นวกนิบาตชาดก

1. คิชฌชาดก

ว่าด้วยผู้ไม่ทำตามคำสอนย่อมพินาศ

ภูเขาและป่าไม้ทั้งหลาย.
[1211] ก็ได้เห็นแผ่นดินมีทะเลล้อมรอบ กลม
ดุจกงจักรเหมือนคำของบิดาบอกไว้.
[1212] นกแร้งสุปัตก็บินล่วงเลยที่นั้น ไปเบื้อง
หน้าอีก ยอดลมแรงแข็งกล้า ได้ประหารนก
แร้งสุปัตผู้มีกำลังมากนั้นให้แหลกละเอียด.
[1213] นกแร้งสุปัตบินเกินไป ไม่สามารถจะ
กลับจากที่นั้นได้อีก ตกอยู่ในอำนาจลมเวรัม-
พวาต ถึงความพินาศแล้ว.
[1214] เมื่อนกแร้งสุปัตไม่ทำตามโอวาท ของ
บิดาบุตรภรรยาและนกแร้งอื่น ๆ ที่อาศัยเลี้ยง
ชีพด้วย ก็พากันถึงความพินาศไปด้วยกันหมด.
[1215] แม้ในศาสนานี้ก็เหมือนกัน ผู้ใดไม่
เชื่อถ้อยฟังคำของผู้ใหญ่ ผู้นั้นเป็นผู้ชื่อว่าล่วง
ศาสนาดังนกแร้งไปล่วงเขตแดน ต้องเดือด-
ร้อนฉะนั้น ผู้ไม่ทำตามคำสอนของผู้ใหญ่
ย่อมถึงความพินาศทั้งหมด.
จบ คิชฌชาดกที่ 1

อรรถกถาชาดก

นวกนิบาต

อรรถกถาคิชฌชาดกที่ 1

พระศาสดาเมื่อประทับอยู่ ณ พระวิหารเชตวัน ทรงปรารภ
ภิกษุว่ายากรูปหนึ่ง จึงตรัสเรื่องนี้ มีคำเริ่มต้นว่า ปริสงฺกุปโถ นาม
ดังนี้.
ได้ยินว่า ภิกษุว่ายากรูปนั้นเป็นลูกผู้ดีคนหนึ่ง แม้บวชใน
ศาสนาที่จะนำออกจากทุกข์ เมื่ออาจารย์อุปัชฌาย์และเพื่อนพรหมจารีผู้
หวังดี กล่าวสอนว่า เธอพึงก้าวไปอย่างนี้ พึงถอยกลับอย่างนี้ มอง
ไปข้างหน้าอย่างนี้ เหลียวซ้ายแลขวาอย่างนี้ คู้เข่าอย่างนี้ เหยียดออก
อย่างนี้ นุ่งอย่างนี้ ห่มอย่างนี้ ถือบาตรอย่างนี้ พึงรับภัตแต่พอยัง
อัตภาพให้เป็นไป พิจารณาก่อนแล้วจึงฉัน พึงคุ้มครองทวารในอินทรีย์
ทั้งหลาย รู้จักประมาณในโภชนะ ประกอบความเพียรเนือง ๆ พึงรู้
ธรรมเนียมต้อนรับอาคันตุกะ พึงรู้ธรรมเนียมของผู้เดินทาง พึงประพฤติ
ด้วยดีในขันธกวัตร 14 และมหาวัตร 80 พึงสมาทานธุดงคคุณ 13
ดังนี้ เป็นผู้ว่ายากไม่อดทนต่อโอวาท ไม่ยินดีรับคำสอน กล่าวตอบว่า
กระผมไม่ได้ว่าพวกท่าน เหตุไรพวกท่านจึงว่ากระผม กระผมเท่านั้น