เมนู

โมฆราชปัญหาที่ 15


ว่าด้วยเรื่องมัจจุราชไม่เห็น


[439] โมฆราชมาณพทูลถามปัญหาว่า
ข้าแต่พระผู้มีพระภาคเจ้าผู้ศากยะ
ข้าพระองค์ได้ทูลถามปัญหาถึงสองครั้งแล้ว
พระองค์ผู้มีพระจักษุ ไม่ทรงพยากรณ์แก่
ข้าพระองค์ แต่ข้าพระองค์ได้สดับมาว่า
พระสัมมาสัมพุทธเจ้าเป็นเทพฤาษี จะทรง
พยากรณ์ในครั้งที่สาม (ข้าพระองค์จึงขอทูล
ถามว่า)
โลกนี้ โลกอื่น พรหมโลกกับทั้ง
เทวโลก ข้าพระองค์ย่อมไม่ทราบความเห็น
ของพระองค์ผู้โคดม ผู้เรืองยศ ข้าพระองค์
มีความต้องการด้วยปัญหา จึงได้มาเฝ้า
พระองค์ ผู้มีปกติเห็นธรรมอันงามอย่างนี้
บุคคลผู้พิจารณาเห็นโลกอย่างไร มัจจุราช
จึงจะไม่เห็น.

พระผู้มีพระภาคเจ้าตรัสพยากรณ์ว่า
ดูก่อนโมฆราช ท่านจงเป็นผู้มีสติ
ทุกเมื่อ พิจารณาเห็นโลกโดยความเป็นของ

ว่างเปล่าเถิด จงถอนความตามเห็นว่าเป็น
ตัวตนเสียแล้ว พึงเป็นผู้ข้ามพ้นมัจจุราชได้
ด้วยอาการอย่างนี้ บุคคลผู้พิจารณาเห็นโลก
อยู่อย่างนี้ มัจจุราชจึงจะไม่เห็น.

จบโมฆราชมาณวกปัญหาที่ 15

อรรถกถาโมฆราชสูตร1ที่ 15


โมฆราชสูตร

มีคำเริ่มต้นว่า ทฺวาหํ สกฺกํ ดังนี้.
ในบทเหล่านั้นบทว่า ทฺวาหํ คือข้าพระองค์ได้ทูลถามปัญหาถึงสอง
ครั้ง. อันที่จริงโมฆราชมาณพนั้นได้เคยทูลถามปัญหากะพระผู้มีพระภาคเจ้าถึง
สองครั้ง เมื่อจบอชิตสูตรและติสสเมตเตยยสูตร. แต่พระผู้มีพระภาคเจ้าทรงรอ
ให้โมฆราชมาณพมีอินทรีย์แก่กล้าก่อน จึงยังมิได้ทรงพยากรณ์. ด้วยเหตุนั้น
โมฆราชมาณพจึงได้ทูลว่า ข้าแต่พระองค์ผู้เป็นศากยะ ข้าพระองค์ได้ทูลถาม
ปัญหาถึงสองครั้งแล้ว. บทว่า ยาวตติยญฺจ เทวิสิ พฺยากโรตีติ เม สุตํ
ข้าพระองค์ได้สดับมาว่า พระสัมมาสัมพุทธเจ้าผู้เป็นเทพฤษีจะทรงพยากรณ์ใน
ครั้งที่สาม คือ ข้าพระองค์ได้สดับมาอย่างนี้ว่า พระสัมมาสัมพุทธเจ้าผู้แสวงหา
คุณ ผู้ทรงจำแนกธรรม ผู้เป็นวิสุทธิเทพ ผู้อันข้าพระองค์ถามปัญหาแล้ว
จะทรงพยากรณ์กะสหธรรมิกในครั้งที่สาม. นัยว่า โมฆราชมาณพนั้นได้ฟัง
อย่างนี้ ณ ฝั่งแม่น้ำโคธาวรีนั่นเอง ด้วยเหตุนั้นโมฆราชมาณพนั้นจึงทูลว่า
1. บาลีเป็น โมฆราชปัญหา.