วนปเวสนํ
[1869]
‘‘ยทิ เกจิ มนุชา เอนฺติ, อนุมคฺเค ปฏิปเถ;
มคฺคํ เต ปฏิปุจฺฉาม, กุหิํ วงฺกตปพฺพโตฯ
[1870]
‘‘เต ตตฺถ อมฺเห ปสฺสิตฺวา, กลุนํ ปริเทวยุํ;
ทุกฺขํ เต ปฏิเวเทนฺติ, ทูเร วงฺกตปพฺพโต’’ฯ
[1871]
‘‘ยทิ ปสฺสนฺติ ปวเน, ทารกา ผลิเน [ผลิเต (สี. สฺยา. ปี.)] ทุเม;
เตสํ ผลานํ เหตุมฺหิ, อุปโรทนฺติ ทารกาฯ
[1872]
‘‘โรทนฺเต ทารเก ทิสฺวา, อุพฺพิทฺธา [อุพฺพิคฺคา (สี. สฺยา. ปี.)] วิปุลา ทุมา;
สยเมโวนมิตฺวาน, อุปคจฺฉนฺติ ทารเกฯ
[1873]
‘‘อิทํ อจฺเฉรกํ ทิสฺวา, อพฺภุตํ โลมหํสนํ;
สาธุการํ ปวตฺเตสิ, มทฺที สพฺพงฺคโสภนาฯ
[1874]
‘‘อจฺเฉรํ วต โลกสฺมิํ, อพฺภุตํ โลมหํสนํ;
เวสฺสนฺตรสฺส เตเชน, สยเมโวนตา ทุมา’’ฯ
[1875]
‘‘สงฺขิปิํสุ ปถํ ยกฺขา, อนุกมฺปาย ทารเก;
นิกฺขนฺตทิวเสเนว, เจตรฏฺฐํ อุปาคมุํ’’ฯ
[1876]
‘‘เต คนฺตฺวา ทีฆมทฺธานํ, เจตรฏฺฐํ อุปาคมุํ;
อิทฺธํ ผีตํ ชนปทํ, พหุมํสสุโรทนํ’’ฯ
[1877]
‘‘เจติโย ปริวาริํสุ, ทิสฺวา ลกฺขณมาคตํ;
สุขุมาลี วต อยฺยา, ปตฺติกา ปริธาวติฯ
[1878]
‘‘วยฺหาหิ ปริยายิตฺวา, สิวิกาย รเถน จ;
สาชฺช มทฺที อรญฺญสฺมิํ, ปตฺติกา ปริธาวติ’’ฯ
[1879]
‘‘ตํ ทิสฺวา เจตปาโมกฺขา, โรทมานา อุปาคมุํ;
กจฺจิ นุ เทว กุสลํ, กจฺจิ เทว อนามยํ;
กจฺจิ ปิตา อโรโค เต, สิวีนญฺจ อนามยํฯ
[1880]
‘‘โก เต พลํ มหาราช, โก นุ เต รถมณฺฑลํ;
อนสฺสโก อรถโก, ทีฆมทฺธานมาคโต;
กจฺจามิตฺเตหิ ปกโต, อนุปฺปตฺโตสิมํ ทิสํ’’ฯ
[1881]
‘‘กุสลญฺเจว เม สมฺม, อโถ สมฺม อนามยํ;
อโถ ปิตา อโรโค เม, สิวีนญฺจ อนามยํฯ
[1882]
‘‘อหญฺหิ กุญฺชรํ ทชฺชํ, อีสาทนฺตํ อุรูฬฺหวํ;
เขตฺตญฺญุํ สพฺพยุทฺธานํ, สพฺพเสตํ คชุตฺตมํฯ
[1883]
‘‘ปณฺฑุกมฺพลสญฺฉนฺนํ, ปภินฺนํ สตฺตุมทฺทนํ;
ทนฺติํ สวาฬพีชนิํ, เสตํ เกลาสสาทิสํฯ
[1884]
‘‘สเสตจฺฉตฺตํ สอุปาเธยฺยํ, สาถปฺปนํ สหตฺถิปํ;
อคฺคยานํ ราชวาหิํ, พฺราหฺมณานํ อทาสหํฯ
[1885]
‘‘ตสฺมิํ เม สิวโย กุทฺธา, ปิตา จุปหโตมโน;
อวรุทฺธสิ มํ ราชา, วงฺกํ คจฺฉามิ ปพฺพตํ;
โอกาสํ สมฺมา ชานาถ, วเน ยตฺถ วสามเส’’ฯ
[1886]
‘‘สฺวาคตํ เต มหาราช, อโถ เต อทุราคตํ;
อิสฺสโรสิ อนุปฺปตฺโต, ยํ อิธตฺถิ ปเวทยฯ
[1887]
‘‘สากํ ภิสํ มธุํ มํสํ, สุทฺธํ สาลินโมทนํ;
ปริภุญฺช มหาราช, ปาหุโน โนสิ อาคโต’’ฯ
[1888]
‘‘ปฏิคฺคหิตํ ยํ ทินฺนํ, สพฺพสฺส อคฺฆิยํ กตํ;
อวรุทฺธสิ มํ ราชา, วงฺกํ คจฺฉามิ ปพฺพตํ;
โอกาสํ สมฺมา ชานาถ, วเน ยตฺถ วสามเส’’ฯ
[1889]
‘‘อิเธว ตาว อจฺฉสฺสุ, เจตรฏฺเฐ รเถสภ;
ยาว เจตา คมิสฺสนฺติ, รญฺโญ สนฺติก ยาจิตุํฯ
[1890]
‘‘นิชฺฌาเปตุํ มหาราชํ, สิวีนํ รฏฺฐวฑฺฒนํ;
ตํ ตํ เจตา ปุรกฺขตฺวา, ปตีตา ลทฺธปจฺจยา;
ปริวาเรตฺวาน คจฺฉนฺติ, เอวํ ชานาหิ ขตฺติย’’ฯ
[1891]
‘‘มา โว รุจฺจิตฺถ คมนํ, รญฺโญ สนฺติก ยาจิตุํ;
นิชฺฌาเปตุํ มหาราชํ, ราชาปิ ตตฺถ นิสฺสโรฯ
[1892]
‘‘อจฺจุคฺคตา หิ สิวโย, พลคฺคา เนคมา จ เย;
เต วิธํเสตุมิจฺฉนฺติ, ราชานํ มม การณา’’ฯ
[1893]
‘‘สเจ เอสา ปวตฺเตตฺถ, รฏฺฐสฺมิํ รฏฺฐวฑฺฒน;
อิเธว รชฺชํ กาเรหิ, เจเตหิ ปริวาริโตฯ
[1894]
‘‘อิทฺธํ ผีตญฺจิทํ รฏฺฐํ, อิทฺโธ ชนปโท มหา;
มติํ กโรหิ ตฺวํ เทว, รชฺชสฺส มนุสาสิตุํ’’ฯ
[1895]
‘‘น เม ฉนฺโท มติ อตฺถิ, รชฺชสฺส อนุสาสิตุํ;
ปพฺพาชิตสฺส รฏฺฐสฺมา, เจตปุตฺตา สุณาถ เมฯ
[1896]
‘‘อตุฏฺฐา สิวโย อาสุํ, พลคฺคา เนคมา จ เย;
ปพฺพาชิตสฺส รฏฺฐสฺมา, เจตา รชฺเชภิเสจยุํฯ
[1897]
‘‘อสมฺโมทิยมฺปิ โว อสฺส, อจฺจนฺตํ มม การณา;
สิวีหิ ภณฺฑนญฺจาปิ, วิคฺคโห เม น รุจฺจติฯ
[1898]
‘‘อถสฺส ภณฺฑนํ โฆรํ, สมฺปหาโร อนปฺปโก;
เอกสฺส การณา มยฺหํ, หิํเสยฺย พหุโก ชโนฯ
[1899]
‘‘ปฏิคฺคหิตํ ยํ ทินฺนํ, สพฺพสฺส อคฺฆิยํ กตํ;
อวรุทฺธสิ มํ ราชา, วงฺกํ คจฺฉามิ ปพฺพตํ;
โอกาสํ สมฺมา ชานาถ, วเน ยตฺถ วสามเส’’ฯ
[1900]
‘‘ตคฺฆ เต มยมกฺขาม, ยถาปิ กุสลา ตถา;
ราชิสี ยตฺถ สมฺมนฺติ, อาหุตคฺคี สมาหิตาฯ
[1901]
‘‘เอส เสโล มหาราช, ปพฺพโต คนฺธมาทโน;
ยตฺถ ตฺวํ สห ปุตฺเตหิ, สห ภริยาย จจฺฉสิฯ
[1902]
‘‘ตํ เจตา อนุสาสิํสุ, อสฺสุเนตฺตา รุทํมุขา;
อิโต คจฺฉ มหาราช, อุชุํ เยนุตฺตรา มุโขฯ
[1903]
‘‘อถ ทกฺขิสิ ภทฺทนฺเต, เวปุลฺลํ นาม ปพฺพตํ;
นานาทุมคณากิณฺณํ, สีตจฺฉายํ มโนรมํฯ
[1904]
‘‘ตมติกฺกมฺม ภทฺทนฺเต, อถ ทกฺขิสิ อาปคํ;
นทิํ เกตุมติํ นาม, คมฺภีรํ คิริคพฺภรํฯ
[1905]
‘‘ปุถุโลมมจฺฉากิณฺณํ, สุปติตฺถํ มโหทกํ;
ตตฺถ นฺหตฺวา ปิวิตฺวา จ, อสฺสาเสตฺวา สปุตฺตเกฯ
[1906]
‘‘อถ ทกฺขิสิ ภทฺทนฺเต, นิคฺโรธํ มธุปิปฺผลํ;
รมฺมเก สิขเร ชาตํ, สีตจฺฉายํ มโนรมํฯ
[1907]
‘‘อถ ทกฺขิสิ ภทฺทนฺเต, นาฬิกํ นาม ปพฺพตํ;
นานาทิชคณากิณฺณํ, เสลํ กิมฺปุริสายุตํฯ
[1908]
‘‘ตสฺส อุตฺตรปุพฺเพน, มุจลินฺโท นาม โส สโร;
ปุณฺฑรีเกหิ สญฺฉนฺโน, เสตโสคนฺธิเกหิ จฯ
[1909]
‘‘โส วนํ เมฆสงฺกาสํ, ธุวํ หริตสทฺทลํ;
สีโหวามิสเปกฺขีว วนสณฺฑํ วิคาหย;
ปุปฺผรุกฺเขหิ สญฺฉนฺนํ, ผลรุกฺเขหิ จูภยํฯ
[1910]
‘‘ตตฺถ พินฺทุสฺสรา วคฺคู, นานาวณฺณา พหู ทิชา;
กูชนฺตมุปกูชนฺติ, อุตุสํปุปฺผิเต ทุเมฯ
[1911]
‘‘คนฺตฺวา คิริวิทุคฺคานํ, นทีนํ ปภวานิ จ;
โส อทฺทส [ทกฺขสิ (สี. ปี.)] โปกฺขรณิํ, กรญฺชกกุธายุตํฯ
[1912]
‘‘ปุถุโลมมจฺฉากิณฺณํ, สุปติตฺถํ มโหทกํ;
สมญฺจ จตุรํสญฺจ, สาทุํ อปฺปฏิคนฺธิยํฯ
[1913]
‘‘ตสฺสา อุตฺตรปุพฺเพน, ปณฺณสาลํ อมาปย;
ปณฺณสาลํ อมาเปตฺวา, อุญฺฉาจริยาย อีหถ’’ฯ
วนปเวสนํ นามฯ
ชูชกปพฺพํ
[1914]
‘‘อหุ วาสี กลิงฺเคสุ, ชูชโก นาม พฺราหฺมโณ;
ตสฺสาสิ ทหรา ภริยา, นาเมนามิตฺตตาปนาฯ
[1915]
‘‘ตา นํ ตตฺถ คตาโวจุํ, นทิํ อุทกหาริยา;
ถิโย นํ ปริภาสิํสุ, สมาคนฺตฺวา กุตูหลาฯ
[1916]
‘‘อมิตฺตา นูน เต มาตา, อมิตฺโต นูน เต ปิตา;
เย ตํ ชิณฺณสฺส ปาทํสุ, เอวํ ทหริยํ สติํฯ
[1917]