[29] ควรรู้ยิ่งว่า ความเกิดขึ้นเป็นสังขาร ความไม่เกิดขึ้น
เป็นนิพพาน ความเป็นไปเป็นสังขาร ความไม่เป็นไปเป็นนิพพาน
เครื่องหมายเป็นสังขาร ความไม่มีเครื่องหมายเป็นนิพพาน ความ
ประมวลมาเป็นสังขาร ความไม่ประมวลมาเป็นนิพพาน ความสืบต่อ
เป็นสังขาร ความไม่สืบต่อเป็นนิพพาน ความไปเป็นสังขาร ความไม่
ไปเป็นนิพพาน ความบังเกิดเป็นสังขาร ความไม่บังเกิดเป็นนิพพาน
ความอุบัติเป็นสังขาร ความไม่อุบัติเป็นนิพพาน ความเกิดเป็นสังขาร
ความไม่เกิดเป็นนิพพาน ความแก่เป็นสังขาร ความไม่แก่เป็นนิพพาน
ความป่วยไข้เป็นสังขาร ความไม่ป่วยไข้เป็นนิพพาน ความตายเป็น
สังขาร ความไม่ตายเป็นนิพพาน ความเศร้าโศกเป็นสังขาร ความ
ไม่เศร้าโศกเป็นนิพพาน ความรำพันเป็นสังขาร ความไม่รำพันเป็น
นิพพาน ความคับแค้นใจเป็นสังขาร ความไม่คับแค้นใจเป็นนิพพาน.
จบ ปฐมภาณวาร
________________________

อรรถกถาทุกขสัจเป็นต้น

10 ] พระสารีบุตรได้ชี้แจงถึงการวิสัชนา 808 ข้อ มีทุกข์
เป็นต้นโดยประกอบเข้ากับอริยสัจ 4. พระสารีบุตรกล่าวประมวล การ
วิสัชนา 24 อย่าง ด้วยจตุกกะ 6 ไว้ในบทมี อาทิว่า ทุกฺขํ อภิญฺเญยฺยํ
ทุกข์ ควรรู้ยิ่ง ด้วยการวิสัชนา 195 มีอาทิว่า จกฺขุํ อภิญฺเญยฺยํ