เอวเมว อิเธกจฺเจ, สมาทานมฺหิ ทุพฺพลา;
ลหุํ กโรนฺติ อตฺตานํ, วโกว อชการณาติฯ
วกชาตกํ ทสมํฯ
กุมฺภวคฺโค ปญฺจโมฯ
ตสฺสุทฺทานํ –
วรกุมฺภ สุปตฺตสิริวฺหยโน, สุจิสมฺมต พินฺทุสโร จุสโภ;
สริตํปติ จณฺฑิ ชรากปินา, อถ มกฺกฏิยา วกเกน ทสาติฯ
อถ วคฺคุทฺทานํ –
สงฺกปฺโป ปทุโม เจว, อุทปาเนน ตติยํ;
อพฺภนฺตรํ ฆฏเภทํ, ติกนิปาตมฺหิลงฺกตนฺติฯ
ติกนิปาตํ นิฏฺฐิตํฯ
4. จตุกฺกนิปาโต
1. กาลิงฺควคฺโค
301. จูฬกาลิงฺคชาตกํ (4-1-1)
[1]
วิวรถิมาสํ [วิวรถ อิมาสํ (สี. สฺยา. ปี.)] ทฺวารํ, นครํ ปวิสนฺตุ [ปวิสิตุํ มยา; (ก.)] อรุณราชสฺส;
สีเหน สุสิฏฺเฐน, สุรกฺขิตํ [สุสตฺเถน, สุรกฺขิตํ (สี. ปี.), สุสิฏฺเฐน (ก.)] นนฺทิเสเนนฯ
[2]
ชโย กลิงฺคานมสยฺหสาหินํ, ปราชโย อนโย [อชโย (สฺยา.), อนฺวิโต (ก.)] อสฺสกานํ;
อิจฺเจว เต ภาสิตํ พฺรหฺมจาริ, น อุชฺชุภูตา วิตถํ ภณนฺติฯ
[3]
เทวา มุสาวาทมุปาติวตฺตา, สจฺจํ ธนํ ปรมํ เตสุ [ตถํ เปมกรํ นุ (ก.), ตถํ ปรมํ กรํ นุ (สฺยา.)] สกฺก;
ตํ เต มุสา ภาสิตํ เทวราช, กิํ วา ปฏิจฺจ มฆวา มหินฺทฯ
[4]
นนุ เต สุตํ พฺราหฺมณ ภญฺญมาเน, เทวา น อิสฺสนฺติ ปุริสปรกฺกมสฺส;
ทโม สมาธิ มนโส อเภชฺโช [อเทชฺโช (สี. ปี.), อภิชฺโช (ก.)], อพฺยคฺคตา นิกฺกมนญฺจ [นิกฺขมนญฺจ (สี.)] กาเล;
ทฬฺหญฺจ วิริยํ ปุริสปรกฺกโม จ, เตเนว อาสิ วิชโย อสฺสกานนฺติฯ
จูฬกาลิงฺคชาตกํ ปฐมํฯ
302. มหาอสฺสาโรหชาตกํ (4-1-2)
[5]
อเทยฺเยสุ ททํ ทานํ, เทยฺเยสุ นปฺปเวจฺฉติ;
อาปาสุ พฺยสนํ ปตฺโต, สหายํ นาธิคจฺฉติฯ
[6]
นาเทยฺเยสุ ททํ ทานํ, เทยฺเยสุ โย ปเวจฺฉติ;
อาปาสุ พฺยสนํ ปตฺโต, สหายมธิคจฺฉติฯ
[7]
สญฺโญคสมฺโภควิเสสทสฺสนํ, อนริยธมฺเมสุ สเฐสุ นสฺสติ;
กตญฺจ อริเยสุ จ อชฺชเวสุ, มหปฺผลํ โหติ อณุมฺปิ ตาทิสุฯ
[8]
โย ปุพฺเพ กตกลฺยาโณ, อกา โลเก สุทุกฺกรํ;
ปจฺฉา กยิรา น วา กยิรา, อจฺจนฺตํ ปูชนารโหติฯ
มหาอสฺสาโรหชาตกํ ทุติยํฯ
303. เอกราชชาตกํ (4-1-3)
[9]
อนุตฺตเร กามคุเณ สมิทฺเธ, ภุตฺวาน ปุพฺเพ วสี เอกราช;
โส ทานิ ทุคฺเค นรกมฺหิ ขิตฺโต, นปฺปชฺชเห วณฺณพลํ ปุราณํฯ
[10]
ปุพฺเพว ขนฺตี จ ตโป จ มยฺหํ, สมฺปตฺถิตา ทุพฺภิเสน [ทพฺพเสนา (สี. ปี.)] อโหสิ;
ตํ ทานิ ลทฺธาน กถํ นุ ราช, ชเห อหํ วณฺณพลํ ปุราณํฯ
[11]
สพฺพา กิเรวํ ปรินิฏฺฐิตานิ, ยสสฺสินํ ปญฺญวนฺตํ วิสยฺห;
ยโส จ ลทฺธา ปุริมํ อุฬารํ, นปฺปชฺชเห วณฺณพลํ ปุราณํฯ
[12]
ปนุชฺช ทุกฺเขน สุขํ ชนินฺท, สุเขน วา ทุกฺขมสยฺหสาหิ;
อุภยตฺถ สนฺโต อภินิพฺพุตตฺตา, สุเข จ ทุกฺเข จ ภวนฺติ ตุลฺยาติฯ
เอกราชชาตกํ ตติยํฯ
304. ททฺทรชาตกํ (4-1-4)
[13]
อิมานิ มํ ททฺทร ตาปยนฺติ, วาจาทุรุตฺตานิ มนุสฺสโลเก;
มณฺฑูกภกฺขา อุทกนฺตเสวี, อาสีวิสํ มํ อวิสา สปนฺติฯ
[14]
สกา รฏฺฐา ปพฺพาชิโต, อญฺญํ ชนปทํ คโต;
มหนฺตํ โกฏฺฐํ กยิราถ, ทุรุตฺตานํ [ทุรุตฺตานิ (ก.)] นิเธตเวฯ
[15]
ยตฺถ โปสํ น ชานนฺติ, ชาติยา วินเยน วา;
น ตตฺถ มานํ กยิราถ, วสมญฺญาตเก ชเนฯ
[16]
วิเทสวาสํ วสโต, ชาตเวทสเมนปิ [ชาตเวทภเยนปิ (ก.)];
ขมิตพฺพํ สปญฺเญน, อปิ ทาสสฺส ตชฺชิตนฺติฯ
ททฺทรชาตกํ จตุตฺถํฯ
305. สีลวีมํสนชาตกํ (4-1-5)
[17]
นตฺถิ โลเก รโห นาม, ปาปกมฺมํ ปกุพฺพโต;
ปสฺสนฺติ วนภูตานิ, ตํ พาโล มญฺญตี รโหฯ
[18]
อหํ รโห น ปสฺสามิ, สุญฺญํ วาปิ น วิชฺชติ;
ยตฺถ อญฺญํ [สุญฺญํ (สฺยา. ก.)] น ปสฺสามิ, อสุญฺญํ โหติ ตํ มยาฯ
[19]
ทุชฺชจฺโจ จ สุชจฺโจ [อชจฺโจ (ปี.)] จ, นนฺโท จ สุขวฑฺฒิโต [สุขวจฺฉโก (สี.), สุขวจฺฉโน (สฺยา. ปี.)];
เวชฺโช จ อทฺธุวสีโล [อถ สีโล (ก.)] จ, เต ธมฺมํ ชหุ มตฺถิกาฯ
[20]
พฺราหฺมโณ จ กถํ ชเห, สพฺพธมฺมาน ปารคู;
โย ธมฺมมนุปาเลติ, ธิติมา สจฺจนิกฺกโมติฯ
สีลวีมํสนชาตกํ ปญฺจมํฯ
306. สุชาตชาตกํ (4-1-6)
[21]
กิมณฺฑกา อิเม เทว, นิกฺขิตฺตา กํสมลฺลเก;
อุปโลหิตกา วคฺคู, ตํ [เต (ปี.)] เม อกฺขาหิ ปุจฺฉิโตฯ
[22]
ยานิ ปุเร ตุวํ เทวิ, ภณฺฑุ นนฺตกวาสินี;
อุจฺฉงฺคหตฺถา ปจินาสิ, ตสฺสา เต โกลิยํ ผลํฯ
[23]
อุฑฺฑยฺหเต น รมติ, โภคา วิปฺปชหนฺติ ตํ [วิปฺปชหนฺติ’มํ (?)];
ตตฺเถวิมํ ปฏิเนถ, ยตฺถ โกลํ ปจิสฺสติฯ
[24]
โหนฺติ เหเต มหาราช, อิทฺธิปฺปตฺตาย [อิทฺธิมตฺตาย (ก.)] นาริยา;
ขม เทว สุชาตาย, มาสฺสา [มาสุ (ก.)] กุชฺฌ รเถสภาติฯ
สุชาตชาตกํ ฉฏฺฐํฯ
307. ปลาสชาตกํ (4-1-7)
[25]
อเจตนํ พฺราหฺมณ อสฺสุณนฺตํ, ชาโน อชานนฺตมิมํ ปลาสํ;
อารทฺธวิริโย ธุวํ อปฺปมตฺโต, สุขเสยฺยํ ปุจฺฉสิ กิสฺส เหตุฯ
[26]
ทูเร สุโต เจว พฺรหา จ รุกฺโข, เทเส ฐิโต ภูตนิวาสรูโป;
ตสฺมา นมสฺสามิ อิมํ ปลาสํ, เย เจตฺถ ภูตา เต [เต จ (สี. ปี.)] ธนสฺส เหตุฯ
[27]
โส เต กริสฺสามิ ยถานุภาวํ, กตญฺญุตํ พฺราหฺมณ เปกฺขมาโน;
กถญฺหิ อาคมฺม สตํ สกาเส, โมฆานิ เต อสฺสุ ปริผนฺทิตานิฯ
[28]
โย ตินฺทุกรุกฺขสฺส ปโร [ปุโร (ก.)] ปิลกฺโข [ปิลกฺขุ (สี. ปี.), มิลกฺขุ (ก.)], ปริวาริโต ปุพฺพยญฺโญ อุฬาโร;
ตสฺเสส มูลสฺมิํ นิธิ นิขาโต, อทายาโท คจฺฉ ตํ อุทฺธราหีติฯ
ปลาสชาตกํ สตฺตมํฯ
308. สกุณชาตกํ (4-1-8)
[29]
อกรมฺหส เต กิจฺจํ, ยํ พลํ อหุวมฺหเส;
มิคราช นโม ตฺยตฺถุ, อปิ กิญฺจิ ลภามเสฯ
[30]
มม โลหิตภกฺขสฺส, นิจฺจํ ลุทฺทานิ กุพฺพโต;
ทนฺตนฺตรคโต สนฺโต, ตํ พหุํ ยมฺปิ ชีวสิฯ
[31]
อกตญฺญุมกตฺตารํ , กตสฺส อปฺปฏิการกํ;
ยสฺมิํ กตญฺญุตา นตฺถิ, นิรตฺถา ตสฺส เสวนาฯ
[32]
ยสฺส สมฺมุขจิณฺเณน, มิตฺตธมฺโม น ลพฺภติ;
อนุสูย [อนุสุยฺย (สี. ปี.)] มนกฺโกสํ, สณิกํ ตมฺหา อปกฺกเมติฯ
สกุณชาตกํ อฏฺฐมํฯ
309. ฉวกชาตกํ (4-1-9)
[33]
สพฺพมิทํ จริมํ กตํ [จริมวตํ (สี. ปี.)], อุโภ ธมฺมํ น ปสฺสเร;
อุโภ ปกติยา จุตา, โย จายํ มนฺเตชฺฌาเปติ [มนฺตชฺฌายติ (สี.), สชฺฌาปยติ (ปี.)];
โย จ มนฺตํ อธียติฯ
[34]
สาลีนํ โอทนํ ภุญฺเช, สุจิํ มํสูปเสจนํ;
ตสฺมา เอตํ น เสวามิ, ธมฺมํ อิสีหิ เสวิตํฯ
[35]
ปริพฺพช มหา โลโก [มหาพฺรหฺเม (ก.)], ปจนฺตญฺเญปิ ปาณิโน;
มา ตํ อธมฺโม อาจริโต, อสฺมา กุมฺภมิวาภิทาฯ
[36]
ธิรตฺถุ ตํ ยสลาภํ, ธนลาภญฺจ พฺราหฺมณ;
ยา วุตฺติ วินิปาเตน, อธมฺมจรเณน วาติฯ
ฉวกชาตกํ นวมํฯ
310. เสยฺยชาตกํ (4-1-10)
[37]
สสมุทฺทปริยายํ , มหิํ สาครกุณฺฑลํ;
น อิจฺเฉ สห นินฺทาย, เอวํ เสยฺย [สยฺห (สี. สฺยา. ปี.)] วิชานหิฯ
[38]
ธิรตฺถุ ตํ ยสลาภํ, ธนลาภญฺจ พฺราหฺมณ;
ยา วุตฺติ วินิปาเตน, อธมฺมจรเณน วาฯ
[39]
อปิ เจ ปตฺตมาทาย, อนคาโร ปริพฺพเช;
สาเยว ชีวิกา เสยฺโย, ยา จาธมฺเมน เอสนาฯ
[40]
อปิ เจ ปตฺตมาทาย, อนคาโร ปริพฺพเช;
อญฺญํ อหิํสยํ โลเก, อปิ รชฺเชน ตํ วรนฺติฯ
เสยฺยชาตกํ [สยฺหชาตกํ (สี. สฺยา. ปี.)] ทสมํฯ
กาลิงฺควคฺโค [วิวรวคฺโค (สี. ปี.)] ปฐโมฯ
ตสฺสุทฺทานํ –
วิวรญฺจ อเทยฺย สมิทฺธวรํ, อถ ททฺทร ปาปมหาติรโห;
อถ โกลิ ปลาสวรญฺจ กร, จริมํ สสมุทฺทวเรน ทสาติฯ
2. ปุจิมนฺทวคฺโค
311. ปุจิมนฺทชาตกํ (4-2-1)
[41]
อุฏฺเฐหิ โจร กิํ เสสิ, โก อตฺโถ สุปเนน [สุปิเตน (สี.), สุปิเนน (ปี. ก.)] เต;
มา ตํ คเหสุํ [คณฺเหยฺยุํ (ก.)] ราชาโน, คาเม กิพฺพิสการกํฯ
[42]