‘‘อถ ทกฺขิสิ ภทฺทนฺเต, นิคฺโรธํ มธุปิปฺผลํ;

รมฺมเก สิขเร ชาตํ, สีตจฺฉายํ มโนรมํฯ

[1907]

‘‘อถ ทกฺขิสิ ภทฺทนฺเต, นาฬิกํ นาม ปพฺพตํ;

นานาทิชคณากิณฺณํ, เสลํ กิมฺปุริสายุตํฯ

[1908]

‘‘ตสฺส อุตฺตรปุพฺเพน, มุจลินฺโท นาม โส สโร;

ปุณฺฑรีเกหิ สญฺฉนฺโน, เสตโสคนฺธิเกหิ จฯ

[1909]

‘‘โส วนํ เมฆสงฺกาสํ, ธุวํ หริตสทฺทลํ;

สีโหวามิสเปกฺขีว วนสณฺฑํ วิคาหย;

ปุปฺผรุกฺเขหิ สญฺฉนฺนํ, ผลรุกฺเขหิ จูภยํฯ

[1910]

‘‘ตตฺถ พินฺทุสฺสรา วคฺคู, นานาวณฺณา พหู ทิชา;

กูชนฺตมุปกูชนฺติ, อุตุสํปุปฺผิเต ทุเมฯ

[1911]

‘‘คนฺตฺวา คิริวิทุคฺคานํ, นทีนํ ปภวานิ จ;

โส อทฺทส [ทกฺขสิ (สี. ปี.)] โปกฺขรณิํ, กรญฺชกกุธายุตํฯ

[1912]

‘‘ปุถุโลมมจฺฉากิณฺณํ, สุปติตฺถํ มโหทกํ;

สมญฺจ จตุรํสญฺจ, สาทุํ อปฺปฏิคนฺธิยํฯ

[1913]

‘‘ตสฺสา อุตฺตรปุพฺเพน, ปณฺณสาลํ อมาปย;

ปณฺณสาลํ อมาเปตฺวา, อุญฺฉาจริยาย อีหถ’’ฯ

วนปเวสนํ นามฯ

ชูชกปพฺพํ

[1914]

‘‘อหุ วาสี กลิงฺเคสุ, ชูชโก นาม พฺราหฺมโณ;

ตสฺสาสิ ทหรา ภริยา, นาเมนามิตฺตตาปนาฯ

[1915]

‘‘ตา นํ ตตฺถ คตาโวจุํ, นทิํ อุทกหาริยา;

ถิโย นํ ปริภาสิํสุ, สมาคนฺตฺวา กุตูหลาฯ

[1916]

‘‘อมิตฺตา นูน เต มาตา, อมิตฺโต นูน เต ปิตา;

เย ตํ ชิณฺณสฺส ปาทํสุ, เอวํ ทหริยํ สติํฯ

[1917]

‘‘อหิตํ วต เต ญาตี, มนฺตยิํสุ รโหคตา;

เย ตํ ชิณฺณสฺส ปาทํสุ, เอวํ ทหริยํ สติํฯ

[1918]

‘‘อมิตฺตา วต เต ญาตี, มนฺตยิํสุ รโหคตา;

เย ตํ ชิณฺณสฺส ปาทํสุ, เอวํ ทหริยํ สติํฯ

[1919]

‘‘ทุกฺกฏํ วต เต ญาตี, มนฺตยิํสุ รโหคตา;

เย ตํ ชิณฺณสฺส ปาทํสุ, เอวํ ทหริยํ สติํฯ

[1920]

‘‘ปาปกํ วต เต ญาตี, มนฺตยิํสุ รโหคตา;

เย ตํ ชิณฺณสฺส ปาทํสุ, เอวํ ทหริยํ สติํฯ

[1921]

‘‘อมนาปํ วต เต ญาตี, มนฺตยิํสุ รโหคตา;

เย ตํ ชิณฺณสฺส ปาทํสุ, เอวํ ทหริยํ สติํฯ

[1922]

‘‘อมนาปวาสํ วสิ, ชิณฺเณน ปตินา สห [เอวํ ทหริยา สตี (สี. ปี.)];

ยา ตฺวํ วสสิ ชิณฺณสฺส, มตํ เต ชีวิตา วรํฯ

[1923]

‘‘น หิ นูน ตุยฺหํ กลฺยาณิ, ปิตา มาตา จ โสภเน;

อญฺญํ ภตฺตารํ วินฺทิํสุ, เย ตํ ชิณฺณสฺส ปาทํสุ;

เอวํ ทหริยํ สติํฯ

[1924]

‘‘ทุยิฏฺฐํ เต นวมิยํ, อกตํ อคฺคิหุตฺตกํ;

เย ตํ ชิณฺณสฺส ปาทํสุ, เอวํ ทหริยํ สติํฯ

[1925]

‘‘สมเณ พฺราหฺมเณ นูน, พฺราหฺมณจริยปรายเณ;

สา ตฺวํ โลเก อภิสปิ, สีลวนฺเต พหุสฺสุเต;

ยา ตฺวํ วสสิ ชิณฺณสฺส, เอวํ ทหริยา สตีฯ

[1926]

‘‘น ทุกฺขํ อหินา ทฏฺฐํ, น ทุกฺขํ สตฺติยา หตํ;

ตญฺจ ทุกฺขญฺจ ติพฺพญฺจ, ยํ ปสฺเส ชิณฺณกํ ปติํฯ

[1927]

‘‘นตฺถิ ขิฑฺฑา นตฺถิ รติ, ชิณฺเณน ปตินา สห;

นตฺถิ อลฺลาปสลฺลาโป, ชคฺฆิตุมฺปิ [ชคฺฆิตมฺปิ (สี. ปี.)] น โสภติฯ

[1928]

‘‘ยทา จ ทหโร ทหรา, มนฺตยนฺติ [มนฺตยิํสุ (สฺยา. ก.)] รโหคตา;

สพฺเพสํ โสกา นสฺสนฺติ, เย เกจิ หทยสฺสิตาฯ

[1929]

‘‘ทหรา ตฺวํ รูปวตี, ปุริสานํภิปตฺถิตา;

คจฺฉ ญาติกุเล อจฺฉ, กิํ ชิณฺโณ รมยิสฺสติ’’ฯ

[1930]

‘‘น เต พฺราหฺมณ คจฺฉามิ, นทิํ อุทกหาริยา;

ถิโย มํ ปริภาสนฺติ, ตยา ชิณฺเณน พฺราหฺมณ’’ฯ

[1931]

‘‘มา เม ตฺวํ อกรา กมฺมํ, มา เม อุทกมาหริ;

อหํ อุทกมาหิสฺสํ, มา โภติ กุปิตา อหุ’’ฯ

[1932]

‘‘นาหํ ตมฺหิ กุเล ชาตา, ยํ ตฺวํ อุทกมาหเร;

เอวํ พฺราหฺมณ ชานาหิ, น เต วจฺฉามหํ ฆเรฯ

[1933]

‘‘สเจ เม ทาสํ ทาสิํ วา, นานยิสฺสสิ พฺราหฺมณ;

เอวํ พฺราหฺมณ ชานาหิ, น เต วจฺฉามิ สนฺติเก’’ฯ

[1934]

‘‘นตฺถิ เม สิปฺปฐานํ วา, ธนํ ธญฺญญฺจ พฺราหฺมณิ;

กุโตหํ ทาสํ ทาสิํ วา, อานยิสฺสามิ โภติยา;

อหํ โภติํ อุปฏฺฐิสฺสํ, มา โภติ กุปิตา อหุ’’ฯ

[1935]

‘‘เอหิ เต อหมกฺขิสฺสํ, ยถา เม วจนํ สุตํ;

เอส เวสฺสนฺตโร ราชา, วงฺเก วสติ ปพฺพเตฯ

[1936]

‘‘ตํ ตฺวํ คนฺตฺวาน ยาจสฺสุ, ทาสํ ทาสิญฺจ พฺราหฺมณ;

โส เต ทสฺสติ ยาจิโต, ทาสํ ทาสิญฺจ ขตฺติโย’’ฯ

[1937]

‘‘ชิณฺโณหมสฺมิ ทุพฺพโล [อพโล (สี. ปี. ก.)], ทีโฆ จทฺธา สุทุคฺคโม;

มา โภติ ปฏิเทเวสิ, มา จ ตฺวํ [มา โภติ (สฺยา. ก.)] วิมนา อหุ;

อหํ โภติํ อุปฏฺฐิสฺสํ, มา โภติ กุปิตา อหุ’’ฯ

[1938]

‘‘ยถา อคนฺตฺวา สงฺคามํ, อยุทฺโธว ปราชิโต;

เอวเมว ตุวํ พฺรหฺเม, อคนฺตฺวาว ปราชิโตฯ

[1939]

‘‘สเจ เม ทาสํ ทาสิํ วา, นานยิสฺสสิ พฺราหฺมณ;

เอวํ พฺราหฺมณ ชานาหิ, น เต วจฺฉามหํ ฆเร;

อมนาปํ เต กริสฺสามิ, ตํ เต ทุกฺขํ ภวิสฺสติฯ

[1940]

‘‘นกฺขตฺเต อุตุปุพฺเพสุ, ยทา มํ ทกฺขิสิลงฺกตํ;

อญฺเญหิ สทฺธิํ รมมานํ, ตํ เต ทุกฺขํ ภวิสฺสติฯ

[1941]

‘‘อทสฺสเนน มยฺหํ เต, ชิณฺณสฺส ปริเทวโต;

ภิยฺโย วงฺกา จ ปลิตา, พหู เหสฺสนฺติ พฺราหฺมณ’’ฯ

[1942]

‘‘ตโต โส พฺราหฺมโณ ภีโต, พฺราหฺมณิยา วสานุโค;

อฏฺฏิโต กามราเคน, พฺราหฺมณิํ เอตทพฺรวิ’’ฯ

[1943]

‘‘ปาเถยฺยํ เม กโรหิ ตฺวํ, สํกุลฺยา สคุฬานิ จ [สงฺกุลา สงฺคุฬานิ จ (สฺยา.), องฺคุฬา สกลานิ จ (ก.)];

มธุปิณฺฑิกา จ สุกตาโย, สตฺตุภตฺตญฺจ พฺราหฺมณิฯ

[1944]

‘‘อานยิสฺสํ เมถุนเก, อุโภ ทาสกุมารเก;

เต ตํ ปริจริสฺสนฺติ, รตฺตินฺทิวมตนฺทิตา’’ฯ

[1945]

‘‘อิทํ วตฺวา พฺรหฺมพนฺธุ, ปฏิมุญฺจิ อุปาหนา;

ตโต โส มนฺตยิตฺวาน, ภริยํ กตฺวา ปทกฺขิณํฯ

[1946]

‘‘ปกฺกามิ โส รุณฺณมุโข, พฺราหฺมโณ สหิตพฺพโต;

สิวีนํ นครํ ผีตํ, ทาสปริเยสนํ จรํ’’ฯ

[1947]

‘‘โส ตตฺถ คนฺตฺวา อวจ [อวจาสิ (สฺยา. ก.)], เย ตตฺถาสุํ สมาคตา;

กุหิํ เวสฺสนฺตโร ราชา, กตฺถ ปสฺเสมุ ขตฺติยํ’’ฯ

[1948]

‘‘เต ชนา ตํ อวจิํสุ, เย ตตฺถาสุํ สมาคตา;

ตุมฺเหหิ พฺรหฺเม ปกโต, อติทาเนน ขตฺติโย;

ปพฺพาชิโต สกา รฏฺฐา, วงฺเก วสติ ปพฺพเตฯ

[1949]

‘‘ตุมฺเหหิ พฺรหฺเม ปกโต, อติทาเนน ขตฺติโย;

อาทาย ปุตฺตทารญฺจ, วงฺเก วสติ ปพฺพเต’’ฯ

[1950]

‘‘โส โจทิโต พฺราหฺมณิยา, พฺราหฺมโณ กามคิทฺธิมา;

อฆํ ตํ ปฏิเสวิตฺถ, วเน วาฬมิคากิณฺเณ;

ขคฺคทีปินิเสวิเตฯ

[1951]

‘‘อาทาย เพฬุวํ ทณฺฑํ, อคฺคิหุตฺตํ กมณฺฑลุํ;

โส ปาวิสิ พฺรหารญฺญํ, ยตฺถ อสฺโสสิ กามทํฯ

[1952]

‘‘ตํ ปวิฏฺฐํ พฺรหารญฺญํ, โกกา นํ ปริวารยุํ;

วิกฺกนฺทิ โส วิปฺปนฏฺโฐ, ทูเร ปนฺถา อปกฺกมิฯ

[1953]

‘‘ตโต โส พฺราหฺมโณ คนฺตฺวา, โภคลุทฺโธ อสญฺญโต;

วงฺกสฺโสโรหเณ นฏฺเฐ, อิมา คาถา อภาสถ’’ฯ

[1954]

‘‘โก ราชปุตฺตํ นิสภํ, ชยนฺตมปราชิตํ;

ภเย เขมสฺส ทาตารํ, โก เม เวสฺสนฺตรํ วิทูฯ

[1955]

‘‘โย ยาจตํ ปติฏฺฐาสิ, ภูตานํ ธรณีริว;

ธรณูปมํ มหาราชํ, โก เม เวสฺสนฺตรํ วิทูฯ

[1956]

‘‘โย ยาจตํ คตี อาสิ, สวนฺตีนํว สาคโร;

สาครูปมํ [อุทธูปมํ (สี. สฺยา. ปี.), ตถูปมํ (ก.)] มหาราชํ, โก เม เวสฺสนฺตรํ วิทูฯ

[1957]

‘‘กลฺยาณติตฺถํ สุจิมํ, สีตูทกํ มโนรมํ;

ปุณฺฑรีเกหิ สญฺฉนฺนํ, ยุตฺตํ กิญฺชกฺขเรณุนา;

รหทูปมํ [สรูปมํ (ก.)] มหาราชํ, โก เม เวสฺสนฺตรํ วิทูฯ

[1958]

‘‘อสฺสตฺถํว ปเถ ชาตํ, สีตจฺฉายํ มโนรมํ;

สนฺตานํ วิสเมตารํ, กิลนฺตานํ ปฏิคฺคหํ;

ตถูปมํ มหาราชํ, โก เม เวสฺสนฺตรํ วิทูฯ

[1959]

‘‘นิคฺโรธํว ปเถ ชาตํ, สีตจฺฉายํ มโนรมํ;

สนฺตานํ วิสเมตารํ, กิลนฺตานํ ปฏิคฺคหํ;

ตถูปมํ มหาราชํ, โก เม เวสฺสนฺตรํ วิทูฯ

[1960]

‘‘อมฺพํ อิว ปเถ ชาตํ, สีตจฺฉายํ มโนรมํ;

สนฺตานํ วิสเมตารํ, กิลนฺตานํ ปฏิคฺคหํ;

ตถูปมํ มหาราชํ, โก เม เวสฺสนฺตรํ วิทูฯ

[1961]

‘‘สาลํ อิว ปเถ ชาตํ, สีตจฺฉายํ มโนรมํ;

สนฺตานํ วิสเมตารํ, กิลนฺตานํ ปฏิคฺคหํ;

ตถูปมํ มหาราชํ, โก เม เวสฺสนฺตรํ วิทูฯ

[1962]

‘‘ทุมํ อิว ปเถ ชาตํ, สีตจฺฉายํ มโนรมํ;

สนฺตานํ วิสเมตารํ, กิลนฺตานํ ปฏิคฺคหํ;

ตถูปมํ มหาราชํ, โก เม เวสฺสนฺตรํ วิทูฯ

[1963]

‘‘เอวญฺจ เม วิลปโต, ปวิฏฺฐสฺส พฺรหาวเน;

อหํ ชานนฺติ โย วชฺชา, นนฺทิํ โส ชนเย มมฯ

[1964]

‘‘เอวญฺจ เม วิลปโต, ปวิฏฺฐสฺส พฺรหาวเน;

อหํ ชานนฺติ โย วชฺชา, ตาย โส เอกวาจาย;

ปสเว ปุญฺญํ อนปฺปกํ’’ฯ

[1965]

‘‘ตสฺส เจโต ปฏิสฺโสสิ, อรญฺเญ ลุทฺทโก จรํ;

ตุมฺเหหิ พฺรหฺเม ปกโต, อติทาเนน ขตฺติโย;

ปพฺพาชิโต สกา รฏฺฐา, วงฺเก วสติ ปพฺพเตฯ

[1966]

‘‘ตุมฺเหหิ พฺรหฺเม ปกโต, อติทาเนน ขตฺติโย;

อาทาย ปุตฺตทารญฺจ, วงฺเก วสติ ปพฺพเตฯ

[1967]

‘‘อกิจฺจการี ทุมฺเมโธ, รฏฺฐา ปวนมาคโต;

ราชปุตฺตํ คเวสนฺโต, พโก มจฺฉมิโวทเกฯ

[1968]

‘‘ตสฺส ตฺยาหํ น ทสฺสามิ, ชีวิตํ อิธ พฺราหฺมณ;

อยญฺหิ เต มยา นุนฺโน [มยา’รุฬฺโห (ก.)], สโร ปิสฺสติ โลหิตํฯ

[1969]

‘‘สิโร เต วชฺฌยิตฺวาน, หทยํ เฉตฺวา สพนฺธนํ;

ปนฺถสกุณํ [พนฺธสกุณํ (ก.)] ยชิสฺสามิ, ตุยฺหํ มํเสน พฺราหฺมณฯ

[1970]

‘‘ตุยฺหํ มํเสน เมเทน, มตฺถเกน จ พฺราหฺมณ;

อาหุติํ ปคฺคเหสฺสามิ, เฉตฺวาน หทยํ ตวฯ

[1971]

‘‘ตํ เม สุยิฏฺฐํ สุหุตํ, ตุยฺหํ มํเสน พฺราหฺมณ;

น จ ตฺวํ ราชปุตฺตสฺส, ภริยํ ปุตฺเต จ เนสฺสสิ’’ฯ

[1972]

‘‘อวชฺโฌ พฺราหฺมโณ ทูโต, เจตปุตฺต สุโณหิ เม;

ตสฺมา หิ ทูตํ น หนฺติ, เอส ธมฺโม สนนฺตโนฯ

[1973]

‘‘นิชฺฌตฺตา สิวโย สพฺเพ, ปิตา นํ ทฏฺฐุมิจฺฉติ;

มาตา จ ทุพฺพลา ตสฺส, อจิรา จกฺขูนิ ชียเรฯ

[1974]

‘‘เตสาหํ ปหิโต ทูโต, เจตปุตฺต สุโณหิ เม;

ราชปุตฺตํ นยิสฺสามิ, ยทิ ชานาสิ สํส เมฯ

‘‘ปิยสฺส เม ปิโย ทูโต, ปุณฺณปตฺตํ ททามิ เต’’;

[1975]

‘‘อิมญฺจ มธุโน ตุมฺพํ, มิคสตฺถิญฺจ พฺราหฺมณ;

ตญฺจ เต เทสมกฺขิสฺสํ, ยตฺถ สมฺมติ กามโท’’ฯ

ชูชกปพฺพํ นามฯ

จูฬวนวณฺณนา

[1976]

‘‘เอส เสโล มหาพฺรหฺเม, ปพฺพโต คนฺธมาทโน;

ยตฺถ เวสฺสนฺตโร ราชา, สห ปุตฺเตหิ สมฺมติฯ

[1977]

‘‘ธาเรนฺโต พฺราหฺมณวณฺณํ, อาสทญฺจ [อาสฏญฺจ (ก.)] มสํ ชฏํ;

จมฺมวาสี ฉมา เสติ, ชาตเวทํ นมสฺสติฯ

[1978]

‘‘เอเต นีลา ปทิสฺสนฺติ, นานาผลธรา ทุมา;

อุคฺคตา อพฺภกูฏาว, นีลา อญฺชนปพฺพตาฯ

[1979]

‘‘ธวสฺสกณฺณา ขทิรา, สาลา ผนฺทนมาลุวา;

สมฺปเวธนฺติ วาเตน, สกิํ ปีตาว มาณวาฯ

[1980]

‘‘อุปริ ทุมปริยาเยสุ, สงฺคีติโยว สุยฺยเร;

นชฺชุหา โกกิลสงฺฆา [โกกิลา สิงฺฆา (ก.)], สมฺปตนฺติ ทุมา ทุมํฯ

[1981]

‘‘อวฺหยนฺเตว คจฺฉนฺตํ, สาขาปตฺตสมีริตา;

รมยนฺเตว อาคนฺตํ, โมทยนฺติ นิวาสินํ;

ยตฺถ เวสฺสนฺตโร ราชา, สห ปุตฺเตหิ สมฺมติฯ

[1982]

‘‘ธาเรนฺโต พฺราหฺมณวณฺณํ, อาสทญฺจ มสํ ชฏํ;

จมฺมวาสี ฉมา เสติ, ชาตเวทํ นมสฺสติฯ

[1983]

‘‘อมฺพา กปิตฺถา ปนสา, สาลา ชมฺพู วิภีตกา;

หรีตกี อามลกา, อสฺสตฺถา พทรานิ จฯ

[1984]

‘‘จารุติมฺพรุกฺขา เจตฺถ, นิคฺโรธา จ กปิตฺถนา;

มธุมธุกา เถวนฺติ, นีเจ ปกฺกา จุทุมฺพราฯ

[1985]

‘‘ปาเรวตา ภเวยฺยา จ, มุทฺทิกา จ มธุตฺถิกา;

มธุํ อเนลกํ ตตฺถ, สกมาทาย ภุญฺชเรฯ

[1986]