เมนู

7. โกฏสิมพลิชาดก



ว่าด้วยการระวังภัยที่ยังไม่มาถึง



[1086] เราเอาพญานาคยาวตั้งพันวามาแล้ว
ท่านทรงพญานาคนั้น และเราอยู่ได้ไม่สั่น
สะท้าน.
[1087] ดูก่อนโกฏสิมพลีเทพบุตร ก็เพราะ
เหตุอะไร ? ท่าน เมื่อทรงนกตัวเล็ก ๆ นี้ ที่
มีเนื้อน้อยกว่าเรา จึงกลัวตัวสั่นสะท้านไป.
[1088] ดูก่อนพญาครุฑ ท่านมีเนื้อเป็นภัก-
ษาหาร นกตัวนี้มีผลไม้เป็นภักษาหาร นกตัวนี้
จักจิกกินลูกนิโครธ ลูกกร่าง ลูกมะเดื่อ และ
ลูกโพธิ์ แล้วมาถ่ายรดลำต้นไม้ของเรา.
[1089] ต้นไม้เหล่านั้นจะเติบโตขึ้น พวกมัน
เกิดในที่อับลมไม่มีอากาศ ที่ข้างเราจักปกคลุม
เรา ที่เราไม่ให้เป็นต้นไม้.
[1090] ต้นไม้ต้นอื่น ๆ เป็นหมู่ไม้มีรากมีลำต้น
ที่มีอยู่ ก็จะถูกสกุณชาติตัวนี้ทำลายไป โดย
การนำพืชผลมากิน.

[1091] เพราะว่าต้นไม้ทั้งหลายที่งอกขึ้น จะ
เจริญเติบโตขึ้นเลยต้นไม้เจ้าป่า ที่มีลำต้นใหญ่
ไป. ข้าแต่ พญาครุฑ เพราะฉะนั้น ข้าพเจ้า
มองเห็นภัยที่ยังไม่มาถึง จึงสั่นสะท้านอยู่.
[1092] ธีรชนควรระแวงภัยที่ควรระแวง ควร
ระวังภัยที่ยังไม่มาถึง ธีรชนย่อมพิจารณาเห็น
โลกทั้ง 2 เพราะภัยในอนาคต.

จบ โกฏสิมพลิชาดกที่ 7

อรรถกถาโกฏสิมพลิชาดกที่ 7



พระศาสดาเมื่อประทับอยู่ ณ พระวิหารเชตวัน ทรงปรารภ
การข่มกิเลสแล้ว จึงตรัสเรื่องนี้ มีคำเริ่มต้นว่า อหํ ทสสตพฺยามํ
ดังนี้ เรื่องจักมีแจ้งชัดในปัญญาสชาดก.
แต่ในที่นี้ พระศาสดาทรงเห็นภิกษุทั้งหลายประมาณ 500 รูป
ถูกกามวิตกครอบงำ ภายในโกฏิสัณฐารกะ จึงทรงประชุมสงฆ์ ตรัสว่า
ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย ขึ้นชื่อว่า ถึงที่ควรระแวง ก็ควรระแวง ขึ้นชื่อว่า
กิเลสทั้งหลาย เมื่อเจริญขึ้นก็ย่อมทำลายเรา เหมือนต้นไทรเป็นต้น
เมื่อเติบโตขึ้น ก็ทำลายต้นไม้ฉะนั้น ด้วยเหตุนั้น ในปางบรรพ์เทวดา
ผู้เกิดที่โกฏสิมพลีงิ้วใหญ่ เห็นนกตัว 1 กินลูกนิโครธ ถ่ายอุจจาระรด