8. ตักกลชาดก

ว่าด้วยการเลี้ยงดูบิดามารดา

[1403] แน่ะพ่อ เจ้ากล่าวกระทบกระเทียบขู่
เข็ญพ่อด้วยวาจาหยาบคาย เจ้าเป็นลูกที่เกิด
แต่อกของพ่อ แต่หาได้มีความอนุเคราะห์เกื้อ-
กูลแก่พ่อไม่.
[1404] ข้าแต่พ่อ มิใช่ว่าฉันจะไม่มีความเกื้อกูล
อนุเคราะห์แก่พ่อ แม้ฉันก็มีความเกื้อกูลอนุ-
เคราะห์แต่พ่อ แต่เพราะฉันไม่กล้าจะห้ามพ่อ
ผู้ทำบาปกรรมโดยตรงได้ จึงได้พูดกระทบ-
กระเทียบเช่นนั้น.
[1405] ท่านสวิฏฐกะ ผู้ใดเป็นคนมีธรรมอัน
ลามก เบียดเบียนมารดาหรือบิดา ผู้ไม่ประ
ทุษร้าย ผู้นั้นครั้นตายไปภายหน้า ย่อมเข้าถึง
นรกโดยไม่ต้องสงสัย.
[1406] ท่านสวิฏฐกะ ผู้ใดบำรุงเลี้ยงมารดาบิดา
ด้วยข้าวน้ำ ผู้นั้นครั้นตายไปภายหน้า เข้าถึง
สุคติโดยไม่ต้องสงสัย.

[1407] แน่ะพ่อ เจ้าจะเป็นผู้ไม่มีความเกื้อกูล
อนุเคราะห์แก่พ่อก็หาไม่ เจ้าชื่อว่าเป็นผู้มี
ความเกื้อกูลอนุเคราะห์แก่พ่อแล้ว แต่พ่อถูก
แม่ของเจ้าว่ากล่าว จึงได้กระทำกรรมที่หยาบ
คายเช่นนี้.
[1408] หญิงชั่วผู้เป็นเมียของพ่อ เป็นแม่บัง-
เกิดเกล้าของตัวฉัน พ่อจงขับไล่ไปเสียจาก
เรือนของตน เพราะแม่จะทำทุกข์อย่างอื่นมา
ให้พ่ออีก.
[1409] หญิงชั่วผู้เป็นเมียของพ่อ เป็นแม่บัง-
เกิดเกล้าของตัวฉัน ซึ่งมีใจบาปนั้น ถูก
ทรมานดังช้างพังที่นายควาญฝึกให้อยู่ในอำนาจ
แล้ว จงกลับมาเรือนเถิด.
จบ ตักกลชาดกที่ 8

อรรถกถาตักกลชาดกที่ 8

พระศาสดาเมื่อประทับอยู่ ณ พระวิหารเชตวัน ทรงปรารภ
บุรุษผู้เลี้ยงบิดาคนหนึ่ง จึงตรัสเรื่องนี้ มีคำเริ่มต้นว่า น ตกฺกลา
สนฺติ ดังนี้.
ได้ยินว่า บุรุษนั้นเป็นลูกคนสุดท้องในตระกูลยากจนตระกูล
หนึ่ง เมื่อมารดาตายแล้ว เขาลุกขึ้นแต่เช้า ทำการปฏิบัติบิดามีให้ไม้
สีฟันแลน้ำบ้วนปากเป็นต้น จัดอาหารมีข้าวยาคูแลภัตเป็นอาทิ โดย
สมควรแก่ทรัพย์ที่ตนได้มาด้วยการรับจ้างและการไถ บำรุงเลี้ยงบิดา
ครั้งนั้น บิดาพูดกะเขาว่า ลูกรัก เจ้าคนเดียวทำการงานทั้งภายในภาย
นอก พ่อจักนำนางกุลทาริกามาให้เจ้าสักคนหนึ่ง นางจักได้ช่วยทำการ-
งานในเรือน. เขากล่าวว่า ข้าแต่พ่อ ขึ้นชื่อว่าสตรีมาเรือนแล้ว คงจัก
ไม่ทำความสุขใจให้แก่ฉันและพ่อได้ ขอพ่ออย่าได้คิดเช่นนี้เลยฉันจัก
เลี้ยงดูพ่อจนตลอดชีวิต เมื่อพ่อล่วงลับไปแล้วฉันจักบวช. ลำดับนั้น
บิดาได้นำนางกุลทาริกาคนหนึ่งมาให้ทั้ง ๆ ที่เขาไม่ต้องการเลย นางได้มี
อุปการะและเคารพยำเกรงต่อพ่อผัวและผัว ฝ่ายผัวก็ยินดีต่อนางว่า เป็น
ผู้อุปการะต่อบิดาของตน จึงนำของที่ชอบ ๆ ใจ ซึ่งได้มา ๆ มามอบให้
แม้นางก็ได้น้อมนำเข้าไปให้พ่อผัวทั้งสิ้น.
ต่อมา นางคิดว่า สามีของเราได้อะไรมา ก็มิได้ให้แก่บิดา ให้
แก่เราผู้เดียวเท่านั้น เขาคงไม่มีความรักในบิดาเป็นแน่ เราจักใช้อุบาย