‘‘สนฺโต จ [สนฺโตว (สฺยา.)] อุทฺธํ คจฺฉนฺติ, สุจิณฺเณนิธ กมฺมุนา;

สุจิณฺณสฺส ผลํ ปสฺส, สอินฺทา [สหินฺทา (สี.)] เทวา สพฺรหฺมกาฯ

[134]

‘‘ตํ ตํ พฺรูมิ มหาราช, ธมฺมํ รฏฺฐปตี จร;

ตถา [ตถา ตถา (สี. สฺยา. ปี.)] ราช จราหิ ธมฺมํ, ยถา ตํ สุจิณฺณํ นานุตปฺเปยฺย ปจฺฉา’’ติฯ

สํกิจฺจชาตกํ ทุติยํฯ

สฏฺฐินิปาตํ นิฏฺฐิตํฯ

ตสฺสุทฺทานํ –

อถ สฏฺฐินิปาตมฺหิ, สุณาถ มม ภาสิตํ;

ชาตกสวฺหยโน ปวโร, โสณกอรินฺทมสวฺหยโน;

ตถา วุตฺตรเถสภกิจฺจวโรติฯ

20. สตฺตตินิปาโต

531. กุสชาตกํ (1)

[1]

‘‘อิทํ เต รฏฺฐํ สธนํ สโยคฺคํ, สกายุรํ สพฺพกามูปปนฺนํ;

อิทํ เต รชฺชํ [รฏฺฐํ (ก.)] อนุสาส อมฺม, คจฺฉามหํ ยตฺถ ปิยา ปภาวตี’’ฯ

[2]

‘‘อนุชฺชุภูเตน หรํ มหนฺตํ, ทิวา จ รตฺโต จ นิสีถกาเล [นิสีท กาเล (ก.)];

ปฏิคจฺฉ ตฺวํ ขิปฺปํ กุสาวติํ กุส [กุสาวติํ (สฺยา. ก.)], นิจฺฉามิ ทุพฺพณฺณมหํ วสนฺตํ’’ฯ

[3]

‘‘นาหํ คมิสฺสามิ อิโต กุสาวติํ, ปภาวตี วณฺณปโลภิโต ตว;

รมามิ มทฺทสฺส นิเกตรมฺเม, หิตฺวาน รฏฺฐํ ตว ทสฺสเน รโตฯ

[4]

‘‘ปภาวตี วณฺณปโลภิโต ตว, สมฺมูฬฺหรูโป วิจรามิ เมทินิํ [เมทนิํ (สฺยา. ก.)];

ทิสํ น ชานามิ กุโตมฺหิ อาคโต, ตยมฺหิ มตฺโต มิคมนฺทโลจเนฯ

[5]

‘‘สุวณฺณจีรวสเน, ชาตรูปสุเมขเล;

สุสฺโสณิ ตว กามา หิ [กาเมหิ (สี. สฺยา. ปี.)], นาหํ รชฺเชน มตฺถิโก’’ฯ

[6]

‘‘อพฺภูติ [อพฺภู หิ (สี.), อภูติ (สฺยา.), อพฺภุ หิ (ปี.)] ตสฺส โภ โหติ, โย อนิจฺฉนฺตมิจฺฉติ;

อกามํ ราช กาเมสิ [กาเมหิ (สี. ปี.)], อกนฺตํ กนฺตุ [อกนฺโต กนฺต (สี. สฺยา. ปี.)] มิจฺฉสิ’’ฯ

[7]

‘‘อกามํ วา สกามํ วา, โย นโร ลภเต ปิยํ;

ลาภเมตฺถ ปสํสาม, อลาโภ ตตฺถ ปาปโก’’ฯ

[8]

‘‘ปาสาณสารํ ขณสิ, กณิการสฺส ทารุนา;

วาตํ ชาเลน พาเธสิ, โย อนิจฺฉนฺตมิจฺฉสิ’’ฯ

[9]

‘‘ปาสาโณ นูน เต หทเย, โอหิโต มุทุลกฺขเณ;

โย เต สาตํ น วินฺทามิ, ติโรชนปทาคโตฯ

[10]

‘‘ยทา มํ ภกุฏิํ [ภูกุฏิํ (สี. ปี.)] กตฺวา, ราชปุตฺตี อุทิกฺขติ [ราชปุตฺติ อุทิกฺขสิ (สี. ปี.)];

อาฬาริโก ตทา โหมิ, รญฺโญ มทฺทสฺสนฺเตปุเร [มทฺทสฺส ถีปุเร (สี. ปี.) เอวมุปริปิ]ฯ

[11]

‘‘ยทา อุมฺหยมานา มํ, ราชปุตฺตี อุทิกฺขติ [ราชปุตฺติ อุทิกฺขสิ (สี. ปี.)];

นาฬาริโก ตทา โหมิ, ราชา โหมิ ตทา กุโส’’ฯ

[12]

‘‘สเจ หิ วจนํ สจฺจํ, เนมิตฺตานํ ภวิสฺสติ;

เนว เม ตฺวํ ปตี อสฺส, กามํ ฉินฺทนฺตุ สตฺตธา’’ฯ

[13]

‘‘สเจ หิ วจนํ สจฺจํ, อญฺเญสํ ยทิ วา มมํ;

เนว ตุยฺหํ ปตี อตฺถิ, อญฺโญ สีหสฺสรา กุสา’’ฯ

[14]

‘‘เนกฺขํ คีวํ เต กาเรสฺสํ, ปตฺวา ขุชฺเช กุสาวติํ;

สเจ มํ นาคนาสูรู, โอโลเกยฺย ปภาวตีฯ

[15]

‘‘เนกฺขํ คีวํ เต กาเรสฺสํ, ปตฺวา ขุชฺเช กุสาวติํ;

สเจ มํ นาคนาสูรู, อาลเปยฺย ปภาวตีฯ

[16]

‘‘เนกฺขํ คีวํ เต กาเรสฺสํ, ปตฺวา ขุชฺเช กุสาวติํ;

สเจ มํ นาคนาสูรู, อุมฺหาเยยฺย ปภาวตีฯ

[17]

‘‘เนกฺขํ คีวํ เต กาเรสฺสํ, ปตฺวา ขุชฺเช กุสาวติํ;

สเจ มํ นาคนาสูรู, ปมฺหาเยยฺย ปภาวตีฯ

[18]

‘‘เนกฺขํ คีวํ เต กาเรสฺสํ, ปตฺวา ขุชฺเช กุสาวติํ;

สเจ เม นาคนาสูรู, ปาณีหิ อุปสมฺผุเส’’ฯ

[19]

‘‘น หิ นูนายํ ราชปุตฺตี, กุเส สาตมฺปิ วินฺทติ;

อาฬาริเก ภเต โปเส, เวตเนน อนตฺถิเก’’ฯ

[20]

‘‘น หิ นูนายํ สา [นูน อยํ (สี. สฺยา.)] ขุชฺชา, ลภติ ชิวฺหาย เฉทนํ;

สุนิสิเตน สตฺเถน, เอวํ ทุพฺภาสิตํ ภณํ’’ฯ

[21]

‘‘มา นํ รูเปน ปาเมสิ, อาโรเหน ปภาวติ;

มหายโสติ กตฺวาน, กรสฺสุ รุจิเร ปิยํฯ

[22]

‘‘มา นํ รูเปน ปาเมสิ, อาโรเหน ปภาวติ;

มหทฺธโนติ กตฺวาน, กรสฺสุ รุจิเร ปิยํฯ

[23]

‘‘มา นํ รูเปน ปาเมสิ, อาโรเหน ปภาวติ;

มหพฺพโลติ กตฺวาน, กรสฺสุ รุจิเร ปิยํฯ

[24]

‘‘มา นํ รูเปน ปาเมสิ, อาโรเหน ปภาวติ;

มหารฏฺโฐติ กตฺวาน, กรสฺสุ รุจิเร ปิยํฯ

[25]

‘‘มา นํ รูเปน ปาเมสิ, อาโรเหน ปภาวติ;

มหาราชาติ กตฺวาน, กรสฺสุ รุจิเร ปิยํฯ

[26]

‘‘มา นํ รูเปน ปาเมสิ, อาโรเหน ปภาวติ;

สีหสฺสโรติ กตฺวาน, กรสฺสุ รุจิเร ปิยํฯ

[27]

‘‘มา นํ รูเปน ปาเมสิ, อาโรเหน ปภาวติ;

วคฺคุสฺสโรติ กตฺวาน, กรสฺสุ รุจิเร ปิยํฯ

[28]

‘‘มา นํ รูเปน ปาเมสิ, อาโรเหน ปภาวติ;

พินฺทุสฺสโรติ กตฺวาน, กรสฺสุ รุจิเร ปิยํฯ

[29]

‘‘มา นํ รูเปน ปาเมสิ, อาโรเหน ปภาวติ;

มญฺชุสฺสโรติ กตฺวาน, กรสฺสุ รุจิเร ปิยํฯ

[30]

‘‘มา นํ รูเปน ปาเมสิ, อาโรเหน ปภาวติ;

มธุสฺสโรติ [มธุรสฺสโรติ (สี.)] กตฺวาน, กรสฺสุ รุจิเร ปิยํฯ

[31]

‘‘มา นํ รูเปน ปาเมสิ, อาโรเหน ปภาวติ;

สตสิปฺโปติ กตฺวาน, กรสฺสุ รุจิเร ปิยํฯ

[32]

‘‘มา นํ รูเปน ปาเมสิ, อาโรเหน ปภาวติ;

ขตฺติโยติปิ กตฺวาน [กริตฺวาน (สี.)], กรสฺสุ รุจิเร ปิยํฯ

[33]

‘‘มา นํ รูเปน ปาเมสิ, อาโรเหน ปภาวติ;

กุสราชาติ กตฺวาน, กรสฺสุ รุจิเร ปิยํ’’ฯ

[34]

‘‘เอเต นาคา อุปตฺถทฺธา, สพฺเพ ติฏฺฐนฺติ วมฺมิตา [วมฺมิกา (สฺยา.)];

ปุรา มทฺทนฺติ ปาการํ, อาเนนฺเตตํ ปภาวติํ’’ฯ

[35]

‘‘สตฺต พิเล [ขณฺเฑ (สี. ปี.)] กริตฺวาน, อหเมตํ ปภาวติํ;

ขตฺติยานํ ปทสฺสามิ, เย มํ หนฺตุํ อิธาคตา’’ฯ

[36]

‘‘อวุฏฺฐหิ ราชปุตฺตี, สามา โกเสยฺยวาสินี;

อสฺสุปุณฺเณหิ เนตฺเตหิ, ทาสีคณปุรกฺขตา’’ฯ

[37]

‘‘ตํ นูน กกฺกูปนิเสวิตํ มุขํ, อาทาสทนฺตาถรุปจฺจเวกฺขิตํ;

สุภํ สุเนตฺตํ วิรชํ อนงฺคณํ, ฉุทฺธํ วเน ฐสฺสติ ขตฺติเยหิฯ

[38]

‘‘เต นูน เม อสิเต เวลฺลิตคฺเค, เกเส มุทู จนฺทนสารลิตฺเต;

สมากุเล สีวถิกาย มชฺเฌ, ปาเทหิ คิชฺฌา ปริกฑฺฒิสฺสนฺติ [ปริกฑฺฒยนฺติ (สี. สฺยา. ปี.)]ฯ

[39]

‘‘ตา นูน เม ตมฺพนขา สุโลมา, พาหา มุทู จนฺทนสารลิตฺตา;

ฉินฺนา วเน อุชฺฌิตา ขตฺติเยหิ, คยฺห ธงฺโก [วโก (ปี.)] คจฺฉติ เยน กามํฯ

[40]

‘‘เต นูน ตาลูปนิเภ อลมฺเพ, นิเสวิเต กาสิกจนฺทเนน;

ถเนสุ เม ลมฺพิสฺสติ [ลมฺพหีติ (ปี.)] สิงฺคาโล [สิคาโล (สี. สฺยา. ปี.)], มาตูว ปุตฺโต ตรุโณ ตนูโชฯ

[41]

‘‘ตํ นูน โสณิํ ปุถุลํ สุโกฏฺฏิตํ, นิเสวิตํ กญฺจนเมขลาหิ;

ฉินฺนํ วเน ขตฺติเยหี อวตฺถํ, สิงฺคาลสงฺฆา ปริกฑฺฒิสฺสนฺติ [คยฺหา วโก คจฺฉติ เยนกามํ (ปี.)]ฯ

[42]

‘‘โสณา ธงฺกา [วกา (ปี.)] สิงฺคาลา จ, เย จญฺเญ สนฺติ ทาฐิโน;

อชรา นูน เหสฺสนฺติ, ภกฺขยิตฺวา ปภาวติํฯ

[43]

‘‘สเจ มํสานิ หริํสุ, ขตฺติยา ทูรคามิโน;

อฏฺฐีนิ อมฺม ยาจิตฺวา, อนุปเถ ทหาถ นํฯ

[44]

‘‘เขตฺตานิ อมฺม กาเรตฺวา, กณิกาเรตฺถ โรปย [โรปเย (ก.)];

ยทา เต ปุปฺผิตา อสฺสุ, เหมนฺตานํ หิมจฺจเย;

สเรยฺยาถ มมํ [มม (ปี.)] อมฺม, เอวํวณฺณา ปภาวตี’’ฯ

[45]

‘‘ตสฺสา มาตา อุทฏฺฐาสิ, ขตฺติยา เทววณฺณินี;

ทิสฺวา อสิญฺจ สูนญฺจ, รญฺโญ มทฺทสฺสนฺเตปุเร’’ฯ

[46]

‘‘อิมินา นูน อสินา, สุสญฺญํ ตนุมชฺฌิมํ;

ธีตรํ มทฺท [มม (สี.), มทฺโท (ปี.)] หนฺตฺวาน, ขตฺติยานํ ปทสฺสสิ’’ [ปทสฺสติ (ปี. ก.)]ฯ

[47]

‘‘น เม อกาสิ วจนํ, อตฺถกามาย ปุตฺติเก;

สาชฺช โลหิตสญฺฉนฺนา, คจฺฉสิ [คญฺฉิสิ (สี. ปี.)] ยมสาธนํฯ

[48]

‘‘เอวมาปชฺชตี โปโส, ปาปิยญฺจ นิคจฺฉติ;

โย เว หิตานํ วจนํ, น กโรติ [น กรํ (สี.)] อตฺถทสฺสินํฯ

[49]

‘‘สเจ จ อชฺช [ตฺวํ อมฺม (สี.)] ธาเรสิ [วาเรสิ (ปี.)], กุมารํ จารุทสฺสนํ;

กุเสน ชาตํ ขตฺติยํ, สุวณฺณมณิเมขลํ;

ปูชิตํ [ปูชิตา (ปี.)] ญาติสงฺเฆหิ, น คจฺฉสิ [คญฺฉิสิ (สี. ปี.)] ยมกฺขยํฯ

[50]

‘‘ยตฺถสฺสุ เภรี นทติ, กุญฺชโร จ นิกูชติ [นิกุญฺชติ (ปี.)];

ขตฺติยานํ กุเล ภทฺเท, กิํ นุ สุขตรํ ตโตฯ

[51]

‘‘อสฺโส จ สิสติ [อสฺโส หสิสติ (สี.), อสฺโส หสิยติ (สฺยา.), อสฺโส จ สิํสติ (ปี.)] ทฺวาเร, กุมาโร อุปโรทติ;

ขตฺติยานํ กุเล ภทฺเท, กิํ นุ สุขตรํ ตโตฯ

[52]

‘‘มยูรโกญฺจาภิรุเท, โกกิลาภินิกูชิเต;

ขตฺติยานํ กุเล ภทฺเท, กิํ นุ สุขตรํ ตโต’’ฯ

[53]

‘‘กหํ นุ โส สตฺตุมทฺทโน, ปรรฏฺฐปฺปมทฺทโน;

กุโส โสฬารปญฺญาโณ, โย โน ทุกฺขา ปโมจเย’’ฯ

[54]

‘‘อิเธว โส สตฺตุมทฺทโน, ปรรฏฺฐปฺปมทฺทโน;

กุโส โสฬารปญฺญาโณ, โย เต สพฺเพ วธิสฺสติ’’ [โย โน ทุกฺขา ปโมจเย (สี.), โส โน สพฺเพ วธิสฺสติ (ปี.)]ฯ

[55]

‘‘อุมฺมตฺติกา นุ ภณสิ, อนฺธพาลา ปภาสสิ [อาทุ พาลาว ภาสสิ (สี. ปี.)];

กุโส เจ อาคโต อสฺส, กิํ น [กินฺนุ (สฺยา. ก.)] ชาเนมุ ตํ มยํ’’ฯ

[56]

‘‘เอโส อาฬาริโก โปโส, กุมารีปุรมนฺตเร;

ทฬฺหํ กตฺวาน สํเวลฺลิํ, กุมฺภิํ โธวติ โอณโต’’ฯ

[57]

‘‘เวณี ตฺวมสิ จณฺฑาลี, อทูสิ กุลคนฺธินี;

กถํ มทฺทกุเล ชาตา, ทาสํ กยิราสิ กามุกํ’’ฯ

[58]

‘‘นมฺหิ เวณี น จณฺฑาลี, น จมฺหิ กุลคนฺธินี;

โอกฺกากปุตฺโต ภทฺทนฺเต, ตฺวํ นุ ทาโสติ มญฺญสิ’’ฯ

[59]

‘‘โย พฺราหฺมณสหสฺสานิ, สทา โภเชติ วีสติํ;

โอกฺกากปุตฺโต ภทฺทนฺเต, ตฺวํ นุ ทาโสติ มญฺญสิ’’ฯ

[60]

‘‘ยสฺส นาคสหสฺสานิ, สทา โยเชนฺติ วีสติํ;

โอกฺกากปุตฺโต ภทฺทนฺเต, ตฺวํ นุ ทาโสติ มญฺญสิฯ

[61]

‘‘ยสฺส อสฺสสหสฺสานิ, สทา โยเชนฺติ วีสติํ;

โอกฺกากปุตฺโต ภทฺทนฺเต, ตฺวํ นุ ทาโสติ มญฺญสิฯ

[62]

‘‘ยสฺส รถสหสฺสานิ, สทา โยเชนฺติ วีสติํ;

โอกฺกากปุตฺโต ภทฺทนฺเต, ตฺวํ นุ ทาโสติ มญฺญสิฯ

[( ) อยํ คาถา สี. ปี. โปตฺถเกสุเยว ทิสฺสติ] (‘‘ยสฺส อุสภสหสฺสานิ, สทา โยเชนฺติ วีสติํ;

โอกฺกากปุตฺโต ภทฺทนฺเต, ตฺวํ นุ ทาโสติ มญฺญสิ) [( ) อยํ คาถา สี. ปี. โปตฺถเกสุเยว ทิสฺสติ]ฯ

[63]

‘‘ยสฺส เธนุสหสฺสานิ, สทา ทุหนฺติ วีสติํ [ทุยฺหนฺติ วีสติ (สี. ปี.)];

โอกฺกากปุตฺโต ภทฺทนฺเต, ตฺวํ นุ ทาโสติ มญฺญสิ’’ฯ

[64]

‘‘ตคฺฆ เต ทุกฺกฏํ พาเล, ยํ ขตฺติยํ มหพฺพลํ;

นาคํ มณฺฑูกวณฺเณน, น นํ [น ตํ (สี. ปี.)] อกฺขาสิธาคตํ’’ [อกฺขาสิ อาคตํ (สี.)]ฯ

[65]

‘‘อปราธํ มหาราช, ตฺวํ โน ขม รเถสภ;

ยํ ตํ อญฺญาตเวเสน, นาญฺญาสิมฺหา อิธาคตํ’’ฯ

[66]

‘‘มาทิสสฺส น ตํ ฉนฺนํ, โยหํ อาฬาริโก ภเว;

ตฺวญฺเญว เม ปสีทสฺสุ, นตฺถิ เต เทว ทุกฺกฏํ’’ฯ

[67]

‘‘คจฺฉ พาเล ขมาเปหิ, กุสราชํ มหพฺพลํ;

ขมาปิโต กุโส ราชา [กุสราชา (สพฺพตฺถ)], โส เต ทสฺสติ ชีวิตํ’’ฯ

[68]

‘‘ปิตุสฺส วจนํ สุตฺวา, เทววณฺณี ปภาวตี;

สิรสา อคฺคหี ปาเท, กุสราชํ มหพฺพลํ’’ฯ

[69]

‘‘ยามา รตฺโย อติกฺกนฺตา, ตามา เทว ตยา วินา;

วนฺเท เต สิรสา ปาเท, มา เม กุชฺฌํ รเถสภฯ

[70]

‘‘สพฺพํ [สจฺจํ (สี. สฺยา. ปี.)] เต ปฏิชานามิ, มหาราช สุโณหิ เม;

น จาปิ อปฺปิยํ ตุยฺหํ, กเรยฺยามิ อหํ ปุนฯ

[71]

‘‘เอวํ เจ ยาจมานาย, วจนํ เม น กาหสิ;

อิทานิ มํ ตาโต หนฺตฺวา, ขตฺติยานํ ปทสฺสติ’’ฯ

[72]

‘‘เอวํ เต ยาจมานาย, กิํ น กาหามิ เต วโจ;

วิกุทฺโธ ตฺยสฺมิ กลฺยาณิ, มา ตฺวํ ภายิ ปภาวติฯ

[73]

‘‘สพฺพํ เต ปฏิชานามิ, ราชปุตฺติ สุโณหิ เม;

น จาปิ อปฺปิยํ ตุยฺหํ, กเรยฺยามิ อหํ ปุนฯ

[74]

‘‘ตว กามา หิ สุสฺโสณิ, ปหุ [พหุ (สฺยา.), พหู (ปี.), พหุํ (ก.)] ทุกฺขํ ติติกฺขิสํ [ติติกฺขิสฺสํ (สี. ปี.)];

พหุํ มทฺทกุลํ หนฺตฺวา, นยิตุํ ตํ ปภาวติ’’ฯ

[75]

‘‘โยชยนฺตุ รเถ อสฺเส, นานาจิตฺเต สมาหิเต;

อถ ทกฺขถ เม เวคํ, วิธมนฺตสฺส [วิธเมนฺตสฺส (สพฺพตฺถ)] สตฺตโว’’ฯ

[76]

‘‘ตญฺจ ตตฺถ อุทิกฺขิํสุ, รญฺโญ มทฺทสฺสนฺเตปุเร;

วิชมฺภมานํ สีหํว, โผเฏนฺตํ ทิคุณํ ภุชํฯ

[77]

‘‘หตฺถิกฺขนฺธญฺจ อารุยฺห, อาโรเปตฺวา ปภาวติํ;

สงฺคามํ โอตริตฺวาน, สีหนาทํ นที กุโสฯ

[78]

‘‘ตสฺส ตํ นทโต สุตฺวา, สีหสฺเสวิตเร มิคา;

ขตฺติยา วิปลายิํสุ, กุสสทฺทภยฏฺฏิตา [กุสสทฺทภยฏฺฐิตา (ปี.)]ฯ

[79]

‘‘หตฺถาโรหา อนีกฏฺฐา, รถิกา ปตฺติการกา;

อญฺญมญฺญสฺส ฉินฺทนฺติ, กุสสทฺทภยฏฺฏิตาฯ

[80]

‘‘ตสฺมิํ สงฺคามสีสสฺมิํ, ปสฺสิตฺวา หฏฺฐ [ตุฏฺฐ (สี.)] มานโส;

กุสสฺส รญฺโญ เทวินฺโท, อทา เวโรจนํ มณิํฯ

[81]

‘‘โส ตํ วิชิตฺวา สงฺคามํ, ลทฺธา เวโรจนํ มณิํ;

หตฺถิกฺขนฺธคโต ราชา, ปาเวกฺขิ นครํ ปุรํฯ

[82]

‘‘ชีวคฺคาหํ [ชีวคาหํ (สี. ปี.)] คเหตฺวาน, พนฺธิตฺวา สตฺต ขตฺติเย;

สสุรสฺสุปนาเมสิ, อิเม เต เทว สตฺตโวฯ

[83]

‘‘สพฺเพว เต วสํ คตา, อมิตฺตา วิหตา ตว;

กามํ กโรหิ เต ตยา, มุญฺจ วา เต หนสฺสุ วา’’ฯ

[84]

‘‘ตุยฺเหว สตฺตโว เอเต, น หิ เต มยฺห สตฺตโว;

ตฺวญฺเญว โน มหาราช, มุญฺจ วา เต หนสฺสุ วา’’ฯ

[85]

‘‘อิมา เต ธีตโร สตฺต, เทวกญฺญูปมา สุภา;

ททาหิ เนสํ เอเกกํ, โหนฺตุ ชามาตโร ตว’’ฯ

[86]

‘‘อมฺหากญฺเจว ตาสญฺจ, ตฺวํ โน สพฺเพสมิสฺสโร;

ตฺวญฺเญว โน มหาราช, เทหิ เนสํ ยทิจฺฉสิ’’ฯ

[87]

‘‘เอกเมกสฺส เอเกกํ, อทา สีหสฺสโร กุโส;

ขตฺติยานํ ตทา เตสํ, รญฺโญ มทฺทสฺส ธีตโรฯ

[88]

‘‘ปีณิตา เตน ลาเภน, ตุฏฺฐา สีหสฺสเร กุเส;

สกรฏฺฐานิ ปายิํสุ, ขตฺติยา สตฺต ตาวเทฯ

[89]

‘‘ปภาวติญฺจ อาทาย, มณิํ เวโรจนํ สุภํ [ตทา (ปี.)];

กุสาวติํ กุโส ราชา, อคมาสิ มหพฺพโลฯ

[90]

‘‘ตฺยสฺสุ เอกรเถ ยนฺตา, ปวิสนฺตา กุสาวติํ;

สมานา วณฺณรูเปน, นาญฺญมญฺญาติโรจิสุํ [นาญฺญมญฺญมติโรจยุํ (สี.)]ฯ

[91]

‘‘มาตา ปุตฺเตน สงฺคจฺฉิ [สงฺคญฺฉิ (สี. สฺยา. ปี.)], อุภโย จ ชยมฺปตี;

สมคฺคา เต ตทา อาสุํ, ผีตํ ธรณิมาวสุ’’นฺติฯ

กุสชาตกํ ปฐมํฯ

532. โสณนนฺทชาตกํ (2)

[92]

‘‘เทวตา นุสิ คนฺธพฺโพ, อทุ [อาทุ (สี. สฺยา.)] สกฺโก ปุรินฺทโท;

มนุสฺสภูโต อิทฺธิมา, กถํ ชาเนมุ ตํ มยํ’’ฯ

[93]

‘‘นาปิ เทโว น คนฺธพฺโพ, นาปิ สกฺโก ปุรินฺทโท;

มนุสฺสภูโต อิทฺธิมา, เอวํ ชานาหิ ภารธ’’ [ภารภ (ก.)]ฯ

[94]

‘‘กตรูปมิทํ โภโต [โภโต (สี. ปี.)], เวยฺยาวจฺจํ อนปฺปกํ;

เทวมฺหิ วสฺสมานมฺหิ, อโนวสฺสํ ภวํ อกาฯ

[95]

‘‘ตโต วาตาตเป โฆเร, สีตจฺฉายํ ภวํ อกา;

ตโต อมิตฺตมชฺเฌสุ [อมิตฺตมชฺเฌ จ (สี.)], สรตาณํ ภวํ อกาฯ

[96]

‘‘ตโต ผีตานิ รฏฺฐานิ, วสิโน เต ภวํ อกา;

ตโต เอกสตํ ขตฺเย, อนุยนฺเต [อนุยุตฺเต (ปี.)] ภวํ อกาฯ

[97]

‘‘ปตีตาสฺสุ มยํ โภโต, วท ตํ [วร ตํ (สี. สฺยา. ปี.)] ภญฺช [ภญฺญ (สี. ปี.), ภุญฺช (สฺยา. ก.)] มิจฺฉสิ;

หตฺถิยานํ อสฺสรถํ, นาริโย จ อลงฺกตา;

นิเวสนานิ รมฺมานิ, มยํ โภโต ททามเสฯ

[98]

‘‘อถ วงฺเค [อถ วา สงฺเค (สี. ปี.)] วา มคเธ, มยํ โภโต ททามเส;

อถ วา อสฺสกาวนฺตี [อสฺสกาวนฺติํ (สี. สฺยา. ปี.)], สุมนา ทมฺม เต มยํฯ

[99]

‘‘อุปฑฺฒํ วาปิ รชฺชสฺส, มยํ โภโต ททามเส;

สเจ เต อตฺโถ รชฺเชน, อนุสาส ยทิจฺฉสิ’’ฯ

[100]

‘‘น เม อตฺโถปิ รชฺเชน, นคเรน ธเนน วา;

อโถปิ ชนปเทน, อตฺโถ มยฺหํ น วิชฺชติฯ

[101]

‘‘โภโตว รฏฺเฐ วิชิเต, อรญฺเญ อตฺถิ อสฺสโม;

ปิตา มยฺหํ ชเนตฺตี จ, อุโภ สมฺมนฺติ อสฺสเมฯ

[102]

‘‘เตสาหํ [เตสฺวหํ (ก.)] ปุพฺพาจริเยสุ, ปุญฺญํ น ลภามิ กาตเว;

ภวนฺตํ อชฺฌาวรํ กตฺวา, โสณํ [โสนํ (ปี.)] ยาเจมุ สํวรํ’’ฯ

[103]

‘‘กโรมิ เต ตํ วจนํ, ยํ มํ ภณสิ พฺราหฺมณ;

เอตญฺจ โข โน อกฺขาหิ, กีวนฺโต โหนฺตุ ยาจกา’’ฯ

[104]

‘‘ปโรสตํ ชานปทา, มหาสาลา จ พฺราหฺมณา;

อิเม จ ขตฺติยา สพฺเพ, อภิชาตา ยสสฺสิโน;

ภวญฺจ ราชา มโนโช, อลํ เหสฺสนฺติ ยาจกา’’ฯ

[105]

‘‘หตฺถี อสฺเส จ โยเชนฺตุ, รถํ สนฺนยฺห สารถิ [นํ รถิ (ปี.)];

อาพนฺธนานิ คณฺหาถ, ปาทาสุสฺสารยทฺธเช [ปาเทสุสฺสารยํ ธเช (สี.), ปาทาสุสฺสารยํ ธเช (ปี.)];

อสฺสมํ ตํ คมิสฺสามิ, ยตฺถ สมฺมติ โกสิโย’’ฯ

[106]

‘‘ตโต จ ราชา ปายาสิ, เสนาย จตุรงฺคินี;

อคมา อสฺสมํ รมฺมํ, ยตฺถ สมฺมติ โกสิโย’’ฯ

[107]

‘‘กสฺส กาทมฺพโย [กสฺส กาทมฺพมโย (ก.)] กาโช, เวหาสํ จตุรงฺคุลํ;

อํสํ อสมฺผุสํ เอติ, อุทหาราย [อุทหารสฺส (สี. สฺยา. ปี.)] คจฺฉโต’’ฯ

[108]

‘‘อหํ โสโณ มหาราช, ตาปโส สหิตพฺพโต [สหิตํ วโต (ปี.)];

ภรามิ มาตาปิตโร, รตฺตินฺทิวมตนฺทิโตฯ

[109]

‘‘วเน ผลญฺจ มูลญฺจ, อาหริตฺวา ทิสมฺปติ;

โปเสมิ มาตาปิตโร, ปุพฺเพ กตมนุสฺสรํ’’ฯ

[110]

‘‘อิจฺฉาม อสฺสมํ คนฺตุํ, ยตฺถ สมฺมติ โกสิโย;

มคฺคํ โน โสณ อกฺขาหิ, เยน คจฺเฉมุ [คจฺฉาม (สี.)] อสฺสมํ’’ฯ

[111]

‘‘อยํ เอกปที ราช, เยเนตํ [เยน ตํ (ก.)] เมฆสนฺนิภํ;

โกวิฬาเรหิ สญฺฉนฺนํ, เอตฺถ สมฺมติ โกสิโย’’ฯ

[112]

‘‘อิทํ วตฺวาน ปกฺกามิ, ตรมาโน มหาอิสิ;

เวหาเส อนฺตลิกฺขสฺมิํ, อนุสาสิตฺวาน ขตฺติเยฯ

[113]

‘‘อสฺสมํ ปริมชฺชิตฺวา, ปญฺญเปตฺวาน [ปญฺญเปตฺวาน (สี. สฺยา.)] อาสนํ;

ปณฺณสาลํ ปวิสิตฺวา, ปิตรํ ปฏิโพธยิฯ

[114]

‘‘อิเม อายนฺติ ราชาโน, อภิชาตา ยสสฺสิโน;

อสฺสมา นิกฺขมิตฺวาน, นิสีท ตฺวํ [นิสีทาหิ (สี.)] มหาอิเสฯ

[115]

‘‘ตสฺส ตํ วจนํ สุตฺวา, ตรมาโน มหาอิสิ;

อสฺสมา นิกฺขมิตฺวาน, สทฺวารมฺหิ อุปาวิสิ’’ฯ

[116]

‘‘ตญฺจ ทิสฺวาน อายนฺตํ, ชลนฺตํริว เตชสา;

ขตฺยสงฺฆปริพฺยูฬฺหํ, โกสิโย เอตทพฺรวิฯ

[117]

‘‘กสฺส เภรี มุทิงฺคา จ [มุติงฺคา จ (ปี.)], สงฺขา ปณวทินฺทิมา [เทณฺฑิมา (สี. ปี.)];

ปุรโต ปฏิปนฺนานิ, หาสยนฺตา รเถสภํฯ

[118]

‘‘กสฺส กญฺจนปฏฺเฏน, ปุถุนา วิชฺชุวณฺณินา;

ยุวา กลาปสนฺนทฺโธ, โก เอติ สิริยา ชลํฯ

[119]

‘‘อุกฺกามุขปหฏฺฐํว, ขทิรงฺคารสนฺนิภํ;

มุขญฺจ รุจิรา ภาติ, โก เอติ สิริยา ชลํฯ

[120]

‘‘กสฺส ปคฺคหิตํ ฉตฺตํ, สสลากํ มโนรมํ;

อาทิจฺจรํสาวรณํ, โก เอติ สิริยา ชลํฯ

[121]

‘‘กสฺส องฺคํ ปริคฺคยฺห, วาฬพีชนิมุตฺตมํ;

จรนฺติ วรปุญฺญสฺส [วรปญฺญสฺส (สี. ปี.)], หตฺถิกฺขนฺเธน อายโตฯ

[122]

‘‘กสฺส เสตานิ ฉตฺตานิ, อาชานียา จ วมฺมิตา;

สมนฺตา ปริกิเรนฺติ [ปริกิรนฺติ (สี. สฺยา. ปี.)], โก เอติ สิริยา ชลํฯ

[123]

‘‘กสฺส เอกสตํ ขตฺยา, อนุยนฺตา [อนุยุตฺตา (ปี.)] ยสสฺสิโน;

สมนฺตานุปริยนฺติ, โก เอติ สิริยา ชลํฯ

[124]

‘‘หตฺถิ อสฺสรถ ปตฺติ [หตฺถี อสฺสา รถา ปตฺตี (สี.)], เสนา จ จตุรงฺคินี;

สมนฺตานุปริยนฺติ [สมนฺตา อนุปริยาติ (ปี.)], โก เอติ สิริยา ชลํฯ

[125]

‘‘กสฺเสสา มหตี เสนา, ปิฏฺฐิโต อนุวตฺตติ;

อกฺโขภณี [อกฺขาภนี (สี.), อกฺโขภินี (สฺยา.)] อปริยนฺตา, สาครสฺเสว อูมิโย’’ฯ

[126]

‘‘ราชาภิราชา [ราชาธิราชา (ก.)] มโนโช, อินฺโทว ชยตํ ปติ;

นนฺทสฺสชฺฌาวรํ เอติ, อสฺสมํ พฺรหฺมจารินํฯ

[127]

‘‘ตสฺเสสา มหตี เสนา, ปิฏฺฐิโต อนุวตฺตติ;

อกฺโขภณี อปริยนฺตา, สาครสฺเสว อูมิโย’’ฯ

[128]

‘‘อนุลิตฺตา จนฺทเนน, กาสิกุตฺตมธาริโน [กาสิกวตฺถธาริโน (ปี.)];

สพฺเพ ปญฺชลิกา หุตฺวา, อิสีนํ อชฺฌุปาคมุํ’’ฯ

[129]

‘‘กจฺจิ นุ โภโต กุสลํ, กจฺจิ โภโต อนามยํ;

กจฺจิ อุญฺเฉน ยาเปถ, กจฺจิ มูลผลา พหูฯ

[130]

‘‘กจฺจิ ฑํสา มกสา จ, อปฺปเมว สรีสปา [สิริํสปา (สี. สฺยา. ปี.)];

วเน วาฬมิคากิณฺเณ, กจฺจิ หิํสา น วิชฺชติ’’ฯ

[131]

‘‘กุสลญฺเจว โน ราช, อโถ ราช อนามยํ;

อโถ อุญฺเฉน ยาเปม, อโถ มูลผลา พหูฯ

[132]

‘‘อโถ ฑํสา มกสา จ [ฑํสา จ มกสา (สี.), ฑํสา จ มกสา จ (ปี.)], อปฺปเมว สรีสปา [สิริํสปา (สี. สฺยา. ปี.)];

วเน วาฬมิคากิณฺเณ, หิํสา มยฺหํ [อ มฺหํ (สี. ปี.)] น วิชฺชติฯ

[133]

‘‘พหูนิ วสฺสปูคานิ, อสฺสเม สมฺมตํ [วสโต (สี.)] อิธ;

นาภิชานามิ อุปฺปนฺนํ, อาพาธํ อมโนรมํฯ

[134]

‘‘สฺวาคตํ เต มหาราช, อโถ เต อทุราคตํ;

อิสฺสโรสิ อนุปฺปตฺโต, ยํ อิธตฺถิ ปเวทยฯ

[135]

‘‘ตินฺทุกานิ ปิยาลานิ, มธุเก กาสุมาริโย [กาสมาริโย (สี. สฺยา.)];

ผลานิ ขุทฺทกปฺปานิ, ภุญฺช ราช วรํ วรํฯ

[136]

‘‘อิทมฺปิ ปานียํ สีตํ, อาภตํ คิริคพฺภรา;

ตโต ปิว มหาราช, สเจ ตฺวํ อภิกงฺขสิ’’ฯ

[137]

‘‘ปฏิคฺคหิตํ ยํ ทินฺนํ, สพฺพสฺส อคฺฆิยํ กตํ;

นนฺทสฺสาปิ นิสาเมถ, วจนํ โส [ยํ (สี.), ยํ โส (ปี.)] ปวกฺขติฯ

[138]

‘‘อชฺฌาวรมฺหา นนฺทสฺส, โภโต สนฺติกมาคตา;

สุณาตุ [สุณาตุ เม (สี. สฺยา.)] ภวํ วจนํ, นนฺทสฺส ปริสาย จ’’ฯ

[139]

‘‘ปโรสตํ ชานปทา [ชนปทา (ปี.)], มหาสาลา จ พฺราหฺมณา;

อิเม จ ขตฺติยา สพฺเพ, อภิชาตา ยสสฺสิโน;

ภวญฺจ ราชา มโนโช, อนุมญฺญนฺตุ เม วโจฯ

[140]

‘‘เย จ สนฺติ [เย วสนฺติ (สี.), เย หิ สนฺติ (ปี.)] สมีตาโร, ยกฺขานิ อิธ มสฺสเม;

อรญฺเญ ภูตภพฺยานิ, สุณนฺตุ วจนํ มมฯ

[141]

‘‘นโม กตฺวาน ภูตานํ, อิสิํ วกฺขามิ สุพฺพตํ;

โส ตฺยาหํ ทกฺขิณา พาหุ, ตว โกสิย สมฺมโตฯ

[142]

‘‘ปิตรํ เม ชเนตฺติญฺจ, ภตฺตุกามสฺส เม สโต;

วีร ปุญฺญมิทํ ฐานํ, มา มํ โกสิย วารยฯ

[143]

‘‘สพฺภิ เหตํ อุปญฺญาตํ, มเมตํ อุปนิสฺสช;

อุฏฺฐานปาริจริยาย, ทีฆรตฺตํ ตยา กตํ;

มาตาปิตูสุ ปุญฺญานิ, มม โลกทโท ภวฯ

[144]

‘‘ตเถว สนฺติ มนุชา, ธมฺเม ธมฺมปทํ วิทู;

มคฺโค สคฺคสฺส โลกสฺส, ยถา ชานาสิ ตฺวํ อิเสฯ

[145]

‘‘อุฏฺฐานปาริจริยาย, มาตาปิตุสุขาวหํ;

ตํ มํ ปุญฺญา นิวาเรติ, อริยมคฺคาวโร นโร’’ฯ

[146]

‘‘สุณนฺตุ โภนฺโต วจนํ, ภาตุรชฺฌาวรา มม;

กุลวํสํ มหาราช, โปราณํ ปริหาปยํ;

อธมฺมจารี เชฏฺเฐสุ [โย เชฏฺโฐ (สี.)], นิรยํ โสปปชฺชติ [โส อุปปชฺชติ (สี. สฺยา. ปี.)]ฯ

[147]

‘‘เย จ ธมฺมสฺส กุสลา, โปราณสฺส ทิสมฺปติ;

จาริตฺเตน จ สมฺปนฺนา, น เต คจฺฉนฺติ ทุคฺคติํฯ

[148]

‘‘มาตาปิตา จ ภาตา จ, ภคินี ญาติพนฺธวา;

สพฺเพ เชฏฺฐสฺส เต ภารา, เอวํ ชานาหิ ภารธ [ภารถ (สฺยา.)]ฯ

[149]

‘‘อาทิยิตฺวา ครุํ ภารํ, นาวิโก วิย อุสฺสเห;

ธมฺมญฺจ นปฺปมชฺชามิ, เชฏฺโฐ จสฺมิ รเถสภ’’ฯ

[150]

‘‘อธิคมา [อธิคตมฺหา (สี.), อธิคมฺหา (สฺยา.), อธิคตมฺห (ปี.)] ตเม ญาณํ, ชาลํว ชาตเวทโต;

เอวเมว โน ภวํ ธมฺมํ, โกสิโย ปวิทํสยิฯ

[151]

‘‘ยถา อุทยมาทิจฺโจ, วาสุเทโว ปภงฺกโร;

ปาณีนํ ปวิทํเสติ, รูปํ กลฺยาณปาปกํ;

เอวเมว โน ภวํ ธมฺมํ, โกสิโย ปวิทํสยิ’’ฯ

[152]

‘‘เอวํ เม ยาจมานสฺส, อญฺชลิํ นาวพุชฺฌถ;

ตว ปทฺธจโร [ตว ปฏฺฐจโร (สฺยา.), ตว พทฺธญฺจโร (ปี.), ตวุปฏฺฐจโร (ก.)] เหสฺสํ, วุฏฺฐิโต ปริจารโก’’ฯ

[153]

‘‘อทฺธา นนฺท วิชานาสิ [ปชานาสิ (สี.)], สทฺธมฺมํ สพฺภิ เทสิตํ;

อริโย อริยสมาจาโร, พาฬฺหํ ตฺวํ มม รุจฺจสิฯ

[154]

‘‘ภวนฺตํ วทามิ โภติญฺจ, สุณาถ วจนํ มม;

นายํ ภาโร ภารมโต [ภารมตฺโต (สี. สฺยา.)], อหุ มยฺหํ กุทาจนํฯ

[155]

‘‘ตํ มํ อุปฏฺฐิตํ สนฺตํ, มาตาปิตุสุขาวหํ;

นนฺโท อชฺฌาวรํ กตฺวา, อุปฏฺฐานาย ยาจติฯ

[156]

‘‘โย เว อิจฺฉติ กาเมน, สนฺตานํ พฺรหฺมจารินํ;

นนฺทํ โว วรถ เอโก [นนฺทํ วทถ เอเก (ปี.)], กํ นนฺโท อุปติฏฺฐตุ’’ฯ

[157]

‘‘ตยา ตาต อนุญฺญาตา, โสณ ตํ นิสฺสิตา มยํ;

อุปฆาตุํ [อุปฆายิตุํ (สี.)] ลเภ นนฺทํ, มุทฺธนิ พฺรหฺมจารินํ’’ฯ

[158]

‘‘อสฺสตฺถสฺเสว ตรุณํ, ปวาฬํ มาลุเตริตํ;

จิรสฺสํ นนฺทํ ทิสฺวาน, หทยํ เม ปเวธติฯ

[159]

‘‘ยทา สุตฺตาปิ สุปิเน [สุปฺปนฺเต (สฺยา. ปี.)], นนฺทํ ปสฺสามิ อาคตํ;

อุทคฺคา สุมนา โหมิ, นนฺโท โน อาคโต อยํฯ

[160]

‘‘ยทา จ ปฏิพุชฺฌิตฺวา, นนฺทํ ปสฺสามิ นาคตํ;

ภิยฺโย อาวิสตี โสโก, โทมนสฺสญฺจนปฺปกํฯ

[161]

‘‘สาหํ อชฺช จิรสฺสมฺปิ, นนฺทํ ปสฺสามิ อาคตํ;

ภตฺตุจฺจ [ภตฺตุญฺจ (ก.)] มยฺหญฺจ ปิโย, นนฺโท โน ปาวิสี ฆรํฯ

[162]

‘‘ปิตุปิ นนฺโท สุปฺปิโย, ยํ นนฺโท นปฺปวเส [ปาวิสี (ปี.)] ฆรา [ฆรํ (สฺยา. ปี. ก.)];

ลภตู ตาต นนฺโท ตํ, มํ นนฺโท อุปติฏฺฐตุ’’ฯ

[163]

‘‘อนุกมฺปิกา ปติฏฺฐา จ, ปุพฺเพ รสทที จ โน;

มคฺโค สคฺคสฺส โลกสฺส, มาตา ตํ วรเต อิเสฯ

[164]

‘‘ปุพฺเพ รสทที โคตฺตี, มาตา ปุญฺญูปสํหิตา;

มคฺโค สคฺคสฺส โลกสฺส, มาตา ตํ วรเต อิเส’’ฯ

[165]

‘‘อากงฺขมานา ปุตฺตผลํ, เทวตาย นมสฺสติ;

นกฺขตฺตานิ จ ปุจฺฉติ, อุตุสํวจฺฉรานิ จฯ

[166]

‘‘ตสฺสา อุตุมฺหิ นฺหาตาย [อุตุสินาตาย (ปี.)], โหติ คพฺภสฺส โวกฺกโม [คพฺภสฺส’วกฺกโม (สี. สฺยา. ปี.)];

เตน โทหฬินี โหติ, สุหทา เตน วุจฺจติฯ

[167]

‘‘สํวจฺฉรํ วา อูนํ วา, ปริหริตฺวา วิชายติ;

เตน สา ชนยนฺตีติ, ชเนตฺติ [ชเนตฺตี (สี. สฺยา. ปี.)] เตน วุจฺจติฯ

[168]

‘‘ถนขีเรน [ถนกฺขีเรน (สี.)] คีเตน, องฺคปาวุรเณน [องฺคปาปุรเณน (ปี.)] จ;

โรทนฺตํ ปุตฺตํ [เอว (ปี.)] โตเสติ, โตเสนฺตี เตน วุจฺจติฯ

[169]

‘‘ตโต วาตาตเป โฆเร, มมํ กตฺวา อุทิกฺขติ;

ทารกํ อปฺปชานนฺตํ, โปเสนฺตี เตน วุจฺจติฯ

[170]

‘‘ยญฺจ มาตุธนํ โหติ, ยญฺจ โหติ ปิตุทฺธนํ;

อุภยมฺเปตสฺส โคเปติ, อปิ ปุตฺตสฺส โน สิยาฯ

[171]

‘‘เอวํ ปุตฺต อทุํ ปุตฺต, อิติ มาตา วิหญฺญติ;

ปมตฺตํ ปรทาเรสุ, นิสีเถ ปตฺตโยพฺพเน;

สายํ ปุตฺตํ อนายนฺตํ, อิติ มาตา วิหญฺญติฯ

[172]

‘‘เอวํ กิจฺฉา ภโต โปโส, มาตุ อปริจารโก;

มาตริ มิจฺฉา จริตฺวาน, นิรยํ โสปปชฺชติฯ

[173]

‘‘เอวํ กิจฺฉา ภโต โปโส, ปิตุ อปริจารโก;

ปิตริ มิจฺฉา จริตฺวาน, นิรยํ โสปปชฺชติฯ

[174]

‘‘ธนาปิ ธนกามานํ, นสฺสติ อิติ เม สุตํ;

มาตรํ อปริจริตฺวาน, กิจฺฉํ วา โส นิคจฺฉติฯ

[175]

‘‘ธนาปิ ธนกามานํ, นสฺสติ อิติ เม สุตํ;

ปิตรํ อปริจริตฺวาน, กิจฺฉํ วา โส นิคจฺฉติฯ

[176]

‘‘อานนฺโท จ ปโมโท จ, สทา หสิตกีฬิตํ;

มาตรํ ปริจริตฺวาน, ลพฺภเมตํ วิชานโตฯ

[177]

‘‘อานนฺโท จ ปโมโท จ, สทา หสิตกีฬิตํ;

ปิตรํ ปริจริตฺวาน, ลพฺภเมตํ วิชานโตฯ

[178]

‘‘ทานญฺจ เปยฺยวชฺชญฺจ [ปิยวาจา จ (สี. สฺยา. ก.)], อตฺถจริยา จ ยา อิธ;

สมานตฺตตา [สมานตฺตา (ปี.)] จ ธมฺเมสุ, ตตฺถ ตตฺถ ยถารหํ;

เอเต โข สงฺคหา โลเก, รถสฺสาณีว ยายโตฯ

[179]

เอเต จ สงฺคหา นาสฺสุ, น มาตา ปุตฺตการณา;

ลเภถ มานํ ปูชํ วา [ปูชญฺจ (ปี.)], ปิตา วา ปุตฺตการณาฯ

[180]

‘‘ยสฺมา จ สงฺคหา [สงฺคเห (ที. นิ. 3.273; อ. นิ. 4.32) ตทฏฺฐกถาโย โอโลเกตพฺพา] เอเต, สมฺมเปกฺขนฺติ [สมเวกฺขนฺติ (สี. สฺยา. ปี.) อ. นิ. 4.32] ปณฺฑิตา;

ตสฺมา มหตฺตํ ปปฺโปนฺติ, ปาสํสา จ ภวนฺติ เตฯ

[181]

‘‘พฺรหฺมาติ [พฺรหฺมา หิ (ปี.)] มาตาปิตโร, ปุพฺพาจริยาติ วุจฺจเร;

อาหุเนยฺยา จ ปุตฺตานํ, ปชาย อนุกมฺปกาฯ

[182]

‘‘ตสฺมา หิ เน นมสฺเสยฺย, สกฺกเรยฺย จ ปณฺฑิโต;

อนฺเนน อโถ [มโถ (ปี.), อถ (อ. นิ. 4.63; อิติวุ. 106)] ปาเนน, วตฺเถน สยเนน จ;

อุจฺฉาทเนน นฺหาปเนน [นหาปเนน (สี. ปี.)], ปาทานํ โธวเนน จฯ

[183]

‘‘ตาย นํ ปาริจริยาย [ปริจริยาย (ปี.)], มาตาปิตูสุ ปณฺฑิตา;

อิเธว นํ ปสํสนฺติ, เปจฺจ สคฺเค ปโมทตี’’ติฯ

โสณนนฺทชาตกํ ทุติยํฯ

สตฺตตินิปาตํ นิฏฺฐิตํฯ

ตสฺสุทฺทานํ –

อถ สตฺตติมมฺหิ นิปาตวเร, สภาวนฺตุ กุสาวติราชวโร;

อถ โสณสุนนฺทวโร จ ปุน, อภิวาสิตสตฺตติมมฺหิ สุเตติฯ

21. อสีตินิปาโต

533. จูฬหํสชาตกํ (1)

[1]