เมนู

วีริยารัมภญาณนิทเทส


[237] ปัญญาในความประคองไว้ซึ่งจิตอันไม่หดหู่และจิตที่
ส่งไป เป็นวีริยารัมภญาณอย่างไร ?
ปัญญาในความประคองไว้ซึ่งจิตอันไม่หดหู่และจิตที่ส่งไปเพื่อจะ
ยังอกุศลธรรมอันลามกที่ยังไม่เกิดมิให้เกิดขึ้น เพื่อละอกุศลธรรมอัน
ลามกที่เกิดขึ้นแล้ว เพื่อยังกุศลธรรมที่ยังไม่เกิดขึ้นให้เกิดขึ้น เพื่อ
ความตั้งมั่น เพื่อความไม่เลอะเลือน เพื่อความเจริญยิ่ง เพื่อความ
ไพบูลย์ เพื่อความเจริญ เพื่อความบริบูรณ์ แห่งกุศลธรรมที่เกิดขึ้น
แล้ว เป็นวีริยารัมภญาณแต่ละอย่าง ๆ.
[238] ปัญญาในความประคองไว้ซึ่งจิตอันไม่หดหู่และจิตที่
ส่งไป เพื่อยังกามฉันทะที่ยังไม่เกิดมิให้เกิดขึ้น เพื่อละกามฉันทะที่เกิด
ขึ้นแล้ว เพื่อยังเนกขัมมะที่ยังไม่เกิดให้เกิดขึ้น เพื่อความตั้งมั่น เพื่อ
ความไม่เลอะเลือน ฯลฯ เพื่อความบริบูรณ์ แห่งเนกขัมมะที่เกิดขึ้น
แล้ว ฯลฯ เพื่อยังกิเลสทั้งปวงที่ยังไม่เกิดมิให้เกิดขึ้น เพื่อละกิเลส
ทั้งปวงที่เกิดขึ้นแล้ว ฯลฯ เพื่อยังอรหัตมรรคที่ยังไม่เกิดให้เกิดขึ้น
เพื่อความตั้งมั่น เพื่อความไม่เลอะเลือน เพื่อความเจริญยิ่ง เพื่อความ
ไพบูลย์ เพื่อความเจริญ เพื่อความบริบูรณ์ แห่งอรหัตมรรคที่เกิดขึ้น
แล้ว เป็นวีริยารัมภญาณแต่ละอย่าง ๆ.

ชื่อว่าญาณ เพราะอรรถว่ารู้ธรรมนั้น ชื่อว่าปัญญา เพราะ
อรรถว่ารู้ชัด เพราะเหตุนั้นท่านจึงกล่าวว่า ปัญญาในความประคองไว้
ซึ่งจิตอันไม่หดหู่และจิตส่งไป เป็นวีริยารัมภญาณ.

38. อรรถกถาวีริยารัมภญาณนิทเทส


[237 - 238] พึงทราบวินิจฉัยในวีริยารัมภญาณนิทเทสดังต่อ
ไปนี้. บทว่า อนุปฺปนฺนานํ - ที่ยังไม่เกิด คือ ยังไม่เกิดในอัตภาพ
หนึ่ง หรือในอารมณ์หนึ่ง. เพราะชื่อว่าอกุศล อันไม่เกิดในสงสาร
อันไม่รู้เบื้องต้นและที่สุด ย่อมไม่มี แต่กุศลมี.
บทว่า ปาปกานํ คือ ลามก.
บทว่า อกุสลานํ ธมฺมานํ คือ ธรรม อันเป็นความไม่ดี.
บทว่า อนุปฺปาทาย - เพื่อมิให้เกิดขึ้น คือ เพื่อความที่จะ
ไม่ให้เกิดขึ้น.
บทว่า อุปฺปนฺนานํ คือ ที่เกิดแล้วในอัตภาพนี้.
บทว่า ปหานาย คือ เพื่อต้องการละ.
บทว่า อนุปฺปนฺนานํ กุสลานํ ธมฺมานํ - กุศลธรรมที่ยังไม่เกิด
คือ ธรรมอันเป็นความดีที่ยังไม่เคยเกิดในอัตภาพนี้.
บทว่า อุปฺปาทาย คือ เพื่อต้องการให้เกิด.