ปิงคิยปัญหาที่ 16

ว่าด้วยการไม่เกิดอีก

[440] ปิงคิยมาณพทูลถามปัญหาว่า
ข้าพระองค์เป็นคนแก่ มีกำลังน้อย
ผิวพรรณเศร้าหมอง นัยน์ตาทั้งสองของ
ข้าพระองค์ไม่แจ่มใส หูสำหรับฟังก็ไม่
สะดวก ขอข้าพระองค์อย่าได้เป็นคนหลง
ฉิบหายเสียในระหว่างเลย ขอพระองค์จง
ตรัสบอกธรรมที่ข้าพระองค์ควรรู้อันเป็น
เครื่องละชาติและชรา ในที่นี้เสียเถิด.
พระผู้มีพระภาคเจ้าตรัสพยากรณ์ว่า ดูก่อนปิงคิยะ
ชนทั้งหลายได้เห็นเหล่าสัตว์ผู้เดือด-
ร้อนอยู่เพราะรูปทั้งหลายแล้ว ยังเป็นผู้
ประมาท ก็ย่อยยับอยู่เพราะรูปทั้งหลาย ดู
ก่อนปิงคิยะ เพราะเหตุนั้น ท่านจงเป็นคน
ไม่ประมาท ละรูปเสียเพื่อความไม่เกิดอีก.
ปิ. ทิศใหญ่สี่ ทิศน้อยสี่ ทิศเบื้องบน
ทิศเบื้องต่ำ รวมเป็นสิบทิศ สิ่งไร ๆ ในโลก
ที่พระองค์ไม่ได้เห็น ไม่ได้ฟัง ไม่ได้ทราบ
หรือไม่ได้รู้แจ้ง มิได้มี ขอพระองค์จงตรัส

บอกธรรมที่ข้าพระองค์ควรรู้ อันเป็นเครื่อง
ละชาติและชราในอัตภาพนี้เถิด.
พ. ดูก่อนปิงคิยะ เมื่อท่านเห็นหมู่
มนุษย์ผู้ถูกตัณหาครอบงำแล้ว เกิดความ
เดือดร้อน อันชราถึงรอบข้าง ดูก่อนปิงคิยะ
เพราะเหตุนั้น ท่านจงเป็นคนไม่ประมาทละ
ตัณหาเสีย เพื่อความไม่เกิดอีก.
จบปิงคิยมาณวกปัญหาที่ 16

อรรถกถาปิงคิยสูตรที่ 16

มีคำเริ่มต้นว่า ชิณฺโณหมสฺมิ ดังนี้.
ในบทเหล่านั้น บทว่า ชิณฺโณหมสฺมิ อพโล วีตวณฺโณ ข้า-
พระองค์เป็นคนแก่ มีกำลังน้อย ผิวพรรณเศร้าหมอง คือ นัยว่า พราหมณ์
นั้นถูกชราครอบงำมีอายุได้ 120 ปีโดยกำเนิด มีกำลังน้อย คิดว่า เราจักทำ
ให้ถึงบทในที่นี้ กลับทำเสียในที่อื่น และมีผิวพรรณเศร้าหมอง ด้วยเหตุนั้น
ปิงคิยะจึงกล่าวว่า ชิณฺโณหมฺสฺมิ อพโล วีตวณฺโณ ดังนี้. บทว่า มาหมฺ
ปนสฺสํ โมมูโห อนฺตราย ข้าพระองค์อย่าได้เป็นคนหลงฉิบหายเสียใน
ระหว่างเลย คือ ข้าพระองค์ยังไม่ทำให้แจ้งซึ่งธรรมของพระองค์ ยังเป็นผู้
ไม่รู้แจ้ง อย่าได้ฉิบหายเสียในระหว่างเลย. บทว่า ชาติปราย อิธ วิปฺปหานํ
ธรรมเป็นเครื่องละชาติและชราในที่นี้ คือ ขอพระองค์จงทรงบอกธรรมเป็น
เครื่องละชาติและชรา คือ นิพพานธรรม ณ บาทมูลของพระองค์หรือ ณ
ปาสาณกเจดีย์นี้ ที่ข้าพระองค์ควรรู้เถิด.