มหาวรรค วิโมกขกถา

บริบูรณ์นิทาน

ว่าด้วยวิโมกข์ 3

[469] ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย วิโมกข์ 3 ประการนี้ 3 ประการ
เป็นไฉน คือสุญญตวิโมกข์ 1 อนิมิตตวิโมกข์ 1 อัปปณิหิตวิโมกข์ 1 ดูก่อน
ภิกษุทั้งหลาย วิโมกข์ 3 ประการนี้.
อีกประการหนึ่ง วิโมกข์ 68 คือ สุญญตวิโมกข์ 1 อนิมิตตวิโมกข์ 1
อัปปณิหิตวิโมกข์ 1 อัชฌัตตาวุฏฐานวิโมกข์ (วิโมกข์มีการออกในภายใน) 1
พหิทธาวุฏฐานวิโมกข์ (วิโมกข์มีการออกในภายนอก) 1 ทุภโตวุฏฐานวิโมกข์
(วิโมกข์มีการออกแต่ส่วนทั้งสอง) 1 วิโมกข์ 4 แต่อัชฌัตตวุฏฐานวิโมกข์
วิโมกข์ 4 แต่พหิทธาวุฏฐานวิโมกข์ วิโมกข์ 4 แต่ทุภโตวุฏฐานวิโมกข์
วิโมกข์ 4 อนุโลมแก่อัชฌัตตวุฏฐานวิโมกข์ วิโมกข์ 4 อนุโลมแก่พหิทธา-
วุฏฐานวิโมกข์ วิโมกข์ อนุโลมแก่ทุภโตวุฏฐานวิโมกข์ วิโมกข์ 4 ระงับ
จากอัชฌัตตวุฏฐานวิโมกข์ วิโมกข์ 4 ระงับจากพหิทธาวุฏฐานวิโมกข์ วิโมกข์
4 ระงับจากทุภโตวุฏฐานวิโมกข์ ชื่อว่าวิโมกข์ เพราะอรรถว่า ภิกษุผู้มีรูป
เห็นรูปทั้งหลาย เพราะอรรถว่า ภิกษุผู้ไม่มีความสำคัญ ว่ารูปในภายใน เห็นรูป
ทั้งหลายในภายนอก เพราะอรรถว่า ภิกษุน้อมใจไปในธรรมส่วนงามเท่านั้น
อากาสานัญจายตนสมาบัติวิโมกข์ วิญญาณณัญจายตนสมาบัติวิโมกข์ อากิญ-
จัญญายตนสมาบัติวิโมกข์ เนวสัญญานาสัญญายตนสมาบัติวิโมกข์ สัญญา