สมาบัติ 8 ก็ดี การบรรลุฌานเป็นต้น ด้วยสมาบัติ 8 เป็นหลัก
ก็ดี ชื่อว่าธรรมบท คือ สัมมาสมาธิ.
อีกอย่างหนึ่ง การบรรลุเป็นต้น ด้วยอำนาจอสุภะ 10 ชื่อว่า
ธรรมบท คือ อนภิชฌา. บรรลุฌานด้วยอำนาจพรหมวิหาร 10 ชื่อว่า
อัพยาปาทะ. บรรลุฌานด้วยอำนาจอนุสติ 10 และอาหาเรปฏิกูลสัญญา
ชื่อว่าธรรมบท คือ สัมมาสติ. บรรลุฌานด้วยอำนาจกสิณ 10 และ
อานาปานาสติ ชื่อว่าธรรมบท คือ สัมมาสมาธิ. ด้วยประการฉะนี้.
บทว่า อิมา จตสฺโส ภูมิโย - ภูมิ 4 เหล่านี้พึงประกอบบท
หนึ่ง ๆ ด้วยสามารถจตุกะนั่นแล.
จบ อรรถกถาภูมินานัตตญาณนิทเทส

ธรรมนานัตตญาณนิทเทส

[177] ปัญญาในการกำหนดธรรม 9 เป็นธรรมนานัตตญาณ
อย่างไร พระโยคาวจรย่อมกำหนดธรรมทั้งหลายอย่างไร ย่อมกำหนด
กามาวจรธรรมเป็นฝ่ายกุศล เป็นฝ่ายอกกุศล เป็นฝ่ายอัพยากฤต ย่อม
กำหนดรูปาวจรธรรมเป็นฝ่ายกุศล เป็นฝ่ายอัพยากฤต ย่อมกำหนด
อรูปาวจรธรรมเป็นฝ่ายกุศล เป็นฝ่ายอัพยากฤต ย่อมกำหนดโลกุตร-
ธรรมเป็นฝ่ายกุศล เป็นฝ่ายอัพยากฤต.