำสอน
ของพระพุทธเจ้า เราได้ทำเสร็จแล้ว ดังนี้.
ทราบว่า ท่านพระปุฬินุปปาทกเถระได้ภาษิตคาถาเหล่านี้ ด้วย
ประการฉะนี้แล.
จบปุฬินุปปาทกเถราปทาน
อรรถกถาปุฬินุปปทากเถราปทาน
พึงทราบเรื่องราวในอปทานที่ 7 ดังต่อไปนี้ :-
บทว่า จตฺตลีสทิชาปิ จ ได้แก่ ชื่อว่า ทิชา เพราะเกิด 2 ครั้ง
อธิบายว่า ชื่อว่า ทิชา เพราะฟันที่งอกขึ้นในวัยเป็นเด็กหักไปแล้ว งอกขึ้นอีก
และฟันเหล่านั้นจึงชื่อว่า ทิชา ก็การพยากรณ์ในนิทานกถา ข้าพเจ้าได้กล่าว
ไว้แล้วในหนหลังแล้วทีเดียว.
จบอรรถกถาปุฬินุปปาทกเถราปทาน
ตรณิยเถราปทานที่ 8 ( 488)
ว่าด้วยผลแห่งการทอดตนเป็นสะพาน
[78] ก็พระผู้มีพระภาคเจ้าพระนามว่า
อัตถทัสสี ผู้เป็นสยัมภู เป็นนายกของโลก
พระตถาคต ได้เสด็จไปที่ฝั่งแม่น้ำวินตา
เราเป็นเต่าเที่ยวไปในน้ำ ออกไปจาก
น้ำแล้วประสงค์จะเชิญพระพุทธเจ้าเสด็จข้ามฟาก
จึงเข้าไปเฝ้าพระองค์ ผู้นายกของโลก (กราบทูลว่า) ขอเชิญพระพุทธเจ้าผู้เป็น
มหามุนีพระนามว่าอัตถทัสสี เสด็จขึ้นหลัง
ข้าพระองค์เถิด ข้าพระองค์จะให้พระองค์เสด็จ
ข้ามฟาก ขอพระองค์โปรดทรงทำที่สุดแห่งทุกข์
แก่ข้าพระองค์เถิด
พระพุทธเจ้าผู้มีพระยศใหญ่พระนามว่า
อัตถทัสสี ทรงทราบถึงความดำริของเรา จึงได้
เสด็จขึ้นหลังเรา แล้วประทับยืนอยู่
ความสุขของเราในเวลาที่นึกถึงตนได้
และในเวลาถึงความเป็นผู้รู้เดียงสา หาเหมือน
ความสุขของเราเมื่อพื้นพระบาทสัมผัสไม่
สัมพุทธเจ้าพระนามว่าอัตถทัสสี ผู้มี
พระยศใหญ่ เสด็จขึ้นประทับยืนที่ฝั่งแม่น้ำแล้ว
ได้ตรัสพระคาถาเหล่านี้ว่า
เราข้ามกระแสคงคา ชั่วเวลาประมาณ
เท่าจิตเป็นไป ก็พระยาเต่าผู้มีบุญนี้ ส่งเราข้าม
ฟาก
ด้วยการส่งพระพุทธเจ้าข้ามฟากนี้ และ
ด้วยความเป็นผู้มีจิตเมตตา เขาจักรื่นรมย์อยู่ใน
เทวโลกตลอด 1,800 กัป
จากเทวโลกมามนุษยโลกนี้เป็นผู้อันกุศล
มูลตักเตือนแล้ว นั่ง ณ อาสนะเดียว จักข้าม
พ้นกระแส คือ ความสงสัยได้
พืชแม้น้อยแต่เขาเอาหว่านลงในเนื้อนา
ดี เมื่อฝนยังอุทกธารให้ตกอยู่โดยชอบ ผลย่อม
ทำชาวนาให้ยินดี แม้ฉันใด
พุทธเขตที่พระสัมมาสัมพุทธเจ้าทรงแสดง
ไว้นี้ ก็ฉันนั้นเหมือนกัน เมื่อบุญเพิ่มอุทกธาร
ให้โดยชอบ ผลจักทำให้เรายินดี
เราเป็นผู้มีตนอันส่งไปแล้วเพื่อความเพียร
เป็นผู้สงบระงับ ไม่มีอุปธิ กำหนดรู้อาสวะทั้งปวง
แล้ว ย่อมเป็นผู้ไม่มีอาสวะอยู่
ในกัปที่ 1,800 เราได้ทำกรรมใด ใน
กาลนั้น ด้วยกรรมนั้นเราไม่รู้จักทุคติเลย นี้เป็น
ผลแห่งการส่งพระพุทธเจ้าข้ามฟาก
เราเผากิเลสทั้งหลายแล้ว. . .คำสอนขอ
พระพุทธเจ้า เราได้ทำเสร็จแล้ว ดังนี้.
ทราบว่า ท่านพระตรณิยเถระได้ภาษิตคาถาเหล่านี้ ด้วยประการ
ฉะนี้แล.
จบตรณิยเถราปทาน
อรรถกถาตรณิยเถราปทาน
อปทานที่ 8 มีเนื้อความง่ายทั้งนั้นแล.
จบอรรถกถาตรณิยเถราปทาน
