10. อุจฉุวิมาน

ว่าด้วยอุจฉุวิมาน

พระมหาโมคคัลลานเถระถามเทพธิดาองค์หนึ่งว่า
[48] ท่านส่องสว่างตลอดปฐพี เหมือน
ดวงจันทร์และดวงอาทิตย์ รุ่งโรจน์ล้ำโลกพร้อมทั้ง
เทวโลก ด้วยสิริ วรรณะ ยศ และเดช เหมือน
ดังท้าวมหาพรหมรุ่งโรจน์ล้ำทวยเทพชั้นไตรทศพร้อม
ทั้งองค์อินทร์ ดูราเทพธิดาผู้เลอโฉม ทัดทรงมาลัย
ดอกอุบล มีดอกไม้กรองบนศีรษะ มีผิวพรรณผุดผ่อง
ดังทองประดับองค์ทรงภูษาอันสูงสุด. อาตมาถามท่าน
ท่านเป็นใครมาไหว้อาตมา เมื่อก่อนท่านได้ทำกรรม
อะไรไว้ด้วยตน ครั้งเกิดเป็นมนุษย์ในชาติก่อน ท่าน
สั่งสมทานหรือรักษาศีล เพราะบุญอะไร ท่านจึง
เข้าถึงสุคติ มียศ (อิสริยะ, เกียรติ, บริวาร).
ดูราเทพธิดา ท่านถูกอาตมาถามแล้ว ขอ
ท่านโปรดบอกทีเถิด นี้เป็นผลแห่งกรรมอะไร.
เทพธิดานั้นตอบว่า
ข้าแต่ท่านผู้เจริญ ปัจจุบันพระคุณเจ้าเข้าไป
บิณฑบาตยังบ้านตำบลนี้นี่แหละ มาถึงเรือนของ
พวกดีฉัน ขณะนั้นดีฉันมีจิตเลื่อมใส เปี่ยมด้วยปีติ
ไม่มีอะไรเปรียบได้ ได้ถวายท่อนอ้อยแด่พระคุณเจ้า
แต่ภายหลัง แม่ผัวมาซักถามดีฉันว่า อีใจร้าย เจ้า

เอาอ้อยไปไว้ที่ไหน ดีฉันตอบว่า ฉันไม่ได้ทิ้งและ
ไม่ได้รับประทาน ฉันเองได้ถวายแด่ภิกษุผู้สงบ แม่
ผัวผู้นั้นได้บริภาษดีฉันว่า อ้อยนี้ของเจ้าหรือ ที่แท้
ข้าเป็นเจ้าของดังนี้แล้ว นางคว้าก้อนดินทุ่มดีฉัน
ดีฉันก็ตาย จุติจากมนุษยโลกนั้นแล้วมาเป็นเทวดา
ดีฉันได้กระทำกุศลกรรมนั่นแหละ จึงได้เสวยความ
สุขด้วยตน ได้ร่วมบำรุงบำเรออยู่กับเทวดาทั้งหลาย
และบันเทิงใจอยู่ด้วยกามคุณห้า ดีฉันได้กระทำกุศล-
กรรมนั่นแหละ จึงได้เสวยความสุขด้วยตน มีท้าว
สักกะจอมเทพคุ้มครอง มีทวยเทพชั้นไตรทศรักษา
เพรียบพร้อมไปด้วยกามคุณห้า ผลบุญเช่นนี้มิใช่น้อย
การถวายอ้อยของดีฉันมีผลมาก ดีฉันได้ร่วมบำรุง
บำเรออยู่กับเทวดาทั้งหลาย และบันเทิงใจอยู่ด้วย
กามคุณห้า ผลบุญเช่นนี้มิใช่น้อย การถวายอ้อย
ของดีฉันมีผลรุ่งเรืองมาก ดีฉันมีท้าวสักกะจอมเทพ
คุ้มครอง มีทวยเทพชั้นไตรทศรักษา เพียงดังว่า
ท้าวสหัสนัยน์ในสวนนันทนวัน ข้าแต่ท่านผู้เจริญ
ดีฉันสำนึกถึงพระคุณเจ้าผู้อนุเคราะห์ จึงเข้ามาถวาย
นมัสการและบอกกล่าวถึงกรรมที่เป็นกุศล ขณะนั้น
ดีฉันมีจิตเลื่อมใส เปี่ยมด้วยปีติ ไม่มีอะไรเปรียบได้
ได้ถวายท่อนอ้อยแด่พระคุณเจ้า ดังนี้.
จบอุจฉุวิมาน

อรรถกถาอุจฉุวิมาน

อุจฉุวิมาน มีคาถาว่า โอภาสยิตฺวา ปฐวึ สเทวกํ เป็นต้น.
อุจฉุวิมาน นั้น เช่นเดียวกับวิมานอ้อยในหนหลัง ทั้งโดยพระบาลีและ
โดยเหตุเกิดเรื่องนั่นเอง.
ในเรื่องนั้น แม่ผัวใช้ตั่งอย่างเดียวตีลูกสะใภ้ตาย แต่ในเรื่องนี้
ใช้ก้อนดิน ความต่างกันดังนี้เท่านั้น. แต่เพราะวัตถุ (ที่ใช้ประหาร)
ต่างกัน ทั้งสองเรื่องจึงขึ้นสู่สังคายนาแยกกัน บัณฑิตพึงทราบดังนี้.
ท่านพระมหาโมคคัลลานเถระถามว่า
ท่านส่องสว่างตลอดปฐพี เหมือนดวงจันทร์
และดวงอาทิตย์รุ่งโรจน์ล้ำโลกพร้อมทั้งเทวโลกด้วย
สิริ วรรณะ ยศและเดช เหมือนดังท้าวมหาพรหม
รุ่งโรจน์ล้ำทวยเทพชั้นไตรทศพร้อมทั้งองค์อินทร์ ดู-
ราเทพธิดาผู้เลอโฉม ทัดทรงมาลัยดอกอุบล มีดอก
ไม้กรองบนศีรษะ มีผิวพรรณผุดผ่องดังทอง ประ-
ดับองค์ ทรงภูษาอันสูงสุด อาตมาขอถามท่าน
ท่านเป็นใคร มาไหว้อาตมา เมื่อก่อนท่านได้ทำกรรม
อะไรไว้ด้วยตน ครั้งเกิดเป็นมนุษย์ในชาติก่อน ท่าน
สั่งสมทานหรือรักษาศีล เพราะบุญอะไร ท่านจึงเข้า
ถึงสุคติ มียศ [อิสริยะ, เกียรติ, บริวาร] ดูรา
เทวดา ท่านถูกอาตมาถามแล้ว ขอท่านโปรดบอกที
เถิด นี้เป็นผลแห่งกรรมอะไร.