เมนู

8. เมณฑกปัญหาชาดก



ว่าด้วยเมณฑกปัญหา


[1686] ความที่สัตว์เหล่าใดในโลกนี้ เป็น
สหายกันแม้จะไปด้วยกันเพียง 7 ก้าว มิได้เคยมีมา
ในกาลไหน ๆ เลย สัตว์ทั้ง 2 นั้นซึ่งเป็นศัตรูกัน
กลับเป็นสหายกัน ย่อมประพฤติเพื่อความคุ้นเคยกัน
เพราะเหตุอะไร.

[1687] ในเวลาอาหารเช้าวันนี้ ถ้าท่านทั้งหลาย
ไม่สามารถจะแก้ปัญหานี้ของเราได้ เราจักขับไล่ท่าน
ทุกคนให้ออกไปจากเเว่นแคว้นของเรา เพราะเราไม่
ต้องการคนโง่เขลา.

[1688] เมื่อสมาคมแห่งมหาชนอึกทึก เมื่อ
ชุมนุมชนเกิดโกลาหลอยู่ ข้าพระองค์ทั้งหลายมีใจ
ฟุ้งซ่าน จิตไม่แน่วแน่ ก็ไม่สามารถจะพยากรณ์
ปัญหานั้นได้.

[1689] ข้าแต่พระจอมประชาชน นักปราชญ์
ทั้งหลายมีจิตมีอารมณ์อันเดียวเทียว คนหนึ่ง ๆ อยู่ใน
ที่ลับ คิดเนื้อความทั้งหลายพิจารณาอยู่ในสถานที่
เงียบสงัด ภายหลังจึงจักกราบทูลแก้เนื้อความข้อนั้น
พระเจ้าข้า.

[1690] เนื้อแพะ เป็นที่รักเป็นที่พอใจแห่งบุตร
อำมาตย์และราชโอรสทั้งหลาย ชนเหล่านั้นย่อมไม่
บริโภคเนื้อสุนัข ครั้งนี้ มิตรธรรมแห่งแพะกับสุนัข
มีต่อกัน.

[1691] ชนทั้งหลายย่อมใช้หนึ่งแพะเป็นเครื่อง
ลาดบนหลังม้า เพราะเหตุแห่งความสุข แต่ไม่ใช้
หนังสุนัขเป็นเครื่องลาดบนหลังม้า ครั้งนี้มิตรธรรม
แห่งแพะกับสุนัขมีต่อกัน.

[1692] แพะมีเขาอันโค้งจริง แต่สุนัขไม่มีเขา
เลย แพะกินหญ้า สุนัขกินเนื้อ ครั้งนี้มิตรธรรมแห่ง
แพะกับสุนัขมีต่อกัน.

[1693] แพะกินหญ้า กินใบไม้ ส่วนสุนัขไม่
กินหญ้าไม่กินใบไม้ สุนัขจับกระต่ายหรือแมวกิน
ครั้งนี้ มิตรธรรมแห่งแพะกับสุนัขมีต่อกัน.

[1694] แพะมี 4 เท้า 8 กีบ มีกายไม่ปรากฏ
สุนัขนี้นำหญ้ามาเพื่อแพะนี้ แพะนี้ก็นำเนื้อมาเพื่อ
สุนัขโน้น.

[1695] นัยว่า พระผู้เป็นจอมประชานิกรผู้
ประเสริฐกว่าชาววิเทหรัฐ ประทับอยู่บนปราสาทอัน
ประเสริฐ ได้ทอดพระเนตรเห็นการนำอาหารมาแลก
กันกินโดยประจักษ์ และได้ทอดพระเนตรเห็นมิตร-
ธรรมแห่งสุนัขกับแพะด้วยพระองค์เอง.

[1696] เป็นลาภของเราไม่ใช่น้อยเลย ที่มี
บัณฑิตเช่นนี้อยู่ในราชสกุล เพราะว่านักปราชญ์
ทั้งหลายย่อมแทงตลอด ซึ่งเนื้อความแห่งปัญหาอัน
ลึกซึ้ง ละเอียด ด้วยคำสุภาษิต.

[1697] เรามีความพอใจเป็นอย่างยิ่งด้วยคำ
สุภาษิตจะให้รถเทียมด้วยม้าอัสดรคนละหนึ่งคัน และ
บ้านส่วยอันเจริญคนละหนึ่งบ้าน แก่ท่านทั้งหลาย
ผู้เป็นบัณฑิตทุกคน.

จบเมณฑกปัญหาชาดกที่ 8

อรรถกถาเมณฑกปัญหาชาดก


เมณฺฑกปญฺหา อุมฺมงฺคชาตเก อาวีภวสฺสตีติ

เมณฑกปัญหา
จักมีอย่างแจ่มแจ้งในอุมมังคชาดก.1
จบอรรถกถาเมณฑกปัญหาชาดก
ดูพระสูตรและอรรถกถาแปล ขุททกนิกาย ชาดก เล่มที่ 4 ภาคที่ 2 หน้า 426