5. กัญชิกทายิกาวิมาน

ว่าด้วยกัญชิกทายิกาวิมาน

พระมหาโมคคัลลานเถระถามเทพธิดาองค์หนึ่งว่า
[43] ดูก่อนเทพธิดา ท่านมีวรรณะงามเปล่ง
รัศมีสว่างไปทุกทิศ ดุจดาวประกายพรึก เพราะบุญ
อะไร ท่านจึงมีวรรณะเช่นนี้ เพราะบุญอะไร ผล
อันนี้จึงสำเร็จแก่ท่าน และโภคะทุกอย่างที่น่ารักจึง
เกิดแก่ท่าน.
ดูก่อนเทพีผู้มีอานุภาพมาก อาตมาขอถามท่าน
ครั้งเกิดเป็นมนุษย์ ท่านทำบุญอะไร เพราะบุญอะไร
ท่านจึงมีอานุภาพรุ่งเรืองอย่างนี้ และรัศมีจึงสว่างไสว
ไปทุกทิศ.
เทพธิดานั้นดีใจ ถูกพระโมคคัลลานะถามแล้ว
ก็พยากรณ์ปัญหาแห่งกรรม ที่มีผลอย่างนี้ว่า
เมื่อชาติก่อน ดีฉันเกิดเป็นมนุษย์ ดีฉันมีใจ
เลื่อมใสในพระพุทธเจ้าผู้ซื่อตรง ได้ถวายน้ำข้าวที่
ปรุงด้วยพุทรา อบด้วยน้ำมัน และผสมด้วยดีปลี
กระเทียม และรากผักชี แด่พระพุทธเจ้าผู้เป็นเผ่า-
พันธุ์แห่งพระอาทิตย์ ณ อันธกวินทนคร นารีผู้งาม
ทั่วสรรพางค์ สามีมองไม่จืด ครองความเป็นมเหสี
ของพระเจ้าจักรพรรดิ ก็ยังไม่เท่าเสี้ยวที่ 16 แห่ง
การถวายน้ำข้าวนั้น ทองคำร้อยแท่ง ม้าร้อยตัว

รถเทียมแม่ม้าอัสดรร้อยคัน สาวน้อยประดับตุ้มหู
แก้วมณีแสนนาง ก็ยังไม่เท่าเสี้ยวที่ 16 แห่งการ
ถวายน้ำข้าวครั้งหนึ่ง ช้างตัวประเสริฐตระกูลเหมวตะ
มีงาดุจงอนไถ มีสายรัดทองคำ มีที่อยู่อาศัยเป็น
ทอง ( ถ้ำทอง ) ร้อยเชือก ก็ยังไม่เท่าเสี้ยวที่ 16
แห่งการถวายน้ำข้าวครั้งหนึ่ง ถึงแม้พระเจ้าจักร-
พรรดิ ครองความเป็นใหญ่แห่งทวีปทั้ง 4 ก็ยังไม่
เท่าเสี้ยวที่ 16 แห่งการถวายน้ำข้าวครั้งหนึ่ง.
จบกัญชิกทายิกาวิมาน

อรรถกถากัญชิกทายิกาวิมาน

กัญชิกทายิกาวิมาน มีคาถาว่า อภิกฺกนฺเตน วณฺเณน เป็นต้น.
กัญชิกทายิกาวิมานนั้นเกิดขึ้นอย่างไร ?
สมัยนั้น พระผู้มีพระภาคเจ้าประชวรโรคลมในพระนาภี จึงตรัส
เรียกท่านพระอานนท์สั่งว่า อานนท์ เธอจงไปเที่ยวบิณฑบาต นำ
น้ำข้าวมาเพื่อทำยาแก่เรา. ท่านพระอานนท์ทูลตอบรับพระพุทธดำรัสว่า
พระพุทธเจ้าข้า. ถือบาตรที่ท้าวมหาราชถวาย ยืนอยู่ที่ประตูนิเวศน์
ของหมอผู้เป็นอุปัฏฐากของตน ภริยาของหมอเห็นท่าน ก็ออกไปต้อน-
รับไหว้แล้วรับบาตรพลางถามพระเถระว่า ต้องการยาอะไร เจ้าข้า.
เล่ากันว่า ภริยาของหมอนั้นเป็นคนมีปัญญา สังเกตรู้ว่า เมื่อจะประกอบ
ยา พระเถระจึงมาที่นี้ มิใช่มาเพื่อภิกษา. และเมื่อพระเถระบอกว่า