วรอมฺพ กุฐาริ สหํสวโร, อถรญฺญสฺมิํ ทูตกปญฺจมโก;

อถ โพธิ อกิตฺติ สุตกฺกรินา, อถ รุรุมิเคนปโร สรโภติฯ

14. ปกิณฺณกนิปาโต

484. สาลิเกทารชาตกํ (1)

[1]

สมฺปนฺนํ สาลิเกทารํ, สุวา ภุญฺชนฺติ โกสิย;

ปฏิเวเทมิ เต พฺรหฺเม, น เน [เต (สี. สฺยา.), นํ (สี. สฺยา. ปี. อฏฺฐ.), ตํ (ก. อฏฺฐ.)] วาเรตุมุสฺสเหฯ

[2]

เอโก จ ตตฺถ สกุโณ, โย เนสํ [เตสํ (สี. อฏฺฐ.)] สพฺพสุนฺทโร;

ภุตฺวา สาลิํ ยถากามํ, ตุณฺเฑนาทาย คจฺฉติฯ

[3]

โอฑฺเฑนฺตุ [อุชฺฌุนฺตุ (สฺยา. ก.) องฺคุตฺตรนิกาเย ปสฺสิตพฺพํ] วาฬปาสานิ, ยถา วชฺเฌถ โส ทิโช;

ชีวญฺจ นํ คเหตฺวาน, อานเยหิ [อานเยถ (สี. ปี.)] มมนฺติเกฯ

[4]

เอเต ภุตฺวา ปิวิตฺวา จ [ภุตฺวา จ ปิตฺวา จ (ปี.)], ปกฺกมนฺติ วิหงฺคมา;

เอโก พทฺโธสฺมิ ปาเสน, กิํ ปาปํ ปกตํ มยาฯ

[5]

อุทรํ นูน อญฺเญสํ, สุว อจฺโจทรํ ตว;

ภุตฺวา สาลิํ ยถากามํ, ตุณฺเฑนาทาย คจฺฉสิฯ

[6]

โกฏฺฐํ นุ ตตฺถ ปูเรสิ, สุว เวรํ นุ เต มยา;

ปุฏฺโฐ เม สมฺม อกฺขาหิ, กุหิํ สาลิํ นิทาหสิ [นิธียสิ (ปี.)]ฯ

[7]

น เม เวรํ ตยา สทฺธิํ, โกฏฺโฐ มยฺหํ น วิชฺชติ;

อิณํ มุญฺจามิณํ ทมฺมิ, สมฺปตฺโต โกฏสิมฺพลิํ;

นิธิมฺปิ ตตฺถ นิทหามิ, เอวํ ชานาหิ โกสิยฯ

[8]

กีทิสํ เต อิณทานํ, อิณโมกฺโข จ กีทิโส;

นิธินิธานมกฺขาหิ , อถ ปาสา ปโมกฺขสิฯ

[9]

อชาตปกฺขา ตรุณา, ปุตฺตกา มยฺห โกสิย;

เต มํ ภตา ภริสฺสนฺติ, ตสฺมา เตสํ อิณํ ทเทฯ

[10]

มาตา ปิตา จ เม วุทฺธา, ชิณฺณกา คตโยพฺพนา;

เตสํ ตุณฺเฑน หาตูน, มุญฺเจ ปุพฺพกตํ [ปุพฺเพ กตํ (สี.)] อิณํฯ

[11]

อญฺเญปิ ตตฺถ สกุณา, ขีณปกฺขา สุทุพฺพลา;

เตสํ ปุญฺญตฺถิโก ทมฺมิ, ตํ นิธิํ อาหุ ปณฺฑิตาฯ

[12]

อีทิสํ [เอทิสํ (สี. ปี.)] เม อิณทานํ, อิณโมกฺโข จ อีทิโส;

นิธินิธานมกฺขามิ [นิธิํ นิธานํ อกฺขาตํ (สี. ปี.)], เอวํ ชานาหิ โกสิยฯ

[13]

ภทฺทโก วตยํ ปกฺขี, ทิโช ปรมธมฺมิโก;

เอกจฺเจสุ มนุสฺเสสุ, อยํ ธมฺโม น วิชฺชติฯ

[14]

ภุญฺช สาลิํ ยถากามํ, สห สพฺเพหิ ญาติภิ;

ปุนาปิ สุว ปสฺเสมุ, ปิยํ เม ตว ทสฺสนํฯ

[15]

ภุตฺตญฺจ ปีตญฺจ ตวสฺสมมฺหิ [ตวสฺสพฺยมฺหิ (ก.)], รตฺติญฺจ [รตี จ (สี. ปี.)] โน โกสิย เต สกาเส;

นิกฺขิตฺตทณฺเฑสุ ททาหิ ทานํ, ชิณฺเณ จ มาตาปิตโร ภรสฺสุฯ

[16]

ลกฺขี วต เม อุทปาทิ อชฺช, โย อทฺทสาสิํ ปวรํ [โยหํ อทสฺสํ ปรมํ (สฺยา. ก.)] ทิชานํ;

สุวสฺส สุตฺวาน สุภาสิตานิ, กาหามิ ปุญฺญานิ อนปฺปกานิฯ

[17]

โส โกสิโย อตฺตมโน อุทคฺโค, อนฺนญฺจ ปานญฺจภิสงฺขริตฺวา [อนฺนญฺจ ปานํ อภิสํหริตฺวา (ก.)];

อนฺเนน ปาเนน ปสนฺนจิตฺโต, สนฺตปฺปยิ สมณพฺราหฺมเณ จาติฯ

สาลิเกทารชาตกํ [เกทารชาตกํ (ก.)] ปฐมํฯ

485. จนฺทกินฺนรีชาตกํ (2)

[18]

อุปนียติทํ มญฺเญ, จนฺเท [โลหิตมเทน มชฺชามิ; วิชหามิ ชีวิตํ ปาณา, (สี. ปี. อฏฺฐ.)] โลหิตมทฺทเน;

อชฺช ชหามิ ชีวิตํ, ปาณา [โลหิตมเทน มชฺชามิ; วิชหามิ ชีวิตํ ปาณา, (สี. ปี. อฏฺฐ.)] เม จนฺเท นิรุชฺฌนฺติฯ

[19]

โอสีทิ [โอสธิ (สี. สฺยา. ปี.), โอสฏฺฐิ (ก.), โอสติ (อภินวฏีกา), โอสีทติ (?)] เม ทุกฺขํ [ทุกฺขํ เม (สี. ปี.)] หทยํ, เม ฑยฺหเต นิตมฺมามิ;

ตว จนฺทิยา โสจนฺติยา, น นํ อญฺเญหิ โสเกหิฯ

[20]

ติณมิว วนมิว มิลายามิ [มิลยามิ (สี.), มิยฺยามิ (สี. ปี. อฏฺฐ.)], นที อปริปุณฺณาว [อปริปุณฺณิยาว (สี. ปี.)] สุสฺสามิ;

ตว จนฺทิยา โสจนฺติยา, น นํ อญฺเญหิ โสเกหิฯ

[21]

วสฺสมิว สเร ปาเท [วสฺสํว สเร ปาเท (สี.), วสฺสํว สเร ปพฺพตปาเท (ปี.)], อิมานิ อสฺสูนิ วตฺตเร มยฺหํ;

ตว จนฺทิยา โสจนฺติยา, น นํ อญฺเญหิ โสเกหิฯ

[22]

ปาโป โขสิ [ปาโปสิ โข (สี.), ปาโป โข (สฺยา. ปี.)] ราชปุตฺต, โย เม อิจฺฉิตํ [อิจฺฉิต (สี. สฺยา. ปี.)] ปติํ วรากิยา;

วิชฺฌสิ วนมูลสฺมิํ, โสยํ วิทฺโธ ฉมา เสติฯ

[23]

อิมํ มยฺหํ หทยโสกํ, ปฏิมุญฺจตุ ราชปุตฺต ตว มาตา;

โย มยฺหํ หทยโสโก, กิมฺปุริสํ อเวกฺขมานายฯ

[24]

อิมํ มยฺหํ หทยโสกํ, ปฏิมุญฺจตุ ราชปุตฺต ตว ชายา;

โย มยฺหํ หทยโสโก, กิมฺปุริสํ อเวกฺขมานายฯ

[25]

มา จ ปุตฺตํ [ปุตฺเต (สี. ปี.)] มา จ ปติํ, อทฺทกฺขิ ราชปุตฺต ตว มาตา;

โย กิมฺปุริสํ อวธิ, อทูสกํ มยฺห กามา หิ [มยฺหํ กามา (ก.)]ฯ

[26]

มา จ ปุตฺตํ มา จ ปติํ, อทฺทกฺขิ ราชปุตฺต ตว ชายา;

โย กิมฺปุริสํ อวธิ, อทูสกํ มยฺห กามา หิฯ

[27]

มา ตฺวํ จนฺเท โรทิ, มา โสจิ วนติมิรมตฺตกฺขิ;

มม ตฺวํ เหหิสิ ภริยา, ราชกุเล ปูชิตา นารีภิ [นารี (สี. ปี.)]ฯ

[28]

อปิ นูนหํ มริสฺสํ, นาหํ [น จ ปนาหํ (สี. ปี.)] ราชปุตฺต ตว เหสฺสํ;

โย กิมฺปุริสํ อวธิ, อทูสกํ มยฺห กามา หิฯ

[29]

อปิ ภีรุเก อปิ ชีวิตุกามิเก, กิมฺปุริสิ คจฺฉ หิมวนฺตํ;

ตาลีสตครโภชนา, อญฺเญ [ตาลิสฺสตครโภชเน, อรญฺเญ (สี. ปี.)] ตํ มิคา รมิสฺสนฺติฯ

[30]

เต ปพฺพตา ตา จ กนฺทรา, [ตา จ คิริคุหาโย (สี. สฺยา. ปี.)] ตา จ คิริคุหาโย ตเถว ติฏฺฐนฺติ [ตา จ คิริคุหาโย (สี. สฺยา. ปี.)];

ตตฺเถว [ตตฺถ (สี. สฺยา. ปี.)] ตํ อปสฺสนฺตี, กิมฺปุริส กถํ อหํ กสฺสํฯ

[31]

เต ปณฺณสนฺถตา รมณียา, วาฬมิเคหิ อนุจิณฺณา;

ตตฺเถว ตํ อปสฺสนฺตี, กิมฺปุริส กถํ อหํ กสฺสํ [กาสํ (สี. สฺยา. ปี.)]ฯ

[32]

เต ปุปฺผสนฺถตา รมณียา, วาฬมิเคหิ อนุจิณฺณา;

ตตฺเถว ตํ อปสฺสนฺตี, กิมฺปุริส กถํ อหํ กสฺสํฯ

[33]

อจฺฉา สวนฺติ คิริวน [คิริวร (สี. ปี.)] นทิโย, กุสุมาภิกิณฺณโสตาโย;

ตตฺเถว ตํ อปสฺสนฺตี, กิมฺปุริส กถํ อหํ กสฺสํฯ

[34]

นีลานิ หิมวโต ปพฺพตสฺส, กูฏานิ ทสฺสนียานิ [ทสฺสเนยฺยานิ (สี. ปี.)];

ตตฺเถว ตํ อปสฺสนฺตี, กิมฺปุริส กถํ อหํ กสฺสํฯ

[35]

ปีตานิ หิมวโต ปพฺพตสฺส, กูฏานิ ทสฺสนียานิ;

ตตฺเถว ตํ อปสฺสนฺตี, กิมฺปุริส กถํ อหํ กสฺสํฯ

[36]

ตมฺพานิ หิมวโต ปพฺพตสฺส, กูฏานิ ทสฺสนียานิ;

ตตฺเถว ตํ อปสฺสนฺตี, กิมฺปุริส กถํ อหํ กสฺสํฯ

[37]

ตุงฺคานิ หิมวโต ปพฺพตสฺส, กูฏานิ ทสฺสนียานิ;

ตตฺเถว ตํ อปสฺสนฺตี, กิมฺปุริส กถํ อหํ กสฺสํฯ

[38]

เสตานิ หิมวโต ปพฺพตสฺส, กูฏานิ ทสฺสนียานิ;

ตตฺเถว ตํ อปสฺสนฺตี, กิมฺปุริส กถํ อหํ กสฺสํฯ

[39]

จิตฺรานิ หิมวโต ปพฺพตสฺส, กูฏานิ ทสฺสนียานิ;

ตตฺเถว ตํ อปสฺสนฺตี, กิมฺปุริส กถํ อหํ กสฺสํฯ

[40]

ยกฺขคณเสวิเต คนฺธมาทเน, โอสเธภิ สญฺฉนฺเน;

ตตฺเถว ตํ อปสฺสนฺตี, กิมฺปุริส กถํ อหํ กสฺสํฯ

[41]

กิมฺปุริสเสวิเต คนฺธมาทเน, โอสเธภิ สญฺฉนฺเน;

ตตฺเถว ตํ อปสฺสนฺตี, กิมฺปุริส กถํ อหํ กสฺสํฯ

[42]

วนฺเท เต อยิรพฺรหฺเม [อยฺยิเร พฺรหฺเม (ก.)], โย เม อิจฺฉิตํ ปติํ วรากิยา;

อมเตน อภิสิญฺจิ, สมาคตาสฺมิ ปิยตเมนฯ

[43]

วิจราม ทานิ คิริวน [คิริวร (สี. ปี.)] นทิโย, กุสุมาภิกิณฺณโสตาโย;

นานาทุมวสนาโย [เสวนาโย (ปี.)], ปิยํวทา อญฺญมญฺญสฺสาติฯ

จนฺทกินฺนรีชาตกํ [จนฺทกินฺนรชาตกํ (สี. สฺยา. ปี.)] ทุติยํฯ

486. มหาอุกฺกุสชาตกํ (3)

[44]

อุกฺกา จิลาจา [มิลาจา (สี. สฺยา. ปี.)] พนฺธนฺติ ทีเป [พนฺธนฺติ ลุทฺทา, ทีเป (ก.)], ปชา มมํ ขาทิตุํ ปตฺถยนฺติ;

มิตฺตํ สหายญฺจ วเทหิ เสนก, อาจิกฺข ญาติพฺยสนํ ทิชานํฯ

[45]

ทิโช ทิชานํ ปวโรสิ ปกฺขิม [ปกฺขิ (สี. ปี.), ปกฺขิ จ (สฺยา.)], อุกฺกุสราช สรณํ ตํ อุเปม [อุเปมิ (สี. สฺยา. ปี.)];

ปชา มมํ ขาทิตุํ ปตฺถยนฺติ, ลุทฺทา จิลาจา [มิลาจา (สี. สฺยา. ปี.)] ภว เม สุขายฯ

[46]

มิตฺตํ สหายญฺจ กโรนฺติ ปณฺฑิตา, กาเล อกาเล สุขเมสมานา [มาสยานา (ปี.)];

กโรมิ เต เสนก เอตมตฺถํ, อริโย หิ อริยสฺส กโรติ กิจฺจํฯ

[47]

ยํ โหติ กิจฺจํ อนุกมฺปเกน, อริยสฺส อริเยน กตํ ตยีทํ [ตว ยิทํ (สี. ปี.)];

อตฺตานุรกฺขี ภว มา อทยฺหิ [อฑยฺห (สี. ปี.)], ลจฺฉาม ปุตฺเต ตยิ ชีวมาเนฯ

[48]

ตเวว [ตเมว (สฺยา. ก.)] รกฺขาวรณํ กโรนฺโต, สรีรเภทาปิ น สนฺตสามิ;

กโรนฺติ เหเก [เหเต (ก. สี. สฺยา. ปี.)] สขีนํ สขาโร, ปาณํ จชนฺตา [จชนฺติ (สี. ปี.)] สตเมส [สตาเนส (ปี.)] ธมฺโมฯ

[49]

สุทุกฺกรํ กมฺมมกาสิ [มกา (สี. ปี.)], อณฺฑชายํ วิหงฺคโม;

อตฺถาย กุรโร ปุตฺเต, อฑฺฒรตฺเต อนาคเตฯ

[50]

จุตาปิ เหเก [เอเก (สี. ปี.)] ขลิตา สกมฺมุนา, มิตฺตานุกมฺปาย ปติฏฺฐหนฺติ;

ปุตฺตา มมฏฺฏา คติมาคโตสฺมิ, อตฺถํ จเรโถ [จเรถ (สี. สฺยา. ปี.)] มม วาริจร [วาริฉนฺน (สี. ปี.)]ฯ

[51]

ธเนน ธญฺเญน จ อตฺตนา จ, มิตฺตํ สหายญฺจ กโรนฺติ ปณฺฑิตา;

กโรมิ เต เสนก เอตมตฺถํ, อริโย หิ อริยสฺส กโรติ กิจฺจํฯ

[52]

อปฺโปสฺสุกฺโก ตาต ตุวํ นิสีท, ปุตฺโต ปิตุ จรติ อตฺถจริยํ;

อหํ จริสฺสามิ ตเวตมตฺถํ, เสนสฺส ปุตฺเต ปริตายมาโนฯ

[53]

อทฺธา หิ ตาต สตเมส ธมฺโม, ปุตฺโต ปิตุ ยํ จเร [ปิตุนํ จเร (ก.), ปิตุ ยญฺจเรถ (สี. ปี.)] อตฺถจริยํ;

อปฺเปว มํ ทิสฺวาน ปวฑฺฒกายํ, เสนสฺส ปุตฺตา น วิเหฐเยยฺยุํฯ

[54]

ปสู มนุสฺสา มิควีรเสฏฺฐ [มิควิริยเสฏฺฐ (สี. ปี.)], ภยฏฺฏิตา [ภยทฺทิตา (สี. ปี.)] เสฏฺฐมุปพฺพชนฺติ;

ปุตฺตา มมฏฺฏา คติมาคโตสฺมิ, ตฺวํ โนสิ ราชา ภว เม สุขายฯ

[55]

กโรมิ เต เสนก เอตมตฺถํ, อายามิ เต ตํ ทิสตํ วธาย;

กถญฺหิ วิญฺญู ปหุ สมฺปชาโน, น วายเม อตฺตชนสฺส คุตฺติยาฯ

[56]

มิตฺตญฺจ กยิราถ สุหทยญฺจ [สุหทฺทยญฺจ (สี.), สขาฆรญฺจ (ปี.)], อยิรญฺจ กยิราถ สุขาคมาย;

นิวตฺถโกโจว [โกโชว (สี. ปี.)] สเรภิหนฺตฺวา, โมทาม ปุตฺเตหิ สมงฺคิภูตาฯ

[57]

สกมิตฺตสฺส กมฺเมน, สหายสฺสาปลายิโน;

กูชนฺตมุปกูชนฺติ , โลมสา หทยงฺคมํฯ

[58]

มิตฺตํ สหายํ อธิคมฺม ปณฺฑิโต, โส ภุญฺชตี ปุตฺต ปสุํ ธนํ วา;

อหญฺจ ปุตฺตา จ ปตี จ มยฺหํ, มิตฺตานุกมฺปาย สมงฺคิภูตาฯ

[59]

ราชวตา สูรวตา จ อตฺโถ, สมฺปนฺนสขิสฺส ภวนฺติ เหเต;

โส มิตฺตวา ยสวา อุคฺคตตฺโต, อสฺมิํธโลเก [อสฺมิญฺจ โลเก (สี. สฺยา. ปี.)] โมทติ กามกามีฯ

[60]

กรณียานิ มิตฺตานิ, ทลิทฺเทนาปิ เสนก;

ปสฺส มิตฺตานุกมฺปาย, สมคฺคมฺหา สญาตเก [สญาตกา (?)]ฯ

[61]

สูเรน พลวนฺเตน, โย มิตฺเต [เมตฺเต (สี.), มิตฺตํ (สฺยา.)] กุรุเต ทิโช;

เอวํ โส สุขิโต โหติ, ยถาหํ ตฺวญฺจ เสนกาติฯ

มหาอุกฺกุสชาตกํ ตติยํฯ

487. อุทฺทาลกชาตกํ (4)

[62]

ขราชินา ชฏิลา ปงฺกทนฺตา, ทุมฺมกฺขรูปา [ทุมฺมุธรูปา (สี. ปี. ก.)] เย มนฺตํ ชปฺปนฺติ [เยเม ชปนฺติ (สี. ปี.), เย’เม ชปฺปนฺติ มนฺเต (ชา. 1.6.10)];

กจฺจินฺนุ เต มานุสเก ปโยเค, อิทํ วิทู ปริมุตฺตา อปายาฯ

[63]

ปาปานิ กมฺมานิ กเรถ [กเรยฺย (สฺยา.), กตฺวาน (ชา. 1.6.11)] ราช, พหุสฺสุโต เจ น จเรยฺย ธมฺมํ;

สหสฺสเวโทปิ น ตํ ปฏิจฺจ, ทุกฺขา ปมุจฺเจ [ปมุญฺเจ (สฺยา.)] จรณํ อปตฺวาฯ

[64]

สหสฺสเวโทปิ น ตํ ปฏิจฺจ, ทุกฺขา ปมุจฺเจ จรณํ อปตฺวา;

มญฺญามิ เวทา อผลา ภวนฺติ, สสํยมํ จรณญฺเญว สจฺจํฯ

[65]

น เหว เวทา อผลา ภวนฺติ, สสํยมํ จรณญฺเญว สจฺจํ;

กิตฺติญฺหิ [กิตฺติญฺจ (สฺยา.)] ปปฺโปติ อธิจฺจ เวเท, สนฺติํ ปุณาติ [ปุโนติ (สี. อฏฺฐ.), ปุเณติ (สฺยา. ชา. 1.6.13), ปุเนติ (ปี.)] จรเณน ทนฺโตฯ

[66]

ภจฺจา มาตา ปิตา พนฺธู, เยน ชาโต สเยว โส;

อุทฺทาลโก อหํ โภโต [โภติ (ก.)], โสตฺติยากุลวํสโก [วํสโต (ก.)]ฯ

[67]

กถํ โภ พฺราหฺมโณ โหติ, กถํ ภวติ เกวลี;

กถญฺจ ปรินิพฺพานํ, ธมฺมฏฺโฐ กินฺติ วุจฺจติฯ

[68]

นิรํกตฺวา อคฺคิมาทาย พฺราหฺมโณ, อาโป สิญฺจํ ยชํ อุสฺเสติ ยูปํ;

เอวํกโร พฺราหฺมโณ โหติ เขมี, ธมฺเม ฐิตํ เตน อมาปยิํสุฯ

[69]

น สุทฺธิ เสจเนนตฺถิ, นาปิ เกวลี พฺราหฺมโณ;

น ขนฺตี นาปิ โสรจฺจํ, นาปิ โส ปรินิพฺพุโตฯ

[70]

กถํ โส [โภ (สฺยา. ก.)] พฺราหฺมโณ โหติ, กถํ ภวติ เกวลี;

กถญฺจ ปรินิพฺพานํ, ธมฺมฏฺโฐ กินฺติ วุจฺจติฯ

[71]

อเขตฺตพนฺธู อมโม นิราโส, นิลฺโลภปาโป ภวโลภขีโณ;

เอวํกโร พฺราหฺมโณ โหติ เขมี, ธมฺเม ฐิตํ เตน อมาปยิํสุฯ

[72]

ขตฺติยา พฺราหฺมณา เวสฺสา, สุทฺทา จณฺฑาลปุกฺกุสา;

สพฺเพว โสรตา ทนฺตา, สพฺเพว ปรินิพฺพุตา;

สพฺเพสํ สีติภูตานํ, อตฺถิ เสยฺโยถ [เสยฺโยว (สี. ปี.)] ปาปิโยฯ

[73]

ขตฺติยา พฺราหฺมณา เวสฺสา, สุทฺทา จณฺฑาลปุกฺกุสา;

สพฺเพว โสรตา ทนฺตา, สพฺเพว ปรินิพฺพุตา;

สพฺเพสํ สีติภูตานํ, นตฺถิ เสยฺโยถ ปาปิโยฯ

[74]

ขตฺติยา พฺราหฺมณา เวสฺสา, สุทฺทา จณฺฑาลปุกฺกุสา;

สพฺเพว โสรตา ทนฺตา, สพฺเพว ปรินิพฺพุตาฯ

[75]

สพฺเพสํ สีติภูตานํ, นตฺถิ เสยฺโยถ ปาปิโย;

ปนตฺถํ [ปสตฺถํ (สฺยา.), ปสฏฺฐํ (ก.)] จรสิ พฺรหฺมญฺญํ, โสตฺติยากุลวํสตํฯ

[76]

นานารตฺเตหิ วตฺเถหิ, วิมานํ ภวติ ฉาทิตํ;

น เตสํ ฉายา วตฺถานํ, โส ราโค อนุปชฺชถฯ

[77]

เอวเมว [เอวเมวํ (ปี.)] มนุสฺเสสุ, ยทา สุชฺฌนฺติ มาณวา;

เต สชาติํ ปมุญฺจนฺติ [น เตสํ ชาติํ ปุจฺฉนฺติ (สี. สฺยา. ปี.), น เตสํ ชาติ สุชฺฌติ (ก.)], ธมฺมมญฺญาย สุพฺพตาติฯ

อุทฺทาลกชาตกํ จตุตฺถํฯ

488. ภิสชาตกํ (5)

[78]

อสฺสํ ควํ รชตํ ชาตรูปํ, ภริยญฺจ โส อิธ ลภตํ มนาปํ;

ปุตฺเตหิ ทาเรหิ สมงฺคิ โหตุ, ภิสานิ เต พฺราหฺมณ โย อหาสิฯ

[79]

มาลญฺจ โส กาสิกจนฺทนญฺจ, ธาเรตุ ปุตฺตสฺส พหู ภวนฺตุ;

กาเมสุ ติพฺพํ กุรุตํ อเปกฺขํ, ภิสานิ เต พฺราหฺมณ โย อหาสิฯ

[80]

ปหูตธญฺโญ กสิมา ยสสฺสี, ปุตฺเต คิหี ธนิมา สพฺพกาเม;

วยํ อปสฺสํ ฆรมาวสาตุ, ภิสานิ เต พฺราหฺมณ โย อหาสิฯ

[81]

โส ขตฺติโย โหตุ ปสยฺหการี, ราชาภิราชา [ราชาธิราชา (สฺยา. ก.)] พลวา ยสสฺสี;

ส จาตุรนฺตํ มหิมาวสาตุ, ภิสานิ เต พฺราหฺมณ โย อหาสิฯ

[82]

โส พฺราหฺมโณ โหตุ อวีตราโค, มุหุตฺตนกฺขตฺตปเถสุ ยุตฺโต;

ปูเชตุ นํ รฏฺฐปตี ยสสฺสี, ภิสานิ เต พฺราหฺมณ โย อหาสิฯ

[83]

อชฺฌายกํ สพฺพสมนฺตเวทํ [สพฺพสมตฺตเวทํ (สี.), สพฺพสมตฺตเวทนํ (ปี.)], ตปสฺสีนํ มญฺญตุ สพฺพโลโก;

ปูเชนฺตุ นํ ชานปทา สเมจฺจ, ภิสานิ เต พฺราหฺมณ โย อหาสิฯ

[84]

จตุสฺสทํ คามวรํ สมิทฺธํ, ทินฺนญฺหิ โส ภุญฺชตุ วาสเวน;

อวีตราโค มรณํ อุเปตุ, ภิสานิ เต พฺราหฺมณ โย อหาสิฯ

[85]

โส คามณี โหตุ สหายมชฺเฌ, นจฺเจหิ คีเตหิ ปโมทมาโน;

โส ราชโต พฺยสน มาลตฺถ [มา ราชโต วฺยสน’มลตฺถ (สี. สฺยา. ปี.)] กิญฺจิ, ภิสานิ เต พฺราหฺมณ โย อหาสิฯ

[86]

ยํ เอกราชา ปถวิํ วิเชตฺวา, อิตฺถีสหสฺสาน [อิตฺถีสหสฺสสฺส (สี. ปี.)] ฐเปตุ อคฺคํ;

สีมนฺตินีนํ ปวรา ภวาตุ, ภิสานิ เต พฺราหฺมณ ยา อหาสิฯ

[87]

อิสีนญฺหิ สา สพฺพสมาคตานํ, ภุญฺเชยฺย สาทุํ อวิกมฺปมานา;

จราตุ ลาเภน วิกตฺถมานา, ภิสานิ เต พฺราหฺมณ ยา อหาสิฯ

[88]

อาวาสิโก โหตุ มหาวิหาเร, นวกมฺมิโก โหตุ คชงฺคลายํ [กชงฺคลายํ (สี. สฺยา. ปี.)];

อาโลกสนฺธิํ ทิวสํ [ทิวสา (สี. สฺยา. ปี.)] กโรตุ, ภิสานิ เต พฺราหฺมณ โย อหาสิฯ

[89]

โส พชฺฌตู ปาสสเตหิ ฉพฺภิ [ฉมฺหิ (สี. ปี.), ฉสฺสุ (?)], รมฺมา วนา นิยฺยตุ ราชธานิํ [ราชฐานิํ (ก.)];

ตุตฺเตหิ โส หญฺญตุ ปาจเนหิ, ภิสานิ เต พฺราหฺมณ โย อหาสิฯ

[90]

อลกฺกมาลี ติปุกณฺณวิทฺโธ, ลฏฺฐีหโต สปฺปมุขํ อุเปตุ;

สกจฺฉพนฺโธ [สกฺกจฺจพทฺโธ (สี. ปี.), สํกจฺจพนฺโธ (นิยฺย)] วิสิขํ จราตุ, ภิสานิ เต พฺราหฺมณ โย อหาสิฯ

[91]

โย เว อนฏฺฐํว [อนฏฺฐํ (สี. สฺยา. ปี.)] นฏฺฐนฺติ จาห, กาเมว โส ลภตํ ภุญฺชตญฺจ [ลภตุ ภุญฺชตุ จ (สฺยา.)];

อคารมชฺเฌ มรณํ อุเปตุ, โย วา โภนฺโต สงฺกติ กญฺจิเทว [กิญฺจิเทว (ก.)]ฯ

[92]

ยเทสมานา วิจรนฺติ โลเก, อิฏฺฐญฺจ กนฺตญฺจ พหูนเมตํ;

ปิยํ มนุญฺญํ จิธ ชีวโลเก, กสฺมา อิสโย นปฺปสํสนฺติ กาเมฯ

[93]

กาเมสุ เว หญฺญเร พชฺฌเร จ, กาเมสุ ทุกฺขญฺจ ภยญฺจ ชาตํ;

กาเมสุ ภูตาธิปตี ปมตฺตา, ปาปานิ กมฺมานิ กโรนฺติ โมหาฯ

[94]

เต ปาปธมฺมา ปสเวตฺว ปาปํ, กายสฺส เภทา นิรยํ วชนฺติ;

อาทีนวํ กามคุเณสุ ทิสฺวา, ตสฺมา อิสโย นปฺปสํสนฺติ กาเมฯ

[95]

วีมํสมาโน อิสิโน ภิสานิ, ตีเร คเหตฺวาน ถเล นิเธสิํ;

สุทฺธา อปาปา อิสโย วสนฺติ, เอตานิ เต พฺรหฺมจารี ภิสานิฯ

[96]

น เต นฏา โน ปน กีฬเนยฺยา, น พนฺธวา โน ปน เต สหายา;

กิสฺมิํ วุปตฺถมฺภ สหสฺสเนตฺต, อิสีหิ ตฺวํ กีฬสิ เทวราชฯ

[97]

อาจริโย เมสิ ปิตา จ มยฺหํ, เอสา ปติฏฺฐา ขลิตสฺส พฺรหฺเม;

เอกาปราธํ ขม ภูริปญฺญ, น ปณฺฑิตา โกธพลา ภวนฺติฯ

[98]

สุวาสิตํ อิสินํ เอกรตฺตํ, ยํ วาสวํ ภูตปติทฺทสาม;

สพฺเพว โภนฺโต สุมนา ภวนฺตุ, ยํ พฺราหฺมโณ ปจฺจุปาที ภิสานิฯ

[99]

อหญฺจ สาริปุตฺโต จ, โมคฺคลฺลาโน จ กสฺสโป;

อนุรุทฺโธ ปุณฺโณ อานนฺโท, ตทาสุํ สตฺต ภาตโรฯ

[100]

ภคินี อุปฺปลวณฺณา จ, ทาสี ขุชฺชุตฺตรา ตทา;

จิตฺโต คหปติ ทาโส, ยกฺโข สาตาคิโร ตทาฯ

[101]

ปาลิเลยฺโย [ปาริเลยฺโย (สี. ปี.)] ตทา นาโค, มธุโท [มธุวา (สี. ปี.)] เสฏฺฐวานโร;

กาฬุทายี ตทา สกฺโก, เอวํ ธาเรถ ชาตกนฺติฯ

ภิสชาตกํ ปญฺจมํฯ

489. สุรุจิชาตกํ (6)

[102]

มเหสี สุรุจิโน [รุจิโน (สี. สฺยา. ปี.)] ภริยา, อานีตา ปฐมํ อหํ;

ทส วสฺสสหสฺสานิ, ยํ มํ สุรุจิมานยิฯ

[103]

สาหํ พฺราหฺมณ ราชานํ, เวเทหํ มิถิลคฺคหํ;

นาภิชานามิ กาเยน, วาจาย อุท เจตสา;

สุรุจิํ อติมญฺญิตฺถ [อติมญฺญิตฺโถ (สี. ปี.), อติมญฺญิตา (?)], อาวิ [อาวิํ (สี. ปี.)] วา ยทิ วา รโหฯ

[104]

เอเตน สจฺจวชฺเชน, ปุตฺโต อุปฺปชฺชตํ อิเส;

มุสา เม ภณมานาย, มุทฺธา ผลตุ สตฺตธาฯ

[105]

ภตฺตุ มม สสฺสุ มาตา, ปิตา จาปิ จ สสฺสุโร;

เต มํ พฺรหฺเม วิเนตาโร, ยาว อฏฺฐํสุ ชีวิตํฯ

[106]

สาหํ อหิํสารตินี, กามสา [กามโส (สี.)] ธมฺมจารินี [ธมฺมจาริณี (สี.)];

สกฺกจฺจํ เต อุปฏฺฐาสิํ, รตฺตินฺทิวมตนฺทิตาฯ

[107]

เอเตน สจฺจวชฺเชน, ปุตฺโต อุปฺปชฺชตํ อิเส;

มุสา เม ภณมานาย, มุทฺธา ผลตุ สตฺตธาฯ

[108]

โสฬสิตฺถิสหสฺสานิ, สหภริยานิ พฺราหฺมณ;

ตาสุ อิสฺสา วา โกโธ วา, นาหุ มยฺหํ กุทาจนํฯ

[109]

หิเตน ตาสํ นนฺทามิ, น จ เม กาจิ อปฺปิยา;

อตฺตานํวานุกมฺปามิ, สทา สพฺพา สปตฺติโยฯ

[110]

เอเตน สจฺจวชฺเชน, ปุตฺโต อุปฺปชฺชตํ อิเส;

มุสา เม ภณมานาย, มุทฺธา ผลตุ สตฺตธาฯ

[111]

ทาเส กมฺมกเร เปสฺเส [โปเส (สฺยา. ก.)], เย จญฺเญ อนุชีวิโน;

เปเสมิ [โปเสมิ (สี. สฺยา. ปี.)] สหธมฺเมน, สทา ปมุทิตินฺทฺริยาฯ

[112]

เอเตน สจฺจวชฺเชน, ปุตฺโต อุปฺปชฺชตํ อิเส;

มุสา เม ภณมานาย, มุทฺธา ผลตุ สตฺตธาฯ

[113]

สมเณ พฺราหฺมเณ จาปิ, อญฺเญ จาปิ วนิพฺพเก;

ตปฺเปมิ อนฺนปาเนน, สทา ปยตปาณินีฯ

[114]

เอเตน สจฺจวชฺเชน, ปุตฺโต อุปฺปชฺชตํ อิเส;

มุสา เม ภณมานาย, มุทฺธา ผลตุ สตฺตธาฯ

[115]

จาตุทฺทสิํ ปญฺจทฺทสิํ [ปนฺนรสิํ (สี. ปี.)], ยา จ ปกฺขสฺส อฏฺฐมี [อฏฺฐมิํ (สี. ปี.)];

ปาฏิหาริยปกฺขญฺจ, อฏฺฐงฺคสุสมาคตํ [อฏฺฐงฺคสุสมาหิตํ (สพฺพตฺถ) วิ. ว. 129 ปาฬิยา อฏฺฐกถา ปสฺสิตพฺพา];

อุโปสถํ อุปวสามิ [อุปวสิํ (ก.)], สทา สีเลสุ สํวุตาฯ

[116]

เอเตน สจฺจวชฺเชน, ปุตฺโต อุปฺปชฺชตํ อิเส;

มุสา เม ภณมานาย, มุทฺธา ผลตุ สตฺตธาฯ

[117]

สพฺเพว เต ธมฺมคุณา, ราชปุตฺติ ยสสฺสินิ;

สํวิชฺชนฺติ ตยิ ภทฺเท, เย ตฺวํ กิตฺเตสิ อตฺตนิฯ

[118]

ขตฺติโย ชาติสมฺปนฺโน, อภิชาโต ยสสฺสิมา;

ธมฺมราชา วิเทหานํ, ปุตฺโต อุปฺปชฺชเต ตว [ตวํ (สี. ปี.)]ฯ

[119]

ทุมฺมี [รุมฺมี (สี. ปี.)] รโชชลฺลธโร, อเฆ เวหายสํ ฐิโต;

มนุญฺญํ ภาสเส วาจํ, ยํ มยฺหํ หทยงฺคมํฯ

[120]

เทวตานุสิ สคฺคมฺหา, อิสิ วาสิ [จาปิ (ก.)] มหิทฺธิโก;

โก วาสิ ตฺวํ อนุปฺปตฺโต, อตฺตานํ เม ปเวทยฯ

[121]

ยํ เทวสงฺฆา วนฺทนฺติ, สุธมฺมายํ สมาคตา;

โสหํ สกฺโก สหสฺสกฺโข, อาคโตสฺมิ ตวนฺติเกฯ

[122]

อิตฺถิโย [อิตฺถิยา (ปี.)] ชีวโลกสฺมิํ, ยา โหติ [โหนฺติ (สี. สฺยา.)] สมจารินี [สมจาริณี (สี.)];

เมธาวินี สีลวตี, สสฺสุเทวา ปติพฺพตาฯ

[123]

ตาทิสาย สุเมธาย, สุจิกมฺมาย นาริยา;

เทวา ทสฺสนมายนฺติ, มานุสิยา อมานุสาฯ

[124]

ตฺวญฺจ ภทฺเท สุจิณฺเณน, ปุพฺเพ สุจริเตน จ;

อิธ ราชกุเล ชาตา, สพฺพกามสมิทฺธินีฯ

[125]

อยญฺจ เต ราชปุตฺติ, อุภยตฺถ กฏคฺคโห;

เทวโลกูปปตฺตี จ, กิตฺตี จ อิธ ชีวิเตฯ

[126]

จิรํ สุเมเธ สุขินี, ธมฺมมตฺตนิ ปาลย;

เอสาหํ ติทิวํ ยามิ, ปิยํ เม ตว ทสฺสนนฺติฯ

สุรุจิชาตกํ ฉฏฺฐํฯ

490. ปญฺจุโปสถิกชาตกํ (7)

[127]

อปฺโปสฺสุกฺโก ทานิ ตุวํ กโปต, วิหงฺคม น ตว โภชนตฺโถ;

ขุทํ [ขุทฺทํ (สฺยา. ก.), ขุธํ (สกฺกต-ปากตานุรูปํ)] ปิปาสํ อธิวาสยนฺโต, กสฺมา ภวํโปสถิโก กโปต [กโปโต (สี. ปี.)]ฯ

[128]

อหํ ปุเร คิทฺธิคโต กโปติยา, อสฺมิํ ปเทสสฺมิมุโภ รมาม;

อถคฺคหี สากุณิโก กโปติํ, อกามโก ตาย วินา อโหสิํฯ

[129]

นานาภวา วิปฺปโยเคน ตสฺสา, มโนมยํ เวทน เวทยามิ [เวทนํ เวทิยามิ (สี. ปี.)];

ตสฺมา อหํโปสถํ ปาลยามิ, ราโค มมํ มา ปุนราคมาสิฯ

[130]

อนุชฺชุคามี อุรคา ทุชิวฺห [อุรค ทฺวิชิวฺห (สี.)], ทาฐาวุโธ โฆรวิโสสิ สปฺป;

ขุทํ ปิปาสํ อธิวาสยนฺโต, กสฺมา ภวํโปสถิโก นุ ทีฆ [ทีโฆ (สี. ปี.)]ฯ

[131]

อุสโภ อหู พลวา คามิกสฺส, จลกฺกกู วณฺณพลูปปนฺโน;

โส มํ อกฺกมิ ตํ กุปิโต อฑํสิ, ทุกฺขาภิตุณฺโณ มรณํ อุปาคา [อุปาคมิ (สี. ปี.)]ฯ

[132]

ตโต ชนา นิกฺขมิตฺวาน คามา, กนฺทิตฺวา โรทิตฺวา [กนฺทิตฺว โรทิตฺว (สี.)] อปกฺกมิํสุ;

ตสฺมา อหํโปสถํ ปาลยามิ, โกโธ มมํ มา ปุนราคมาสิฯ

[133]

มตาน มํสานิ พหู สุสาเน, มนุญฺญรูปํ ตว โภชเน ตํ;

ขุทํ ปิปาสํ อธิวาสยนฺโต, กสฺมา ภวํโปสถิโก สิงฺคาล [สิคาโล (สี. ปี.)]ฯ

[134]

ปวิสิ [ปวิสฺสํ (สี. ปี.), ปวิสฺส (สฺยา.)] กุจฺฉิํ มหโต คชสฺส, กุณเป รโต หตฺถิมํเสสุ คิทฺโธ [หตฺถิมํเส ปคิทฺโธ (สี. ปี.)];

อุณฺโห จ วาโต ติขิณา จ รสฺมิโย, เต โสสยุํ ตสฺส กรีสมคฺคํฯ

[135]

กิโส จ ปณฺฑู จ อหํ ภทนฺเต, น เม อหู นิกฺขมนาย มคฺโค;

มหา จ เมโฆ สหสา ปวสฺสิ, โส เตมยี ตสฺส กรีสมคฺคํฯ

[136]

ตโต อหํ นิกฺขมิสํ ภทนฺเต, จนฺโท ยถา ราหุมุขา ปมุตฺโต;

ตสฺมา อหํโปสถํ ปาลยามิ, โลโภ มมํ มา ปุนราคมาสิฯ

[137]

วมฺมีกถูปสฺมิํ กิปิลฺลิกานิ, นิปฺโปถยนฺโต ตุวํ ปุเร จราสิ;

ขุทํ ปิปาสํ อธิวาสยนฺโต, กสฺมา ภวํโปสถิโก นุ อจฺฉ [อจฺโฉ (สี. ปี.)]ฯ

[138]

สกํ นิเกตํ อติหีฬยาโน [อติเหฬยาโน (สฺยา. ก.)], อตฺริจฺฉตา [อตฺริจฺฉตาย (สี. สฺยา. ปี.)] มลฺลคามํ [มลตํ (สี. ปี.), มลฺลยตํ (ก.)] อคจฺฉิํ;

ตโต ชนา นิกฺขมิตฺวาน คามา, โกทณฺฑเกน ปริโปถยิํสุ มํฯ

[139]

โส ภินฺนสีโส รุหิรมกฺขิตงฺโค, ปจฺจาคมาสิํ สกํ [ส สกํ (สฺยา. ก.),’ถ สกํ (?)] นิเกตํ;

ตสฺมา อหํโปสถํ ปาลยามิ, อตฺริจฺฉตา มา ปุนราคมาสิฯ

[140]

ยํ โน อปุจฺฉิตฺถ ตุวํ ภทนฺเต, สพฺเพว พฺยากริมฺห ยถา ปชานํ;

มยมฺปิ ปุจฺฉาม ตุวํ ภทนฺเต, กสฺมา ภวํโปสถิโก นุ พฺรหฺเมฯ

[141]

อนูปลิตฺโต มม อสฺสมมฺหิ, ปจฺเจกพุทฺโธ มุหุตฺตํ นิสีทิ;

โส มํ อเวที คติมาคติญฺจ, นามญฺจ โคตฺตํ จรณญฺจ สพฺพํฯ

[142]

เอวมฺปหํ วนฺทิ น [เอวมฺปหํ นคฺคเห (สี. ปี.)] ตสฺส ปาเท, น จาปิ นํ มานคเตน ปุจฺฉิํ;

ตสฺมา อหํโปสถํ ปาลยามิ, มาโน มมํ มา ปุนราคมาสีติฯ

ปญฺจุโปสถิกชาตกํ สตฺตมํฯ

491. มหาโมรชาตกํ (8)

[143]

สเจ หิ ตฺยาหํ ธนเหตุ คาหิโต, มา มํ วธี ชีวคาหํ คเหตฺวา;

รญฺโญ จ [รญฺโญว (สี. ปี.)] มํ สมฺม อุปนฺติกํ [อุปนฺติ (สี. สฺยา. ปี.)] เนหิ, มญฺเญ ธนํ ลจฺฉสินปฺปรูปํฯ

[144]

น เม อยํ ตุยฺห วธาย อชฺช, สมาหิโต จาปธุเร [จาปวเร (สี. ปี.), จาปวโร (สฺยา.)] ขุรปฺโป;

ปาสญฺจ ตฺยาหํ อธิปาตยิสฺสํ, ยถาสุขํ คจฺฉตุ โมรราชาฯ

[145]

ยํ สตฺต วสฺสานิ มมานุพนฺธิ, รตฺตินฺทิวํ ขุปฺปิปาสํ สหนฺโต;

อถ กิสฺส มํ ปาสวสูปนีตํ, ปมุตฺตเว อิจฺฉสิ พนฺธนสฺมาฯ

[146 .

ปาณาติปาตา วิรโต นุสชฺช, อภยํ นุ เต สพฺพภูเตสุ ทินฺนํ;

ยํ มํ ตุวํ ปาสวสูปนีตํ, ปมุตฺตเว อิจฺฉสิ พนฺธนสฺมาฯ

[147]

ปาณาติปาตา วิรตสฺส พฺรูหิ, อภยญฺจ โย สพฺพภูเตสุ เทติ;

ปุจฺฉามิ ตํ โมรราเชตมตฺถํ, อิโต จุโต กิํ ลภเต สุขํ โสฯ

[148]

ปาณาติปาตา วิรตสฺส พฺรูมิ, อภยญฺจ โย สพฺพภูเตสุ เทติ;

ทิฏฺเฐว ธมฺเม ลภเต ปสํสํ, สคฺคญฺจ โส ยาติ สรีรเภทาฯ

[149]

น สนฺติ เทวา อิติ อาหุ [อิจฺจาหุ (สี. ปี.)] เอเก, อิเธว ชีโว วิภวํ อุเปติ;

ตถา ผลํ สุกตทุกฺกฏานํ, ทตฺตุปญฺญตฺตญฺจ วทนฺติ ทานํ;

เตสํ วโจ อรหตํ สทฺทหาโน, ตสฺมา อหํ สกุเณ พาธยามิฯ

[150]

จนฺโท จ สุริโย จ อุโภ สุทสฺสนา, คจฺฉนฺติ โอภาสยมนฺตลิกฺเข;

อิมสฺส โลกสฺส ปรสฺส วา เต, กถํ นุ เต อาหุ มนุสฺสโลเกฯ

[151]

จนฺโท จ สุริโย จ อุโภ สุทสฺสนา, คจฺฉนฺติ โอภาสยมนฺตลิกฺเข;

ปรสฺส โลกสฺส น เต อิมสฺส, เทวาติ เต อาหุ มนุสฺสโลเกฯ

[152]

เอตฺเถว เต นีหตา หีนวาทา, อเหตุกา เย น วทนฺติ กมฺมํ;

ตถา ผลํ สุกตทุกฺกฏานํ, ทตฺตุปญฺญตฺตํ เย จ วทนฺติ ทานํฯ

[153]

อทฺธา หิ สจฺจํ วจนํ ตเวทํ [ตเวตํ (สี. สฺยา. ปี.)], กถญฺหิ ทานํ อผลํ ภเวยฺย [วเทยฺย (สี. ปี.)];

ตถา ผลํ สุกตทุกฺกฏานํ, ทตฺตุปญฺญตฺตญฺจ กถํ ภเวยฺยฯ

[154]

กถํกโร กินฺติกโร กิมาจรํ, กิํ เสวมาโน เกน ตโปคุเณน;

อกฺขาหิ [อกฺขาหิ ตํ ทานิ (ก.)] เม โมรราเชตมตฺถํ, ยถา อหํ โน นิรยํ ปเตยฺยํฯ

[155]

เย เกจิ อตฺถิ สมณา ปถพฺยา, กาสายวตฺถา อนคาริยา เต;

ปาโตว ปิณฺฑาย จรนฺติ กาเล, วิกาลจริยา วิรตา หิ สนฺโตฯ

[156]

เต ตตฺถ กาเลนุปสงฺกมิตฺวา, ปุจฺฉาหิ ยํ เต มนโส ปิยํ สิยา;

เต เต ปวกฺขนฺติ ยถาปชานํ, อิมสฺส โลกสฺส ปรสฺส จตฺถํฯ

[157]

ตจํว ชิณฺณํ อุรโค ปุราณํ, ปณฺฑูปลาสํ หริโต ทุโมว;

เอสปฺปหีโน มม ลุทฺทภาโว, ชหามหํ ลุทฺทกภาวมชฺชฯ

[158]

เย จาปิ เม สกุณา อตฺถิ พทฺธา, สตานิเนกานิ นิเวสนสฺมิํ;

เตสมฺปหํ [เตสํ อหํ (สฺยา. ก.)] ชีวิตมชฺช ทมฺมิ, โมกฺขญฺจ เต ปตฺตา [ปตฺโต (สี.), อจฺฉ (สฺยา.)] สกํ นิเกตํฯ

[159]

ลุทฺโท จรี ปาสหตฺโถ อรญฺเญ, พาเธตุ โมราธิปติํ ยสสฺสิํ;

พนฺธิตฺวา [พนฺธิตฺว (สี. ปี.)] โมราธิปติํ ยสสฺสิํ, ทุกฺขา ส ปมุจฺจิ [ทุกฺขา ปมุจฺจิ (สี.), ทุกฺขา ปมุญฺจิ (สฺยา. ปี.)] ยถาหํ ปมุตฺโตติฯ

มหาโมรชาตกํ อฏฺฐมํฯ

492. ตจฺฉสูกรชาตกํ (9)

[160]

ยเทสมานา วิจริมฺห, ปพฺพตานิ วนานิ จ;

อนฺเวสํ วิจริํ [วิปุเล (สฺยา. ก.)] ญาตี, เตเม อธิคตา มยาฯ

[161]

พหุญฺจิทํ มูลผลํ, ภกฺโข จายํ อนปฺปโก;

รมฺมา จิมา คิรีนชฺโช [คิรินทิโย (สี. ปี.)], ผาสุวาโส ภวิสฺสติฯ

[162]

อิเธวาหํ วสิสฺสามิ, สห สพฺเพหิ ญาติภิ;

อปฺโปสฺสุกฺโก นิราสงฺกี, อโสโก อกุโตภโยฯ

[163]

อญฺญมฺปิ [อญฺญํ หิ (สี. ปี.)] เลณํ ปริเยส, สตฺตุ โน อิธ วิชฺชติ;

โส ตจฺฉ สูกเร หนฺติ, อิธาคนฺตฺวา วรํ วรํฯ

[164]

โก นุมฺหากํ [โก นมฺหากํ (สี. ปี.)] อิธ สตฺตุ, โก ญาตี สุสมาคเต;

ทุปฺปธํเส [อปฺปธํเส (สี. ปี.)] ปธํเสติ, ตํ เม อกฺขาถ ปุจฺฉิตาฯ

[165]

อุทฺธคฺคราชี มิคราชา, พลี ทาฐาวุโธ มิโค;

โส ตจฺฉ สูกเร หนฺติ, อิธาคนฺตฺวา วรํ วรํฯ

[166]

น โน ทาฐา น วิชฺชนฺติ [นุ วิชฺชนฺติ (ก.)], พลํ กาเย สโมหิตํ;

สพฺเพ สมคฺคา หุตฺวาน, วสํ กาหาม เอกกํฯ

[167]

หทยงฺคมํ กณฺณสุขํ, วาจํ ภาสสิ ตจฺฉก;

โยปิ ยุทฺเธ ปลาเยยฺย, ตมฺปิ ปจฺฉา หนามเสฯ

[168]

ปาณาติปาตา วิรโต นุ อชฺช, อภยํ นุ เต สพฺพภูเตสุ ทินฺนํ;

ทาฐา นุ เต มิควธาย [มิค วิริยํ (สี. สฺยา. ปี.)] น สนฺติ, โย สงฺฆปตฺโต กปโณว ฌายสิฯ

[169]

น เม ทาฐา น วิชฺชนฺติ, พลํ กาเย สโมหิตํ;

ญาตี จ ทิสฺวาน สามคฺคี เอกโต, ตสฺมา จ ฌายามิ วนมฺหิ เอกโกฯ

[170]

อิมสฺสุทํ ยนฺติ ทิโสทิสํ ปุเร, ภยฏฺฏิตา เลณคเวสิโน ปุถุ;

เต ทานิ สงฺคมฺม วสนฺติ เอกโต, ยตฺถฏฺฐิตา ทุปฺปสหชฺช เต มยาฯ

[171]

ปริณายกสมฺปนฺนา, สหิตา เอกวาทิโน;

เต มํ สมคฺคา หิํเสยฺยุํ, ตสฺมา เนสํ น ปตฺถเย [อปตฺถเว (ปี.)]ฯ

[172]

เอโกว อินฺโท อสุเร ชินาติ, เอโกว เสโน หนฺติ ทิเช ปสยฺห;

เอโกว พฺยคฺโฆ มิคสงฺฆปตฺโต, วรํ วรํ หนฺติ พลญฺหิ ตาทิสํฯ

[173]

น เหว อินฺโท น เสโน, นปิ พฺยคฺโฆ มิคาธิโป;

สมคฺเค สหิเต ญาตี, น พฺยคฺเฆ [พฺยคฺเฆ จ (สี. ปี.), พฺยคฺโฆ น (สฺยา.)] กุรุเต วเสฯ

[174]

กุมฺภีลกา สกุณกา, สงฺฆิโน คณจาริโน;

สมฺโมทมานา เอกชฺฌํ, อุปฺปตนฺติ ฑยนฺติ จฯ

[175]

เตสญฺจ ฑยมานานํ, เอเกตฺถ อปสกฺกติ [อปวตฺตติ (สี. ปี.)];

ตญฺจ เสโน นิตาเฬติ, เวยฺยคฺฆิเยว สา คติฯ

[176]

อุสฺสาหิโต ชฏิเลน, ลุทฺเทนามิสจกฺขุนา;

ทาฐี ทาฐีสุ ปกฺขนฺทิ, มญฺญมาโน ยถา ปุเรฯ

[177]

สาธุ สมฺพหุลา ญาตี, อปิ รุกฺขา อรญฺญชา;

สูกเรหิ สมคฺเคหิ, พฺยคฺโฆ เอกายเน หโตฯ

[178]

พฺราหฺมณญฺเจว พฺยคฺฆญฺจ, อุโภ หนฺตฺวาน สูกราฯ

อานนฺทิโน ปมุทิตา, มหานาทํ ปนาทิสุํฯ

[179]

เต สุ อุทุมฺพรมูลสฺมิํ, สูกรา สุสมาคตา;

ตจฺฉกํ อภิสิญฺจิํสุ, ‘‘ตฺวํ โน ราชาสิ อิสฺสโร’’ติฯ

ตจฺฉสูกรชาตกํ นวมํฯ

493. มหาวาณิชชาตกํ (10)

[180]

วาณิชา สมิติํ กตฺวา, นานารฏฺฐโต อาคตา;

ธนาหรา ปกฺกมิํสุ, เอกํ กตฺวาน คามณิํฯ

[181]

เต ตํ กนฺตารมาคมฺม, อปฺปภกฺขํ อโนทกํ;

มหานิคฺโรธมทฺทกฺขุํ, สีตจฺฉายํ มโนรมํฯ

[182]

เต จ ตตฺถ นิสีทิตฺวา, ตสฺส รุกฺขสฺส ฉายยา [ฉาทิยา (สี. สฺยา. ปี.)];

วาณิชา สมจินฺเตสุํ, พาลา โมเหน ปารุตาฯ

[183]

อลฺลายเต [อทฺทายเต (สี. ปี.)] อยํ รุกฺโข, อปิ วารีว [วาริ จ (สี. ปี.)] สนฺทติ;

อิงฺฆสฺส ปุริมํ สาขํ, มยํ ฉินฺทาม วาณิชาฯ

[184]

สา จ ฉินฺนาว ปคฺฆริ, อจฺฉํ วาริํ อนาวิลํ;

เต ตตฺถ นฺหตฺวา ปิวิตฺวา, ยาวติจฺฉิํสุ วาณิชาฯ

[185]

ทุติยํ สมจินฺเตสุํ, พาลา โมเหน ปารุตา;

อิงฺฆสฺส ทกฺขิณํ สาขํ, มยํ ฉินฺทาม วาณิชาฯ

[186]

สา จ ฉินฺนาว ปคฺฆริ, สาลิมํโสทนํ พหุํ;

อปฺโปทวณฺเณ กุมฺมาเส, สิงฺคิํ วิทลสูปิโย [สิงฺคิํ พิทลสูปิโย (สี. ปี.), สิงฺคีเวรํ ลสูปิโย (ก.) สิงฺคีนฺติ สิงฺคีเวราทิกํ อุตฺตริภงฺคํ; วิทลสูปิโยติ มุคฺคสูปาทโย (อฏฺฐ.) วิทลํ กลายาทิมฺหิ วตฺตตีติ สกฺกตาภิธาเน]ฯ

[187]

เต ตตฺถ ภุตฺวา ขาทิตฺวา [ภุตฺวา จ ปิวิตฺวา จ (ปี.)], ยาวติจฺฉิํสุ วาณิชา;

ตติยํ สมจินฺเตสุํ, พาลา โมเหน ปารุตา;

อิงฺฆสฺส ปจฺฉิมํ สาขํ, มยํ ฉินฺทาม วาณิชาฯ

[188]

สา จ ฉินฺนาว ปคฺฆริ, นาริโย สมลงฺกตา;

วิจิตฺรวตฺถาภรณา, อามุตฺตมณิกุณฺฑลาฯ

[189]

อปิ สุ วาณิชา เอกา, นาริโย ปณฺณวีสติ;

สมนฺตา ปริวาริํสุ [ปริกริํสุ (สี. สฺยา. ปี.)], ตสฺส รุกฺขสฺส ฉายยา [ฉาทิยา (สี. สฺยา. ปี.)]ฯ

[190]

เต ตาหิ ปริจาเรตฺวา [ปริวาเรตฺวา (สี. สฺยา. ปี.)], ยาวติจฺฉิํสุ วาณิชา;

จตุตฺถํ สมจินฺเตสุํ, พาลา โมเหน ปารุตา;

อิงฺฆสฺส อุตฺตรํ สาขํ, มยํ ฉินฺทาม วาณิชาฯ

[191]

สา จ ฉินฺนาว ปคฺฆริ, มุตฺตา เวฬุริยา พหู;

รชตํ ชาตรูปญฺจ, กุตฺติโย ปฏิยานิ จฯ

[192]

กาสิกานิ จ วตฺถานิ, อุทฺทิยานิ จ กมฺพลา [อุทฺทิยาเน จ กมฺพเล (สี. ปี.)];

เต ตตฺถ ภาเร พนฺธิตฺวา, ยาวติจฺฉิํสุ วาณิชาฯ

[193]

ปญฺจมํ สมจินฺเตสุํ, พาลา โมเหน ปารุตา;

อิงฺฆสฺส มูเล [มูลํ (สี. ปี. ก.)] ฉินฺทาม, อปิ ภิยฺโย ลภามเสฯ

[194]

อถุฏฺฐหิ สตฺถวาโห, ยาจมาโน กตญฺชลี;

นิคฺโรโธ กิํ ปรชฺฌติ [อปรชฺฌถ (สี.), อปรชฺฌติ (สฺยา. ปี.)], วาณิชา ภทฺทมตฺถุ เตฯ

[195]

วาริทา ปุริมา สาขา, อนฺนปานญฺจ ทกฺขิณา;

นาริทา ปจฺฉิมา สาขา, สพฺพกาเม จ อุตฺตรา;

นิคฺโรโธ กิํ ปรชฺฌติ, วาณิชา ภทฺทมตฺถุ เตฯ

[196]

ยสฺส รุกฺขสฺส ฉายาย, นิสีเทยฺย สเยยฺย วา;

น ตสฺส สาขํ ภญฺเชยฺย, มิตฺตทุพฺโภ หิ ปาปโกฯ

[197]

เต จ ตสฺสานาทิยิตฺวา [ตสฺส อนาทิตฺวา (สี. สฺยา.)], เอกสฺส วจนํ พหู;

นิสิตาหิ กุฐารีหิ [กุธารีหิ (ก.)], มูลโต นํ อุปกฺกมุํฯ

[198]

ตโต นาคา นิกฺขมิํสุ, สนฺนทฺธา ปณฺณวีสติ;

ธนุคฺคหานํ ติสตา, ฉสหสฺสา จ วมฺมิโนฯ

[199]

เอเต หนถ พนฺธถ, มา โว มุญฺจิตฺถ [มุจฺจิตฺถ (ปี.)] ชีวิตํ;

ฐเปตฺวา สตฺถวาหํว, สพฺเพ ภสฺมํ [ภสฺมี (สี.)] กโรถ เนฯ

[200]

ตสฺมา หิ ปณฺฑิโต โปโส, สมฺปสฺสํ อตฺถมตฺตโน;

โลภสฺส น วสํ คจฺเฉ, หเนยฺยาริสกํ [หเนยฺย ทิสตํ (สี.), หเนยฺย ทิสกํ (สฺยา.)] มนํฯ

[201]

เอว [เอต (สี. ปี.)] มาทีนวํ ญตฺวา, ตณฺหา ทุกฺขสฺส สมฺภวํ;

วีตตณฺโห อนาทาโน, สโต ภิกฺขุ ปริพฺพเชติฯ

มหาวาณิชชาตกํ ทสมํฯ

494. สาธินชาตกํ (11)

[202]

อพฺภุโต วต โลกสฺมิํ, อุปฺปชฺชิ โลมหํสโน;

ทิพฺโพ รโถ ปาตุรหุ, เวเทหสฺส ยสสฺสิโนฯ

[203]

เทวปุตฺโต มหิทฺธิโก, มาตลิ [มาตลี (สี.)] เทวสารถิ;

นิมนฺตยิตฺถ ราชานํ, เวเทหํ มิถิลคฺคหํฯ

[204]

เอหิมํ รถมารุยฺห, ราชเสฏฺฐ ทิสมฺปติ;

เทวา ทสฺสนกามา เต, ตาวติํสา สอินฺทกา;

สรมานา หิ เต เทวา, สุธมฺมายํ สมจฺฉเรฯ

[205]

ตโต จ ราชา สาธิโน [สาธีโน (สี. ปี.)], เวเทโห มิถิลคฺคโห [ปมุโข รถมารุหิ (สี. ปี.)];

สหสฺสยุตฺตมารุยฺห [ยุตฺตํ อภิรุยฺห (สี.)], อคา เทวาน สนฺติเก;

ตํ เทวา ปฏินนฺทิํสุ, ทิสฺวา ราชานมาคตํฯ

[206]

สฺวาคตํ เต มหาราช, อโถ เต อทุราคตํ;

นิสีท ทานิ ราชีสิ [ราชิสิ (สี. สฺยา. ปี.)], เทวราชสฺส สนฺติเกฯ

[207]

สกฺโกปิ ปฏินนฺทิตฺถ, เวเทหํ มิถิลคฺคหํ;

นิมนฺตยิตฺถ [นิมนฺตยี จ (สี. ปี.)] กาเมหิ, อาสเนน จ วาสโวฯ

[208]

สาธุ โขสิ อนุปฺปตฺโต, อาวาสํ วสวตฺตินํ;

วส เทเวสุ ราชีสิ, สพฺพกามสมิทฺธิสุ;

ตาวติํเสสุ เทเวสุ, ภุญฺช กาเม อมานุเสฯ

[209]

อหํ ปุเร สคฺคคโต รมามิ, นจฺเจหิ คีเตหิ จ วาทิเตหิ;

โส ทานิ อชฺช น รมามิ สคฺเค, อายุํ นุ ขีโณ [ขีณํ (สฺยา.)] มรณํ นุ สนฺติเก;

อุทาหุ มูฬฺโหสฺมิ ชนินฺทเสฏฺฐฯ

[210]

น ตายุ [น จายุ (สี. ปี. ก.)] ขีณํ มรณญฺจ [มรณํ เต (สี. ปี.)] ทูเร, น จาปิ มูฬฺโห นรวีรเสฏฺฐ;

ตุยฺหญฺจ [ตวญฺจ (สี. ปี.), ตว จ (ก.)] ปุญฺญานิ ปริตฺตกานิ, เยสํ วิปากํ อิธ เวทยิตฺโถ [เวทยโต (ปี. ก.)]ฯ

[211]

วส เทวานุภาเวน, ราชเสฏฺฐ ทิสมฺปติ;

ตาวติํเสสุ เทเวสุ, ภุญฺช กาเม อมานุเสฯ

[212]

ยถา ยาจิตกํ ยานํ, ยถา ยาจิตกํ ธนํ;

เอวํ สมฺปทเมเวตํ, ยํ ปรโต ทานปจฺจยาฯ

[213]

น จาหเมตมิจฺฉามิ, ยํ ปรโต ทานปจฺจยา;

สยํกตานิ ปุญฺญานิ, ตํ เม อาเวณิกํ [อาเวณิยํ (สี. สฺยา. ปี.), อาเวนิกํ (ก.)] ธนํฯ

[214]

โสหํ คนฺตฺวา มนุสฺเสสุ, กาหามิ กุสลํ พหุํ;

ทาเนน สมจริยาย, สํยเมน ทเมน จ;

ยํ กตฺวา สุขิโต โหติ, น จ ปจฺฉานุตปฺปติฯ

[215]

อิมานิ ตานิ เขตฺตานิ, อิมํ นิกฺขํ สุกุณฺฑลํ;

อิมา ตา หริตานูปา, อิมา นชฺโช สวนฺติโยฯ

[216]

อิมา ตา โปกฺขรณี รมฺมา, จกฺกวากปกูชิตา [จกฺกวากูปกูชิตา (สี. ปี.)];

มนฺทาลเกหิ สญฺฉนฺนา, ปทุมุปฺปลเกหิ จ;

ยสฺสิมานิ มมายิํสุ, กิํ นุ เต ทิสตํ คตาฯ

[217]

ตานีธ เขตฺตานิ โส ภูมิภาโค, เตเยว อารามวนุปจารา [เต อารามา เต วน’เม ปจารา (สี. ปี.), เต เยว อารามวนานิ สญฺจรา (ก.)];

ตเมว มยฺหํ ชนตํ อปสฺสโต, สุญฺญํว เม นารท ขายเต ทิสาฯ

[218]

ทิฏฺฐา มยา วิมานานิ, โอภาเสนฺตา จตุทฺทิสา;

สมฺมุขา เทวราชสฺส, ติทสานญฺจ สมฺมุขาฯ

[219]

วุตฺถํ เม ภวนํ ทิพฺยํ [ทิพฺพํ (สี. ปี.)], ภุตฺตา กามา อมานุสา;

ตาวติํเสสุ เทเวสุ, สพฺพกามสมิทฺธิสุฯ

[220]

โสหํ เอตาทิสํ หิตฺวา, ปุญฺญายมฺหิ อิธาคโต;

ธมฺมเมว จริสฺสามิ, นาหํ รชฺเชน อตฺถิโกฯ

[221]

อทณฺฑาวจรํ มคฺคํ, สมฺมาสมฺพุทฺธเทสิตํ;

ตํ มคฺคํ ปฏิปชฺชิสฺสํ, เยน คจฺฉนฺติ สุพฺพตาติฯ

สาธินชาตกํ [สาธินราชชาตกํ (สฺยา.)] เอกาทสมํฯ

495. ทสพฺราหฺมณชาตกํ (12)

[222]

ราชา อโวจ วิธุรํ, ธมฺมกาโม ยุธิฏฺฐิโล;

พฺราหฺมเณ วิธุร ปริเยส, สีลวนฺเต พหุสฺสุเตฯ

[223]

วิรเต เมถุนา ธมฺมา, เย เม ภุญฺเชยฺยุ [ภุญฺเชยฺยุํ (สี.)] โภชนํ;

ทกฺขิณํ สมฺม ทสฺสาม, ยตฺถ ทินฺนํ มหปฺผลํฯ

[224]

ทุลฺลภา พฺราหฺมณา เทว, สีลวนฺโต พหุสฺสุตา;

วิรตา เมถุนา ธมฺมา, เย เต ภุญฺเชยฺยุ โภชนํฯ

[225]

ทส ขลุ มหาราช, ยา ตา พฺราหฺมณชาติโย;

เตสํ วิภงฺคํ วิจยํ [วิจิย (ก.)], วิตฺถาเรน สุโณหิ เมฯ

[226]

ปสิพฺพเก คเหตฺวาน, ปุณฺเณ มูลสฺส สํวุเต;

โอสธิกาโย [โอสธิกาเย (สฺยา. ก.)] คนฺเถนฺติ, นฺหาปยนฺติ [นหายนฺติ (สี. ปี.)] ชปนฺติ จฯ

[227]

ติกิจฺฉกสมา ราช, เตปิ วุจฺจนฺติ พฺราหฺมณา;

อกฺขาตา เต มหาราช, ตาทิเส นิปตามเสฯ

[228]

อเปตา เต จ [เต (สี. ปี.)] พฺรหฺมญฺญา,

(อิติ ราชา [ราชา จ (สฺยา. ก.)] โกรพฺโย)

น เต วุจฺจนฺติ พฺราหฺมณา;

อญฺเญ วิธุร ปริเยส, สีลวนฺเต พหุสฺสุเตฯ

[229]

วิรเต เมถุนา ธมฺมา, เย เม ภุญฺเชยฺยุ โภชนํ;

ทกฺขิณํ สมฺม ทสฺสาม, ยตฺถ ทินฺนํ มหปฺผลํฯ

[230]

กิงฺกิณิกาโย [กิงฺกณิกาโย (ก.), กิงฺกิณิโย (สฺยา.)] คเหตฺวา [คเหตฺวาน (สี. สฺยา. ปี.)], โฆเสนฺติ ปุรโตปิ เต;

เปสนานิปิ คจฺฉนฺติ, รถจริยาสุ สิกฺขเรฯ

[231]

ปริจารกสมา ราช, เตปิ วุจฺจนฺติ พฺราหฺมณา;

อกฺขาตา เต มหาราช, ตาทิเส นิปตามเสฯ

[232]

อเปตา เต จ พฺรหฺมญฺญา,

(อิติ ราชา โกรพฺโย)

น เต วุจฺจนฺติ พฺราหฺมณา;

อญฺเญ วิธุร ปริเยส, สีลวนฺเต พหุสฺสุเตฯ

[233]

วิรเต เมถุนา ธมฺมา, เย เม ภุญฺเชยฺยุ โภชนํ;

ทกฺขิณํ สมฺม ทสฺสาม, ยตฺถ ทินฺนํ มหปฺผลํฯ

[234]

กมณฺฑลุํ คเหตฺวาน, วงฺกทณฺฑญฺจ พฺราหฺมณา;

ปจฺจุเปสฺสนฺติ ราชาโน, คาเมสุ นิคเมสุ จ;

นาทินฺเน วุฏฺฐหิสฺสาม, คามมฺหิ วา วนมฺหิ วา [วามมฺหิ จ วนมฺหิ จ (สี. ปี.), คามมฺหิ นิคมมฺหิ วา (สฺยา.)]ฯ

[235]

นิคฺคาหกสมา ราช, เตปิ วุจฺจนฺติ พฺราหฺมณา;

อกฺขาตา เต มหาราช, ตาทิเส นิปตามเสฯ

[236]

อเปตา เต จ พฺรหฺมญฺญา,

(อิติ ราชา โกรพฺโย)

น เต วุจฺจนฺติ พฺราหฺมณา;

อญฺเญ วิธุร ปริเยส, สีลวนฺเต พหุสฺสุเตฯ

[237]

วิรเต เมถุนา ธมฺมา, เย เม ภุญฺเชยฺยุ โภชนํ;

ทกฺขิณํ สมฺม ทสฺสาม, ยตฺถ ทินฺนํ มหปฺผลํฯ

[238]

ปรูฬฺหกจฺฉนขโลมา , ปงฺกทนฺตา รชสฺสิรา;

โอกิณฺณา รชเรณูหิ, ยาจกา วิจรนฺติ เตฯ

[239]

ขาณุฆาตสมา ราช, เตปิ วุจฺจนฺติ พฺราหฺมณา;

อกฺขาตา เต มหาราช, ตาทิเส นิปตามเสฯ

[240]

อเปตา เต จ พฺรหฺมญฺญา,

(อิติ ราชา โกรพฺโย)

น เต วุจฺจนฺติ พฺราหฺมณา;

อญฺเญ วิธุร ปริเยส, สีลวนฺเต พหุสฺสุเตฯ

[241]

วิรเต เมถุนา ธมฺมา, เย เม ภุญฺเชยฺยุ โภชนํ;

ทกฺขิณํ สมฺม ทสฺสาม, ยตฺถ ทินฺนํ มหปฺผลํฯ

[242]

หรีตกํ [หรีฏกํ (พหูสุ)] อามลกํ, อมฺพํ ชมฺพุํ วิภีตกํ [อมฺพชมฺพุวิภีฏกํ (สี. ปี.)];

ลพุชํ ทนฺตโปณานิ, เพลุวา พทรานิ จฯ

[243]

ราชายตนํ อุจฺฉุ-ปุฏํ, ธูมเนตฺตํ มธุ-อญฺชนํ;

อุจฺจาวจานิ ปณิยานิ, วิปเณนฺติ ชนาธิปฯ

[244]

วาณิชกสมา ราช, เตปิ วุจฺจนฺติ พฺราหฺมณา;

อกฺขาตา เต มหาราช, ตาทิเส นิปตามเสฯ

[245]

อเปตา เต จ พฺรหฺมญฺญา,

(อิติ ราชา โกรพฺโย)

น เต วุจฺจนฺติ พฺราหฺมณา;

อญฺเญ วิธุร ปริเยส, สีลวนฺเต พหุสฺสุเตฯ

[246]

วิรเต เมถุนา ธมฺมา, เย เม ภุญฺเชยฺยุ โภชนํ;

ทกฺขิณํ สมฺม ทสฺสาม, ยตฺถ ทินฺนํ มหปฺผลํฯ

[247]

กสิ-วาณิชฺชํ [กสิํ วณิชฺชํ (สี. ปี.)] กาเรนฺติ, โปสยนฺติ อเชฬเก;

กุมาริโย ปเวจฺฉนฺติ, วิวาหนฺตาวหนฺติ จฯ

[248]

สมา อมฺพฏฺฐเวสฺเสหิ, เตปิ วุจฺจนฺติ พฺราหฺมณา;

อกฺขาตา เต มหาราช, ตาทิเส นิปตามเสฯ

[249]

อเปตา เต จ พฺรหฺมญฺญา,

(อิติ ราชา โกรพฺโย)

น เต วุจฺจนฺติ พฺราหฺมณา;

อญฺเญ วิธุร ปริเยส, สีลวนฺเต พหุสฺสุเตฯ

[250]

วิรเต เมถุนา ธมฺมา, เย เม ภุญฺเชยฺยุ โภชนํ;

ทกฺขิณํ สมฺม ทสฺสาม, ยตฺถ ทินฺนํ มหปฺผลํฯ

[251]

นิกฺขิตฺตภิกฺขํ ภุญฺชนฺติ, คาเมสฺเวเก ปุโรหิตา;

พหู เต [เน (สฺยา. ก.)] ปริปุจฺฉนฺติ, อณฺฑจฺเฉทา นิลญฺฉกา [ติลญฺฉกา (ปี.)]ฯ

[252]

ปสูปิ ตตฺถ หญฺญนฺติ, มหิํสา สูกรา อชา;

โคฆาตกสมา ราช, เตปิ วุจฺจนฺติ พฺราหฺมณา;

อกฺขาตา เต มหาราช, ตาทิเส นิปตามเสฯ

[253]

อเปตา เต พฺรหฺมญฺญา,

(อิติ ราชา โกรพฺโย)

น เต วุจฺจนฺติ พฺราหฺมณา;

อญฺเญ วิธุร ปริเยส, สีลวนฺเต พหุสฺสุเตฯ

[254]

วิรเต เมถุนา ธมฺมา, เย เม ภุญฺเชยฺยุ โภชนํ;

ทกฺขิณํ สมฺม ทสฺสาม, ยตฺถ ทินฺนํ มหปฺผลํฯ

[255]

อสิจมฺมํ คเหตฺวาน, ขคฺคํ ปคฺคยฺห พฺราหฺมณา;

เวสฺสปเถสุ ติฏฺฐนฺติ, สตฺถํ อพฺพาหยนฺติปิฯ

[256]

สมา โคปนิสาเทหิ, เตปิ วุจฺจนฺติ พฺราหฺมณา;

อกฺขาตา เต มหาราช, ตาทิเส นิปตามเสฯ

[257]

อเปตา เต พฺรหฺมญฺญา,

(อิติ ราชา โกรพฺโย)

น เต วุจฺจนฺติ พฺราหฺมณา;

อญฺเญ วิธุร ปริเยส, สีลวนฺเต พหุสฺสุเตฯ

[258]

วิรเต เมถุนา ธมฺมา, เย เม ภุญฺเชยฺยุ โภชนํ;

ทกฺขิณํ สมฺม ทสฺสาม, ยตฺถ ทินฺนํ มหปฺผลํฯ

[259]

อรญฺเญ กุฏิกํ กตฺวา, กูฏานิ การยนฺติ เต;

สสพิฬาเร พาเธนฺติ, อาโคธา มจฺฉกจฺฉปํฯ

[260]

เต ลุทฺทกสมา ราช [ลุทฺทกา เต มหาราช (สี. ปี.)], เตปิ วุจฺจนฺติ พฺราหฺมณา;

อกฺขาตา เต มหาราช, ตาทิเส นิปตามเสฯ

[261]

อเปตา เต พฺรหฺมญฺญา,

(อิติ ราชา โกรพฺโย)

น เต วุจฺจนฺติ พฺราหฺมณา;

อญฺเญ วิธุร ปริเยส, สีลวนฺเต พหุสฺสุเตฯ

[262]

วิรเต เมถุนา ธมฺมา, เย เม ภุญฺเชยฺยุ โภชนํ;

ทกฺขิณํ สมฺม ทสฺสาม, ยตฺถ ทินฺนํ มหปฺผลํฯ

[263]

อญฺเญ ธนสฺส กามา หิ, เหฏฺฐามญฺเจ ปสกฺกิตา [ปสกฺขิตา (สี. สฺยา. ปี.)];

ราชาโน อุปริ นฺหายนฺติ, โสมยาเค อุปฏฺฐิเตฯ

[264]

มลมชฺชกสมา ราช, เตปิ วุจฺจนฺติ พฺราหฺมณา;

อกฺขาตา เต มหาราช, ตาทิเส นิปตามเสฯ

[265]

อเปตา เต พฺรหฺมญฺญา,

(อิติ ราชา โกรพฺโย)

น เต วุจฺจนฺติ พฺราหฺมณา;

อญฺเญ วิธุร ปริเยส, สีลวนฺเต พหุสฺสุเตฯ

[266]

วิรเต เมถุนา ธมฺมา, เย เม ภุญฺเชยฺยุ โภชนํ;

ทกฺขิณํ สมฺม ทสฺสาม, ยตฺถ ทินฺนํ มหปฺผลํฯ

[267]

อตฺถิ โข พฺราหฺมณา เทว, สีลวนฺโต พหุสฺสุตา;

วิรตา เมถุนา ธมฺมา, เย เต ภุญฺเชยฺยุ โภชนํฯ

[268]

เอกญฺจ ภตฺตํ ภุญฺชนฺติ, น จ มชฺชํ ปิวนฺติ เต;

อกฺขาตา เต มหาราช, ตาทิเส นิปตามเสฯ

[269]

เอเต โข พฺราหฺมณา วิธุร, สีลวนฺโต พหุสฺสุตา;

เอเต วิธุร ปริเยส, ขิปฺปญฺจ เน [ขิปฺปํว เน (ก.)] นิมนฺตยาติฯ

ทสพฺราหฺมณชาตกํ ทฺวาทสมํฯ

496. ภิกฺขาปรมฺปรชาตกํ (13)

[270]

สุขุมาลรูปํ ทิสฺวา [ทิสฺวาน (ก. สี. อฏฺฐ.)], รฏฺฐา วิวนมาคตํ;

กูฏาคารวรูเปตํ, มหาสยนมุปาสิตํ [มุโปจิตํ (พหูสุ)]ฯ

[271]

ตสฺส เต เปมเกนาหํ, อทาสิํ วฑฺฒโมทนํ [พทฺธโมทนํ (สี. ปี.)];

สาลีนํ วิจิตํ ภตฺตํ, สุจิํ มํสูปเสจนํฯ

[272]

ตํ ตฺวํ ภตฺตํ ปฏิคฺคยฺห, พฺราหฺมณสฺส อทาสยิ [อทาปยิ (สี. สฺยา. ปี.)];

อตฺตานํ [อตฺตนา (ปี. อฏฺฐ. ปาฐนฺตรํ)] อนสิตฺวาน, โกยํ ธมฺโม นมตฺถุ เตฯ

[273]

อาจริโย พฺราหฺมโณ มยฺหํ, กิจฺจากิจฺเจสุ พฺยาวโฏ [วาวโฏ (ก.)];

ครุ จ อามนฺตนีโย [อามนฺตณีโย (สี. ปี.)] จ, ทาตุมรหามิ โภชนํฯ

[274]

พฺราหฺมณํ ทานิ ปุจฺฉามิ, โคตมํ ราชปูชิตํ;

ราชา เต ภตฺตํ ปาทาสิ, สุจิํ มํสูปเสจนํฯ

[275]

ตํ ตฺวํ ภตฺตํ ปฏิคฺคยฺห, อิสิสฺส โภชนํ อทา;

อเขตฺตญฺญูสิ ทานสฺส, โกยํ ธมฺโม นมตฺถุ เตฯ

[276]

ภรามิ ปุตฺต [ปุตฺเต (สี. ปี.)] ทาเร จ, ฆเรสุ คธิโต [คถิโต (สี. ปี.)] อหํ;

ภุญฺเช มานุสเก กาเม, อนุสาสามิ ราชิโนฯ

[277]

อารญฺญิกสฺส [อารญฺญกสฺส (สี. ปี.)] อิสิโน, จิรรตฺตํ ตปสฺสิโน;

วุฑฺฒสฺส ภาวิตตฺตสฺส, ทาตุมรหามิ โภชนํฯ

[278]

อิสิญฺจ ทานิ ปุจฺฉามิ, กิสํ ธมนิสนฺถตํ;

ปรูฬฺหกจฺฉนขโลมํ, ปงฺกทนฺตํ รชสฺสิรํฯ

[279]

เอโก อรญฺเญ วิหรสิ [วิหาสิ (ก.)], นาวกงฺขสิ ชีวิตํ;

ภิกฺขุ เกน ตยา เสยฺโย, ยสฺส ตฺวํ โภชนํ อทาฯ

[280]

ขณนฺตาลุกลมฺพานิ [ขณมาลุกลมฺพานิ (สฺยา. ก.)], พิลาลิตกฺกลานิ จ [พิฬาลิตกฺกฬานิ จ (สี. ปี.)];

ธุนํ สามากนีวารํ, สงฺฆาริยํ ปสาริยํ [สํหาริยํ ปหาริยํ (สฺยา.), สํสาริยํ ปสาริยํ (ก.)]ฯ

[281]

สากํ ภิสํ มธุํ มํสํ, พทรามลกานิ จ;

ตานิ อาหริตฺวา [อาหตฺว (สี. สฺยา.)] ภุญฺชามิ, อตฺถิ เม โส ปริคฺคโหฯ

[282]

ปจนฺโต อปจนฺตสฺส, อมมสฺส สกิญฺจโน [อกิญฺจโน (ก.)];

อนาทานสฺส สาทาโน, ทาตุมรหามิ โภชนํฯ

[283]

ภิกฺขุญฺจ ทานิ ปุจฺฉามิ, ตุณฺหีมาสีน สุพฺพตํ;

อิสิ เต ภตฺตํ ปาทาสิ, สุจิํ มํสูปเสจนํฯ

[284]

ตํ ตฺวํ ภตฺตํ ปฏิคฺคยฺห, ตุณฺหี ภุญฺชสิ เอกโก;

นาญฺญํ กญฺจิ [กิญฺจิ (ก.)] นิมนฺเตสิ, โกยํ ธมฺโม นมตฺถุ เตฯ

[285]

น ปจามิ น ปาเจมิ, น ฉินฺทามิ น เฉทเย;

ตํ มํ อกิญฺจนํ ญตฺวา, สพฺพปาเปหิ อารตํฯ

[286]

วาเมน ภิกฺขมาทาย, ทกฺขิเณน กมณฺฑลุํ;

อิสิ เม ภตฺตํ ปาทาสิ, สุจิํ มํสูปเสจนํฯ

[287]

เอเต หิ ทาตุมรหนฺติ, สมมา สปริคฺคหา;

ปจฺจนีกมหํ มญฺเญ, โย ทาตารํ นิมนฺตเยฯ

[288]

อตฺถาย วต เม อชฺช, อิธาคจฺฉิ รเถสโภ;

โสหํ อชฺช ปชานามิ [อิโต ปุพฺเพ น ชานามิ (สี. ปี.)], ยตฺถ ทินฺนํ มหปฺผลํฯ

[289]

รฏฺเฐสุ คิทฺธา ราชาโน, กิจฺจากิจฺเจสุ พฺราหฺมณา;

อิสี มูลผเล คิทฺธา, วิปฺปมุตฺตา จ ภิกฺขโวติฯ

ภิกฺขาปรมฺปรชาตกํ เตรสมํฯ

ตสฺสุทฺทานํ –

สุว กินฺนร มุกฺก ขราชินโส, ภิสชาต มเหสิ กโปตวโร;

อถ โมร สตจฺฉก วาณิชโก, อถ ราช สพฺราหฺมณ ภิกฺขปรนฺติฯ

ปกิณฺณกนิปาตํ นิฏฺฐิตํฯ

15. วีสตินิปาโต

497. มาตงฺคชาตกํ (1)

[1]