ชาตก,ปาฬิ-1 174 ปณฺเณ

โสจยิสฺสติ มํ กนฺตา, คาเม วสมนินฺทิตา;

กริสฺสติ กิสํ ปณฺฑุํ, สาว สาขา ปรนฺตปํฯ

[157]

ตยา มํ อสิตาปงฺคิ [หสิตาปงฺคิ (สี. สฺยา. ปี.)], สิตานิ [มิหิตานิ (สี. สฺยา. ปี.)] ภณิตานิ จ;

กิสํ ปณฺฑุํ กริสฺสนฺติ, สาว สาขา ปรนฺตปํฯ

[158]

อคมา นูน โส สทฺโท, อสํสิ นูน โส ตว;

อกฺขาตํ นูน ตํ เตน, โย ตํ สาขมกมฺปยิฯ

[159]

อิทํ โข ตํ สมาคมฺม, มม พาลสฺส จินฺติตํ;

ตทา หิ จลิตา สาขา, มนุสฺเสน มิเคน วาฯ

[160]

ตเถว ตฺวํ อเวเทสิ, อวญฺจิ [อวชฺฌิ (ก.)] ปิตรํ มม;

หนฺตฺวา สาขาหิ ฉาเทนฺโต, อาคมิสฺสติ เม [เต (สฺยา. ก.)] ภยนฺติฯ

ปรนฺตปชาตกํ เอกาทสมํฯ

คนฺธารวคฺโค ทุติโยฯ

ตสฺสุทฺทานํ –

วรคาม มหากปิ ภคฺคว จ, ทฬฺหธมฺม สกุญฺชร เกสวโร;

อุรโค วิธุโร ปุน ชาครตํ, อถ โกสลาธิป ปรนฺตป จาติฯ

อถ วคฺคุทฺทานํ –

อถ สตฺตนิปาตมฺหิ, วคฺคํ เม ภณโต สุณ;

กุกฺกุ จ ปุน คนฺธาโร, ทฺเวว คุตฺตา มเหสินาติฯ

สตฺตกนิปาตํ นิฏฺฐิตํฯ

8. อฏฺฐกนิปาโต

417. กจฺจานิชาตกํ (1)

[1]

โอทาตวตฺถา สุจิ อลฺลเกสา, กจฺจานิ กิํ กุมฺภิมธิสฺสยิตฺวา [กุมฺภิมปสฺสยิตฺวา (ปี.)];

ปิฏฺฐา ติลา โธวสิ ตณฺฑุลานิ, ติโลทโน เหหิติ กิสฺส เหตุฯ

[2]

น โข อยํ พฺราหฺมณ โภชนตฺถา [โภชนตฺถํ (สฺยา.)], ติโลทโน เหหิติ สาธุปกฺโก;

ธมฺโม มโต ตสฺส ปหุตฺตมชฺช [ปหูนมชฺช (สฺยา.), ปหูตมชฺช (สี.), พหูตมชฺชา (ปี.)], อหํ กริสฺสามิ สุสานมชฺเฌฯ

[3]

อนุวิจฺจ กจฺจานิ กโรหิ กิจฺจํ, ธมฺโม มโต โก นุ ตเวว [ตเวต (สี. สฺยา. ปี.)] สํสิ;

สหสฺสเนตฺโต อตุลานุภาโว, น มิยฺยตี ธมฺมวโร กทาจิฯ

[4]

ทฬฺหปฺปมาณํ มม เอตฺถ พฺรหฺเม, ธมฺโม มโต นตฺถิ มเมตฺถ กงฺขา;

เย เยว ทานิ ปาปา ภวนฺติ, เต เตว ทานิ สุขิตา ภวนฺติฯ

[5]

สุณิสา หิ มยฺหํ วญฺฌา อโหสิ, สา มํ วธิตฺวาน วิชายิ ปุตฺตํ;

สา ทานิ สพฺพสฺส กุลสฺส อิสฺสรา, อหํ ปนมฺหิ [วสามิ (สฺยา.)] อปวิทฺธา เอกิกาฯ

[6]

ชีวามิ โวหํ น มโตหมสฺมิ [นาหํ มโตสฺมิ (สี. ปี.)], ตเวว อตฺถาย อิธาคโตสฺมิ;

ยา ตํ วธิตฺวาน วิชายิ ปุตฺตํ, สหาว ปุตฺเตน กโรมิ ภสฺมํฯ

[7]

เอวญฺจ [เอตญฺจ (สี. ปี.)] เต รุจฺจติ เทวราช, มเมว อตฺถาย อิธาคโตสิ;

อหญฺจ ปุตฺโต สุณิสา จ นตฺตา, สมฺโมทมานา ฆรมาวเสมฯ

[8]

เอวญฺจ เต รุจฺจติ กาติยานิ, หตาปิ สนฺตา น ชหาสิ ธมฺมํ;

ตุวญฺจ [ตฺวญฺจ (ปี. ก.)] ปุตฺโต สุณิสา จ นตฺตา, สมฺโมทมานา ฆรมาวเสถฯ

[9]

สา กาติยานี สุณิสาย สทฺธิํ, สมฺโมทมานา ฆรมาวสิตฺถ;

ปุตฺโต จ นตฺตา จ อุปฏฺฐหิํสุ, เทวานมินฺเทน อธิคฺคหีตาติฯ

กจฺจานิชาตกํ ปฐมํฯ

418. อฏฺฐสทฺทชาตกํ (2)

[10]

อิทํ ปุเร นินฺนมาหุ, พหุมจฺฉํ มโหทกํ;

อาวาโส พกราชสฺส, เปตฺติกํ ภวนํ มม;

ตฺยชฺช เภเกน [ภิงฺเคน (ก.)] ยาเปม, โอกํ น วชหามเส [โอกนฺตํ น ชหามเส (ก.)]ฯ

[11]

โก ทุติยํ อสีลิสฺส, พนฺธรสฺสกฺขิ เภจฺฉติ [เภชฺชติ (สี. สฺยา. ปี.), ภินฺทติ (ก.)];

โก เม ปุตฺเต กุลาวกํ, มญฺจ โสตฺถิํ กริสฺสติฯ

[12]

สพฺพา ปริกฺขยา เผคฺคุ, ยาว ตสฺสา คตี อหุ;

ขีณภกฺโข มหาราช, สาเร น รมตี ฆุโณฯ

[13]

สา นูนาหํ อิโต คนฺตฺวา, รญฺโญ มุตฺตา นิเวสนา;

อตฺตานํ รมยิสฺสามิ, ทุมสาขนิเกตินีฯ

[14]

โส นูนาหํ อิโต คนฺตฺวา, รญฺโญ มุตฺโต นิเวสนา;

อคฺโคทกานิ ปิสฺสามิ, ยูถสฺส ปุรโต วชํฯ

[15]

ตํ มํ กาเมหิ สมฺมตฺตํ, รตฺตํ กาเมสุ มุจฺฉิตํ;

อานยี ภรโต [วนโต (ก.)] ลุทฺโท, พาหิโก ภทฺทมตฺถุ เตฯ

[16]

อนฺธการติมิสายํ, ตุงฺเค อุปริปพฺพเต;

สา มํ สณฺเหน มุทุนา, มา ปาทํ ขลิ [ขณิ (สี. สฺยา. ปี.)] ยสฺมนิฯ

[17]

อสํสยํ ชาติขยนฺตทสฺสี, น คพฺภเสยฺยํ ปุนราวชิสฺสํ;

อยมนฺติมา ปจฺฉิมา คพฺภเสยฺยา [อยํ หิ เม อนฺติมา คพฺภเสยฺยา (สี. ปี.)], ขีโณ เม สํสาโร ปุนพฺภวายาติฯ

อฏฺฐสทฺทชาตกํ ทุติยํฯ

419. สุลสาชาตกํ (3)

[18]

อิทํ สุวณฺณกายูรํ, มุตฺตา เวฬุริยา พหู;

สพฺพํ หรสฺสุ ภทฺทนฺเต, มญฺจ ทาสีติ สาวยฯ

[19]

โอโรปยสฺสุ กลฺยาณิ, มา พาฬฺหํ [พหุํ (สี. สฺยา. ปี.)] ปริเทวสิ;

น จาหํ อภิชานามิ, อหนฺตฺวา ธนมาภตํฯ

[20]

ยโต สรามิ อตฺตานํ, ยโต ปตฺตาสฺมิ วิญฺญุตํ;

น จาหํ อภิชานามิ, อญฺญํ ปิยตรํ ตยาฯ

[21]

เอหิ ตํ อุปคูหิสฺสํ [อุปคุยฺหิสฺสํ (ก.)], กริสฺสญฺจ ปทกฺขิณํ;

น หิ ทานิ ปุน อตฺถิ, มม ตุยฺหญฺจ สงฺคโมฯ

[22]

น หิ สพฺเพสุ ฐาเนสุ, ปุริโส โหติ ปณฺฑิโต;

อิตฺถีปิ ปณฺฑิตา โหติ, ตตฺถ ตตฺถ วิจกฺขณาฯ

[23]

น หิ สพฺเพสุ ฐาเนสุ, ปุริโส โหติ ปณฺฑิโต;

อิตฺถีปิ ปณฺฑิตา โหติ, ลหุํ อตฺถํ วิจินฺติกา [ลหุมตฺถวิจินฺติกา (สี. ปี.)]ฯ

[24]

ลหุญฺจ วต ขิปฺปญฺจ, นิกฏฺเฐ สมเจตยิ;

มิคํ ปุณฺณายเตเนว [ปุณฺณายตเนว (สฺยา.)], สุลสา สตฺตุกํ วธิฯ

[25]

โยธ อุปฺปติตํ อตฺถํ, น ขิปฺปมนุพุชฺฌติ;

โส หญฺญติ มนฺทมติ, โจโรว คิริคพฺภเรฯ

[26]

โย จ อุปฺปติตํ อตฺถํ, ขิปฺปเมว นิโพธติ;

มุจฺจเต สตฺตุสมฺพาธา, สุลสา สตฺตุกามิวาติฯ

สุลสาชาตกํ ตติยํฯ

420. สุมงฺคลชาตกํ (4)

[27]

ภุสมฺหิ [ภุสมฺปิ (ก.), ภุสํ หิ (สี. นิยฺย)] กุทฺโธติ อเวกฺขิยาน, น ตาว ทณฺฑํ ปณเยยฺย อิสฺสโร;

อฏฺฐานโส อปฺปติรูปมตฺตโน, ปรสฺส ทุกฺขานิ ภุสํ อุทีรเยฯ

[28]

ยโต จ ชาเนยฺย ปสาทมตฺตโน, อตฺถํ นิยุญฺเชยฺย ปรสฺส ทุกฺกฏํ;

ตทายมตฺโถติ สยํ อเวกฺขิย, อถสฺส ทณฺฑํ สทิสํ นิเวสเยฯ

[29]

น จาปิ ฌาเปติ ปรํ น อตฺตนํ, อมุจฺฉิโต โย นยเต นยานยํ;

โย ทณฺฑธาโร ภวตีธ อิสฺสโร, ส วณฺณคุตฺโต สิริยา น ธํสติฯ

[30]

เย ขตฺติยา เส อนิสมฺมการิโน, ปเณนฺติ ทณฺฑํ สหสา ปมุจฺฉิตา;

อวณฺณสํยุตา [ยุตฺตาว (ก.)] ชหนฺติ ชีวิตํ, อิโต วิมุตฺตาปิ จ ยนฺติ ทุคฺคติํฯ

[31]

ธมฺเม จ เย อริยปฺปเวทิเต รตา, อนุตฺตรา เต วจสา มนสา กมฺมุนา จ;

เต สนฺติโสรจฺจสมาธิสณฺฐิตา, วชนฺติ โลกํ ทุภยํ ตถาวิธาฯ

[32]

ราชาหมสฺมิ นรปมทานมิสฺสโร, สเจปิ กุชฺฌามิ ฐเปมิ อตฺตนํ;

นิเสธยนฺโต ชนตํ ตถาวิธํ, ปเณมิ ทณฺฑํ อนุกมฺป โยนิโสฯ

[33]

สิรี จ ลกฺขี จ ตเวว ขตฺติย, ชนาธิป มา วิชหิ กุทาจนํ;

อกฺโกธโน นิจฺจปสนฺนจิตฺโต, อนีโฆ ตุวํ วสฺสสตานิ ปาลยฯ

[34]

คุเณหิ เอเตหิ อุเปต ขตฺติย, ฐิตมริยวตฺตี [วตฺติ (สี.), วุตฺติ (ก.)] สุวโจ อโกธโน;

สุขี อนุปฺปีฬ ปสาสเมทินิํ [อนุปฺปีฬํ สหสเมทนิํ (ก.)], อิโต วิมุตฺโตปิ จ ยาหิ สุคฺคติํฯ

[35]

เอวํ สุนีเตน [สุวินีเตน (ปี.)] สุภาสิเตน, ธมฺเมน ญาเยน อุปายโส นยํ;

นิพฺพาปเย สงฺขุภิตํ มหาชนํ, มหาว เมโฆ สลิเลน เมทินินฺติ [เมทนินฺติ (สฺยา. ก.)]ฯ

สุมงฺคลชาตกํ จตุตฺถํฯ

421. คงฺคมาลชาตกํ (5)

[36]

องฺคารชาตา ปถวี, กุกฺกุฬานุคตา มหี;

อถ คายสิ วตฺตานิ [วตฺถานิ (ก.)], น ตํ ตปติ อาตโปฯ

[37]

อุทฺธํ ตปติ อาทิจฺโจ, อโธ ตปติ วาลุกา;

อถ คายสิ วตฺตานิ [วตฺถานิ (ก.)], น ตํ ตปติ อาตโปฯ

[38]

น มํ ตปติ อาตโป, อาตปา [อาตปฺปา (สี. สฺยา. ปี.)] ตปยนฺติ มํ;

อตฺถา หิ วิวิธา ราช, เต ตปนฺติ น อาตโปฯ

[39]

อทฺทสํ กาม เต มูลํ, สงฺกปฺปา กาม ชายสิ;

น ตํ สงฺกปฺปยิสฺสามิ, เอวํ กาม น เหหิสิฯ

[40]

อปฺปาปิ กามา น อลํ, พหูหิปิ น ตปฺปติ;

อหหา พาลลปนา, ปริวชฺเชถ [ปฏิวิชฺเฌถ (ปี. สี. อฏฺฐ.)] ชคฺคโตฯ

[41]

อปฺปสฺส กมฺมสฺส ผลํ มเมทํ, อุทโย อชฺฌาคมา มหตฺตปตฺตํ;

สุลทฺธลาโภ วต มาณวสฺส, โย ปพฺพชี กามราคํ ปหายฯ

[42]

ตปสา ปชหนฺติ ปาปกมฺมํ, ตปสา นฺหาปิตกุมฺภการภาวํ;

ตปสา อภิภุยฺย คงฺคมาล, นาเมนาลปสชฺช พฺรหฺมทตฺตํฯ

[43]

สนฺทิฏฺฐิกเมว ‘‘อมฺม’’ ปสฺสถ, ขนฺตีโสรจฺจสฺส อยํ [โย (สฺยา. ปี. ก.)] วิปาโก;

โย [โส (สฺยา. ก.)] สพฺพชนสฺส วนฺทิโตหุ, ตํ วนฺทาม สราชิกา สมจฺจาฯ

[44]

มา กิญฺจิ อวจุตฺถ คงฺคมาลํ, มุนินํ โมนปเถสุ สิกฺขมานํ;

เอโส หิ อตริ อณฺณวํ, ยํ ตริตฺวา จรนฺติ วีตโสกาติฯ

คงฺคมาลชาตกํ ปญฺจมํฯ

422. เจติยชาตกํ (6)

[45]

ธมฺโม หเว หโต หนฺติ, นาหโต หนฺติ กิญฺจนํ [กญฺจินํ (ปี.)];

ตสฺมา หิ ธมฺมํ น หเน, มา ตฺวํ [ตํ (สฺยา. ปี.)] ธมฺโม หโต หนิฯ

[46]

อลิกํ ภาสมานสฺส, อปกฺกมนฺติ เทวตา;

ปูติกญฺจ มุขํ วาติ, สกฏฺฐานา จ ธํสติ;

โย ชานํ ปุจฺฉิโต ปญฺหํ, อญฺญถา นํ วิยากเรฯ

[47]