เมนู

อรรถกถาสัตตโพธิสัตตวาระเป็นต้น


ในสูตรหนึ่ง ๆ ในสูตร 7 ของพระโพธิสัตว์ 7 มีธรรม 10 คือ
ในสมุทัย 5 มีจักษุเป็นต้น ในนิโรธ 5 มีอรรถ 10 คือในสมุทัย 5 มีอรรถ
ว่าความเห็นเป็นต้น. ในนิโรธ 5 มีนิรุตติ 20 ด้วยสามารถแห่งธรรมและอรรถ
เหล่านั้น มีญาณ 40 การนับทำไวยากรณภาษิต รวมกันกล่าวเข้าใจง่ายดี.
พึงทราบวินิจฉัยในปฏิสัมภิทานิเทศ ซึ่งท่านกล่าวแล้วด้วยสามารถ
แห่งพระสัพพัญญุตญาณดังต่อไปนี้ ในมูลกะหนึ่ง ๆ มีธรรม 25 ด้วยสามารถ
ปัญจกะละ 5 คือ ในคำหนึ่ง ๆ ใน 5 คำเหล่านี้ คือ เรารู้แล้ว 1 เห็นแล้ว 1
รู้แจ้งแล้ว 1 ทำให้แจ้งแล้ว 1 ถูกต้องแล้ว 1 ด้วยปัญญาธรรม 5 มีจักษุ
เป็นต้น ธรรม 5 มีอรรถว่าความเห็นเป็นต้น มีอรรถ 25 เป็นนิรุตติ
คูณด้วย 2 (50) เป็นญาณคูณด้วย 2 (100) ทำ 5 อย่างรวมกันแล้วทำ 5
5 ครั้ง แม้ในวาระที่กล่าวทำ 5 รวมกัน เป็น 25 จึงมีธรรม 125 มีอรรถ
125 มีนิรุตติ คูณด้วย 2 (250) มีญาณคูณด้วย 2 (500).
บทว่า อฑฺฒเตยฺยานิ คือ มีนิรุตติ 250. แม้ในขันธ์เป็นต้นก็มี
นัยนี้เหมือนกัน.